Obsesyon-Nedir

türkçesi saplantı bir ruh hastalığı genelede 18-20 yaslarda cikar
hastanin sacma oldugunu bildigi ama bir turlu kafasindan atamadigi sorularla bogusmasida denilebilir ilerleyen asamalarda bu sorulari kafasindan atmak icin hasta el yikama, esya sayma gibi davranislara gider ki buna obsesif kompulsif davranislar denir genetik oldugunu soylerler, tedavisi zor ve uzun surer genelde doktor ilk olarak antidepresan tedavisine ardindanda psikoterapiye basvurur sonuc olarak mantikli insanlar bu saplantilarla savasmasini ogrenir

obsesif kompulsif bozukluklar (okb) oldukça yaygidir olarak görülür fakat bu siklikta oldugu yeni yeni anlasilmaktadir serotoninin bu bozuklukta merkezi bir rol oynadigi bilinmektedir okb siklikla geç adölesan dönemde görülmektedir erkek ve kadin dagilimi esittir

hastaligin semptomlari; zorlayici, davetsiz düsüncelerin hastalarda tekrarlayici, adet edinilmis hareketlerin olusmasina neden olmasi ve bunlarin günlük yasami etkilemesidir hastalar bu davranis ve düsüncelerden sikilmis olsalar da nadiren davranislarinda isteklidirler basarili teshis doktor tarafindan ayrintili sorgulamayi gerektirmektedir

tedavi, semptomlarin azaltilmasina yönelik olmakla beraber tamamen düzelme enderdir tedavi klomipramin veya selektif serotonin geri alim inhibitörü antidepresanlarin depresyonda kullanilan dozlarindan daha yüksek dozlarda kullanilmasiyla saglanmaktadir davranis tedavisinin de tek basina veya farmakolojik tedaviye kombine olarak tedavide yeri vardir

okb nin teshisindeki son ilerlemeler aile hekimlerinin hastaligin tedavisindeki rolünün altini bir kez daha çizmistir eskiden oldukça ender görülen rahatsizlik grubunda olmasina ragmen simdilerde sizofreni gibi sik görülen hastaliklardan bile daha sik karsilasilmaktadir tedaviye oldukça dirençli hastalik olma ününe ragmen son zamanlarda bir çok etkili tedavi yöntemi bulunmaktadir
hastalik nasil baslamakta ve sürmektedir ?

yaridan fazla kiside belirtilerin aniden basladigi gözlenmistir % 50-70 hastada yakinmalarin gebelik, ev degistirme, cinsel sorun, yakin bir akrabanin kaybi gibi stresli olaylar sonrasinda basladigi gözlenmistir zaman zaman artip, azalmalar seklinde dalgalanmalar gösterdigi gözlenmistir alevlenmelerde stresin etkisinin olabildiginden bahsedilmekte
iüüyapilan çalismalarda insan beyninde mutluluk kimyasallarindan biri olan serotonin maddesinin seviyesinin ve etkinliginin azalmasi sonrasinda obsesif kompülsif bozuklugun gelisebildigi tespit edilmistir bu konudaki çalismalar devam etmektedir, ancak su an bu verilerden hareketle serotonin maddesinin etkinligini artiran ilaçlar tedavide kullanilmaktadir
ıyi ve dogru bir ilaç tedavisiyle hastalarin yaklasik % 60 i tedavi edilebilmektedir ancak tedavi sürecinde hastalarin dikkat etmesi gereken husus tedavi etkinliginin geç baslamasi hususudur etkinin baslamasi ve olgunlasmasi için 2-3 aylik bir süre gerekmektedir o yüzden bu sürenin göz önünde bulunulmasi ve sabirla tedaviye devam edilmesi çok önemlidir
ılaç tedavisi tek basina yeterli olmazsa ilaveten elektrosok ve transkraniyal manyetik uyarim (tmu) tedavisi de devreye sokulmalidir son yillarda transkraniyal manyetik uyarim denen bir tedavi yöntemi saplanti hastaliginin tedavisinde kullanilmaktadir türkiye de ilk ve tek manyetik uyarim cihazini bünyesinde bulunduran memory center da uygulanan hastalarda ümit edici sonuçlar alinmaktadir
son yillarda yapilan uygulamalara göre ilaç-elektrosok-manyetik uyarim tedavisine bilissel ve davranisçi terapi yöntemleri ilave edildiginde tedavi sansi % 70-80 e çikmaktadir davranisçi tedavilerde de üzerine gitme, dikkati baska yöne çekme, stresle mücadeleyi ögrenme ve bio-feedback gibi yöntemler uygulanmaktadir
bilinmesi gereken en önemli konu bu durumun üzerine gidildigi taktirde tedavisinin yapilmasi mümkündür kisinin sebat etmesi büyük önem arz etmektedir
obsesıf kompulsıf bozukluk belırtılerı nelerdır?
genelde obsesyon ve kompulsiyonlarla karakterizedir, ancak sadece obsesyon veya kompulsiyon yakinmalari olan hastalar da olabilir obsesyonlarda kompulsiyonlarda düsünce seklinde olabilir ancak genelde obsesyonlar düsünce kompulsiyonlarda davranis seklindedir
obsesyon (takinti): kisinin kontrolü disinda tekrarlayan düsünce ve uyaranlardir hastalar bunun çok anlamsiz oldugunu, kendilerini çok rahatsiz ettigini ancak bu düsüncelerden kurtulamadiklarini belirtirler bu takintilar hastada igrenme, korkma, süphelenme veya anksiyete gibi duygulari da beraberinde getirir hastalar bu düsüncelerin kendi beyinlerinin ürünü oldugunun farkindadir sik görülen obsesyonlar sunlardir:
kirlilik : çevreden kan, tükrük, mikrop veya semen gibi kir bulasmasi veya kisinin çevreye kir bulastirmasi
kendi basina veya yakinlarinin basina bir kötülük gelecegi düsüncesi
kontrolünü kaybetme ve saldirgan davranista bulunma korkusu
tekrarlayan ve kontrol edilemeyen cinsel düsünceler
dinle ve ahlaki degerlerla asiri ugrasma vb
kompulsiyon (tekrarlayan davranislar): hastalar takintili düsüncelerden kurtulmak için akillarina baska düsünceleri getirirler veya bazi davranislarda bulunurlar bu tür düsünce ve davranislara kompulsiyon denir takintili düsünceler anksiyete artisina neden olurken kompulsiyonlar anksiyeteyi azaltir agir okb hastalarinda bazen bu kompulsiyonlar tüm günü alabilir sik görülen kompulsiyonlar sunlardir:
temizlik: saatlerce el yikama, banyo yapma veya tekrar tekrar ev temizleme gibi bu sekilde el yikayarak günde bir kalip sabun bitiren veya çamasir suyu ile elini yikayan hastalar siktir
tekrarlama: takintili düsünce ile olusan sikintiyi gidermek için tekrarlayan davranista bulunma veya akildan baska düsünceleri geçirme gibi yakinlarinin basina kotü bir sey gelecegini düsünen bir hasta bunun olmamasi için halen yapmakta oldugu davranisi ikinci kez yaparak bu düsünceden kurtulabilir (yolda yürürken ayni yolu geri dönüp tekrar yürümek gibi)
kontrol etme: evine bir sey olacak veya yangin çikacak korkusu ile tekrar tekrar kapiyi veya tüpün kapali olup olmadigini kontrol etmek gibi
biriktirme: ise yaramayan bir çok esyayi biriktirmek gibi örnegin bazi kisilerde yeterli yerleri olmadigi halde gazeteler, bos kavanozlar veya konserve kutulari gibi ise yaramayan seyleri atamama davranisi görülebilir son birkaç yildir yurdumuzda gazetelere yansiyan çöplük evler buna en güzel örnektir
sayma: yolda yürürken kaldirim taslarini sayma veya araba plakalarini okuma, günlük isleri yaparken belli sayilarda tekrar etme vb(örnegin kazagini bes kere giyip çikarma veya ayni yere üç kere gitmeme gibi)
tamamlama: bu kompulsiyonu olan hastalar bir dizi davranisi mükemmel olana kadar tekrar tekrar yaparlar örnegin kirlilik takintisi olan bazi hastalar el yikamadan önce lavaboyu, muslugu ve sabunu yikar (genelde belli sayida) daha sonra belli sayida elini yikar ve elini yikadiktan sonra tekrar ayni islemi tekrarlar
asiri tertipli ve düzenli olma: örnegin çalisma odasinda herseyin simetrik durmasi veya masanin üstündeki herseyin belirli bir sira ile dizilmesi gibi
yukarida sayilanlar disinda sayi sayma, asiri liste yapma veya asiri dua etme gibi baska kompulsiyonlarda olabilir
obsesıf kompulsıf bozuklugun nedenlerı nelerdır?
okb nin bilinen tek nedeni yoktur çesitli etkenlerin bir araya gelmesi ile bu hastaligin ortaya çiktigi belirtilmektedir
genetik bir yatkinliktan söz edilmektedir okb ye neden olan bir gen bulunamamistir, ancak okb hastalarinin yakinlarinda bu hastaligin görülme olasiligi artmaktadir ayni ailede görülen okb semptomlarinin ayni olmasi gerekmez örnegin annede kontrol etme kompulsiyonlari görülürken kizinda sik el yikama olabilir
beyinde kimyasal haberci görevi üstlenen serotonin seviyesinde düsmenin bu hastaliga neden oldugu söylenmektedir serotonin seviyesini artiran ilaçlar bu nedenle tedavide kullanilmakta ve tedavi edici etkisi görülmektedir
bazi arastirmacilar bu hastalarda beynin ön kismi olan frontal kortex ile iç yapilardan bazal ganglionlar arasinda iletisim kopuklugu oldugunu ileri sürmektedir
aile içi sorunlar veya stres yaratan durumlar bu hastaliga yol açmaz ancak var olan hastaligin alevlenmesine yol açabilir
obsesif kisilikteki kisilerle okb yi ayirmak gerekir okb hastalarinin hastalik öncesi dönemlerinde genelde kompulsif davranislara rastlanmazokb hastalarinin %15-35 inde hastalik öncesi dönemde obsesif ugraslara rastlanir
obsesıf kompulsıf bozukluk nasıl tedavı edılır?
tedavide amaç öncelikle var olan hastaligi tedavi etmek sonra da hastaligin tekrarlamasini önlemektir bu amaçla iki tedavi yöntemi kullanilmaktadir:
seçici serotonin geri alim inhibitörleri kullanmak
bilissel davranisçi tedavi uygulamak
hastalarin hastaliklari konusunda kendilerini egitmeleri çok önemlidir
tedavinin baslarinda bilissel ve davranisçi tedaviyi oturtmak ve tedavi dozunu ayarlamak amaci ile haftada en az bir kez doktor kontrolüne gitmek gerekir hastalik yatistikça kontroller seyreklesir, tamamen düzeldikten sonra da yilda bir kez bile olsa kontrole gitmekte fayda vardir
ıyilestikten sonra belirtiler tekrar baslar ve kognitif davranisçi tekniklerle kontrol edilemez ise, beklenmeyen ilaç yan etkileri görülürse, depresyon, anksiyete bozuklugu gibi baska ruhsal hastalik belirtileri görülürse veya bir yakinini kaybetmek gibi hastaligi kötü etkileyebilecek önemli bir yasam olayi ile karsilasilirsa vakit kaybetmeden psikiyatriste basvurmak gerekir
hastaligin tedavisi uzun süreli ve hastayi çok zorlayicidir tedavi süresince hastanin kendi kaygisini kontrol etmesi gerekir ki bu bazen imkansiz hale gelebilir böyle yorucu bir tedaviyi geçtikten sonra aniden tedaviyi kesmek kesinlikle önerilmez tedavinin seyri sirasinda tedavi ile ilgili sorunlar ortaya çiktiginda bunun doktor ile paylasilmasinda fayda vardir
hasta yakınlarına düsen görevler nelerdır?
bu hastalarin kendi hastaliklari konusunda genelde iç görüleri yoktur bu nedenle bu hastalarla yasayan kisilere çok is düsmektedir bu hastaligin aslinda tedavi edilebilir oldugunu anlatmak ve doktora gelem konusunda bu hastalari ikne etmek genelde yakinlarina düsmektedir hastaligin tedavisi yorucudur ve hastayi oldukça gerginlestirir, bu dönemlerde hastanin yaninda olmak ve destek vermek çok önemlidir belirtileri tartisarak düzeltmek mümkün degildir hastalar zaten bu düsünce ve davranisin saçma oldugunun farkindadir, onlarla bunu tartisarak üzerlerine gitmek hastanin sikintisini artirmaktan baska ise yaramaz bunun yerine onlari anladiginizi ve yanlarinda oldugunuzu belirterek destek olmak tedavinin seyri açisindan oldukça olumludur davranis tedavisinde amaç takintili düsünceleri ortadan kaldirmak degil hastanin bu düsüncelerle barisik yasamasini saglamaktir örnegin çöp bidonunun yanindan geçerken eline kir bulastigini düsünerek defalarca elini yikayan bir hastaya hayir kir bulasmadi demek yerine eline kir bulasip bulasmadigina karar vermek için çaba harcamamalisin, kir bulastigini kabul etsen bile elini tekrar tekrar yikamamak için direnmelisin düsüncesi asilanir ve hastanin bunu basarmasi istenir bu nedenle hasta yakinlarinin bu düsünceye uymayan yaklasimlari tedaviyi zora sokmaktan baska ise yaramaz bu tür yaklasimlar okb beliritlerinin artmasina sebep olabilir
aile içi sorunlar bu hastaligin sebebi olmaz ancak çogu zaman hastaligin belirtileri aile içinde sorunlara neden olur bu hastalik pek çok hastaliktan daha fazla hasta yakinlarini rahatsiz eder örnegin yikanma obsesyonu olan bir hasta gün boyu banyoyu isgal ettigi için, hasta yakinlari banyoyu kullanamaz hale gelebilir, veya disaridan kir bulasacak diye obsesyonlari olan bazi hastalar sadece kendileri degil ailenin diger fertlerini de bazi davranislar yapmaya zorlayabilirler (örnegin disaridan gelir gelmez soyunup banyo yapmak gibi) bu nedenle tedaviye gelindiginde çogu zaman hasta yakinlari da hastalar gibi yorgun ve tükenmistir yakinlari okb tedavisi gören kisilerin zaman zaman tedaviyi yapan doktoru ziyaret ederek tedavinin seyri konusunda bilgilendirmesi ve ne yapacaklari konusunda bilgi almasi oldukça faydalidir
obsesif kompulsif bozukluk

saplanti zorlanti bozuklugu (szb)

kisinin önemli sayilabilecek sure vaktini oyalayan (günde 1 saatten daha uzun sure tutan) , belirgin sikintiya veya islevselliginde önemli ölçüde bozulmaya yol açan tekrarlayici obsesyon ya da kompulsiyonlarla suren bir psikiyatri bozuklugudur

obsesyon saplanti - nedir?

kisinin istegi disinda gelen kisinin kabul etmek istemedigi uygunsuz olarak düsünülen , belirgin sikintiya neden olan sürekli düsünceler , dürtüler ya da göz önüne getirilen görüntü seklinde düslemlerdirbunlar kisinin kendi denetiminde degildir

kompulsiyon zorlanti nedir?

tekrarlayici davranislar ( el yikama , siraya koyma , kontrol etme gibi ) yada zihinsel ( dua etme , sayma , sözcükleri sesiz bir biçimde yineleme gibi )eylemlerdir
kompulsiyonlar sikintiyi gidermek amaci ile yapilmaktadir , bunlari yapmaya adeta zorlanmis gibi hissetmektedirsikintiyi gidermek yada önlemek , korku yaratan bir olayi , durumu etkisizlestirmek yada önlemek üzere tasarlanir

en sik görülen depresyonlar pislik ve bulasma korkularidir (dokunulan yere mikrop , hastalik bulasacagi seklinde ) , yineleyen kuskular ( elektrigi acik birakilip birakilmadigi gibi bir eylemi yerine getirip getirmedigi konusunda tereddüt etmek gibi ) , bazi seylerin belirli bir düzen içinde olmasina gerek duyma , saldirgan korkunç dürtüler ( kendine veya çevresine zarar verme , yaralama düsünceleri , çevresindekilerin basina bir kaza gelecegi çevresindekilere kotu , uygunsuz seyler söylenebilecegi düsünceleri gibi ) ve cinsel düsüncelerdir ( gözünün önüne tekrarlayarak gelen cinsel görüntülerdir)

kisi mikrop bulasmasin diye sik sik el yikayabilir , ellerini , vücudunun diger bölgelerini deterjanlarla yikayip , cildine zarar verebilir , her gün temizlik yapip , herkesi kendi kurallarina uymaya zorlayabilir, ibadetlerini tam olmuyor veya yanlis yapiliyor diyerek tekrar tekrar yapabilir , belli yerlere basmadan yürümeye çalisip , yolunu uzatabilir , yakinlarinin veya kendisinin basina kotu bir sey gelecegini düsünerek , ilgisiz bir takim seyleri yapmaya kendisini zorlayabilir ( terlikler düz durmaz ise esinin ölecegi , kapidan disari çikmadan 7 kez duvara dokunmaz ise evde bir terslik olabilecegi gibi ) , bir seyi yapip yapmadigini , olup olmadigini defalarca baskasina sorma gibi , kendini üzen bir düsüncenin etkisini gidermek için israrla dua etme veya baska bir sey düsünme ihtiyaci gibi durumlar gözlenebilir

ne siklikta görülür?

%1-1,8 arasinda görüldügü saptanmistirhafif sekilleri de dahil olmak üzere hayat boyu rastlanma orani %5,9 olarak bulunmustur

obsesif kompulsif bozuklukta baslangiç yasi

genellikle ergenligin baslangiç yaslarinda baslarken çocukluk yaslarinda da baslayabilmektedir hastalarin üçte ikisinde belirtiler 25 yasinden önce baslar% 15 ten az vakanin ise 35 yas sonrasinda basladigi saptanmistir ortalama baslangiç yasi 20 olup, erkeklerde ortalama 19, kadinlarda ise ortalama baslangiç yasi 22 olarak saptanmistir

kalitimin rolü var midir ?

bu kisilerin birinci derece yakinlarinda % 35 oraninda benzer bir rahatsizliga rastlanmistir

hastalik nasil baslamakta ve sürmektedir ?

yaridan fazla kiside belirtilerin aniden basladigi gözlenmistir % 50-70 hastada yakinmalarin gebelik, ev degistirme, cinsel sorun, yakin bir akrabanin kaybi gibi stresli olaylar sonrasinda basladigi gözlenmistir zaman zaman artip, azalmalar seklinde dalgalanmalar gösterdigi gözlenmistir alevlenmelerde stresin etkisinin olabildiginden bahsedilmektedir

obsesif kompulsif bozukluk

bu rahatsizliga ait örnekler

hastaligin gidisini kotu etkileyen belirleyiciler

zorlanilarin ileri derecede anlamsiz olmasi

beraberinde majör depresyonun bulunmasi

eslik eden bir kisilik bozuklugunun bulunmasi
hastaligin çocuklukta baslamasi

saplantilara direnememe (bir zorlantiya yol açmasi)

hastaligin gidisini iyi etkileyen belirleyiciler

bir stres sonrasi baslamasi

kisinin çevresi ile saglam ,iyi iliskiler içinde olmasi

yakinmalarinda artip,azalma ve yoklamalar seklinde dalgalanmalarin olmasi

szb ve diger psikiyatrik rahatsizliklar

hastalik en çok depresyon ile bir arada bulunmaktadir yaklasik üçte bir hastada szb ile birlikte majör depresyon bulunmaktadir

szb niçin önemlidir

asiri temizlik nedeniyle ciltlerinde bozukluklar,yaralar açilabilir

depresyondaki gibi szb da da intihar riski vardir

ileri dönemlerde çevreleri ile iletisimleri bozulur,eve kapanip, çevreden uzaklasabilirler, evde de hep ayni seylerle vakit geçirmekten baska is yapamayabilirler

cinsel iliskiden kaçinabilir, olabilecekse bile bunu bir kurallar silsilesi haline getirip, ayrilik ve bosanmalara zemin hazirlayabilirler

islerini çok yavas yaptigindan ve belirli kaliplarin disina çikamadigindan is verimi düsüp,mesleki sorunlar yasayabilir çevrelerini etkileyip ,çocuklari ve esinin hayatlarini kisitlayabilir

szb tedavisi :

1-)ılaç tedavisi: depresyonda da kullanilan ve antidepresan denen ve serotonin sistemine etkili ilaçlarla tedavi,psikiyatrist kontrolünde yapilmalidir ılaçlarin bagimlilik potansiyeli yoktur

2-)davranisçi tedavi: kisiye saplantilarinin miktar ve siddetine göre verilen ödevlerle zorlantilarini yerine getirmeleri engellenir % 60-75 hastada basarili sonuçlar vermektedir
Kaynak:mitolojiinfo