Standart Fobt...

Evde yapılan en yaygın test dışkıda gizli kan testidir FOBT) ve kolon kanserlerinin yaklaşık %50'sini açığa çıkarır Dışkıda gizli kanı ortaya çıkaran bir kimyasal reaksiyonu temel alır Kolondaki polipler genellikle hafif ve aralıklı kanadığından art arda üç kez ufak bir dışkı örneği almanız istenecektir
Hatalı pozitif sonuç vermemesi için 10 gün öncesinde > bazı ilaçlar ve altı gün öncesinden bazı besinler kısıtlanır Sizden aşağıda sıralananları almamanız veya tüketmemeniz istenecektir:
testten yedi gün önce başlayıp test bitene kadar, NSAIDler adı verilen ağrı kesiciler (ibuprofen ve naproksen gibi) ve Aspirin testten üç gün önce başlayıp test süresince kırmızı et ve bazı balıklar (bunlar hayvansal kan proteini hemoglobin içerir)

hatalı pozitif sonuç çıkmasına neden olabilen peroksidaz içerdikleri için narenciyeler, narenciye suları ve çoğu çit; sebze testteki kimyasal reaksiyonu etkileyebildiği için günde 250 mg'dan fazla C vitamini ve demir destekleri Ayrıca FOBT testlerinin çoğu, dışkı örneği alınırken dışkının idrarla ya da tuvalet içindeki suyla temas etmemesini gerektirir Bu nedenle tuvaletinizi ya klozet üzerine gerilmiş bir plastik bir kılıf ya da özel bir kap içine yapmanız gerekir

Hekimler, listede "yasaklanmış" bir şeyi tüketmiş olsanız bile testi tamamlayıp göndermenin önemli olduğunu söylüyor Öte yandan sonucun doğru çıkmasını istiyorsanız, en iyisi sizden istenilenlere tastamam uymanızdır

Kalp sağlığınız için her gün Aspirin alıyorsanız ya da ağrılarınız için NSAID kullanıyorsanız, bunları kesmeden önce hekiminize danışmanız şarttır

Riskler ve dezavantajlar FOBT testinin bilinen bir riski yoktur Dezavantajı ise sadece kanser olgularının yarısını yakalayabilmesidir: Kanamayan polip ya da tümörleri saptayamaz Öte yandan, her yıl FOBT yapmak kanı saptama şansını artırır Hatalı pozitif sonuç oranı da yüksektir, yani normal olguları bile kanser gibi gösterebilir Gizli kan testiniz pozitif çıkarsa, kolonoskopi yaptırmanız gerekebilir

Standart FOBT için alternatifler

Gizli kan testinin yeni biçimi olan dışkıda immunokimyasal test (FİT) beslenmenizde ya da aldığınız vitaminlerde kısıntı yapmanızı gerektirmez, yapması daha kolaydır ve kan proteini hemoglobinin sadece insanlarda görülen tipini saptar, böylelikle de daha az hatalı pozitif sonuç çıkar

FİT testi, insan hemoglobininin sadece barsakların aşağı kesiminden gelen "globin" kısmına özel bir antikoru (bağışıklık sistemi tarafından kullanılan bir çeşit moleküler "kimlik kartı") saptar Ette bulunan insana özgü olmayan hemoglobine, çiğ sebzelerde ve başka besinlerde bulunan peroksidaza, ilaçlara ve vitaminlere tepki vermeyecektir

FOBT testi gibi FİT testi de bir test kartı ile örnek almaya yarayan aparatı içeren bir set şeklindedir Öte yandan örneği elle almayı gerektirmez Ufak, kullanıp atılacak bir fırça klozetin içindeki dışkının üzerinden gezdirilir sonra da test kartının üzerine sürülür Art arda iki kez tuvalete çıkıldığında alınacak iki örnek gerekir Test, değerlendirilmek üzere laboratuvara gönderilir

Bu testi yapmak FOBT'a göre daha rahattır ve bazı araştırmalar insanların bu testi yeğlediğini göstermektedir Test yaklaşık 10 yıldır Avrupa'da ve Asya'da bulunuyor ancak ABD'de daha yakın tarihte piyasaya sürüldü

Riskleri ve dezavantajları FİT testlerinin bilinen bir riski yoktur Öte yandan FOBT testinde de olduğu gibi negatif sonuç polipiniz olmadığı anlamına gelmez, çünkü her polip kanamaz Kan olduğunu gösteren pozitif bir sonuçta ise nedeninin araştırılması için kolonos-kopi yaptırmanız istenebilir

FOBT'un diğer bir alternatifi ise dışkıda DNA testidir Bu testte dışkıda kan bulgusu değil kanser ve prekanseröz poliplerle bağlantılı DNA markerleri aranır (bak "Dışkıda DNA Testi Size Uygun mu?"

Esnek (fiberoptik) sigmoidoskopi: Beş yılda bir yapılan bir test

Sigmoidoskopide kolonun alt kısmı, yani inen kolon, sigmoid kolon ve rektumun içi sigmoidoskop adı verilen endoskopik bir aletle incelenir

Bu işlem alt kolondaki polip ve kanserlerin neredeyse %100'ünü yakalar Kolorektal kanserlerin %60'ı ve kansere dönme potansiyeli olan poliplerin %60'ı da zaten kolonun bu alt kısmında bulunur Öte yandan esnek sigmoidoskopide kolonun sadece üçte biri incelenebilir

Bu test bir hekim ya da bazı ülkelerde özel eğitim almış sertifikalı bir sağlık görevlisi, örneğin bir hemşire tarafından hastahaneye yatırmadan uygulanır Sigmoidoskopi hekimin muayenehanesinde, bir klinikte veya bir hastanede yapılabilir

Kolonunuzun alt kısmını temizlemek için yapmanız gerekenler size ayrıntılı olarak anlatılacaktır Bir gece öncesinden laksatif almanız ya da birkaç saat öncesinde bir ya da iki lavman yaptırmanız istenebilir Herhangi bir anormallik varsa hekimin bunu görebilmesi için alt kolonunuzun dışkı kalıntılarından temizlenmiş olması önemlidir

Yaklaşık parmak çapında esnek bir tüp şeklindeki sigmoidoskop-ta bir ışık kaynağı, minik bir video kamera, görme alanını açmak için azar azar hava üfleyen bir alet ve doku biyopsisi yapmak veya polip çıkarmak için kullanılan aletleri yerleştirmek için içi boş bir kanal bulunur

Tüp anüsten rektuma ve sonra da kolonun yaklaşık 60 cm içine, sağ tarafa, splenik fleksura adı verilen bölgeye doğru yavaşça sokulur Video kameradan alınan görüntüler büyütülmüş olarak monitörde izlenir

Sigmoidoskopiyi yapan uzman hem polip olup olmadığına hem de inflamasyon, ülser veya başka bir barsak hastalığını gösteren belirtiler gibi normalin dışında bir şey olup olmadığına bakacaktır İnceleme yapılan bölgelerden biyopsi yapılabilir Görülen tüm polipler önlem olarak alınacaktır ve iri polipler veya kanserli veya kanser öncesi durumda görünenler çıkarıldıktan sonra incelenmek üzere labora-tuvara gönderilecektir Poliplerin adenomatöz veya kanserli olduğu ortaya çıkarsa tam kolonoskopi yaptırmanız istenir

Muayenenin tarama kısmı 20 dakika kadar sürer Rahatsızlık verebilir, ama genellikle acı vermediği söylenir Kramp giriyor gibi hissedebilirsiniz Derin nefes alıp vermek ve gevşemek genellikle geçici olan bu rahatsızlığın giderilmesine yardım edebilir Genellikle sedasyon yapılmaz ve sigmoidoskopi yapılan kişilerin pek çoğu da uzmanla birlikte monitörde aletin ilerleyişini izler Gerginseniz hekimden size bu işlem sırasında hafif bir yatıştırıcı vermesini isteyebilirsiniz
İşlem sonrasında araba kullanabilir ve her zamanki işlerinizi yapabilirsiniz, ancak büyük olasılıkla günün geri kalanında biraz ağırdan almak isteyeceksiniz Polip veya doku alınmışsa hafif kanamanız olabilir Ağır kanama, ateş veya titreme ya da endişe ettiğiniz herhangi bir şey olursa hekiminizi ya da kliniği arayın

Riskler ve dezavantajlar

Alt kolonun zarar görmesi, örneğin enfeksiyon kapması ya da delinmesi (perforasyon) riski az da olsa vardır Delinme oranı son derece düşüktür, 10000 kolonoskopide bir ya da iki kez görülür Sigmoidoskopinin bir dezavantajı rektumun tamamını gösterirken kolonun yarısından azını göstermesidir Bu nedenle bu bölgede normalin dışında herhangi bir şey görülürse tüm kolonun taranması için yeniden kolonoskopi yaptırmanız gerekebilir