Okul Çağındaki Çocuklarda Doğru Beslenme

Ataşehir Memorial Tıp Merkezi
Beslenme
ve Diyet Bölümü’nden Dyt Şefika Aydın, “Okul çağındaki çocuklarda sağlıklı beslenme” hakkında
bilgi
verdi
Okul
çağı başta
fiziksel
büyüme ve gelişmenin arttığı, kemik oluşumunun hızlandığı,
yaşam
boyu sürecek davranışların kazanıldığı, beslenmeye bağlı ortaya çıkabilecek bazı kronik hastalıkların temelinin atıldığı ve besin öğelerine gereksinimin yükseldiği dönemdir

Okul çocuğunu etkileyen faktörler
• Aile
• Öğretmen
• Okul
• Reklâmlar
• Arkadaşlar
• Okul Kantinleri

Oluşabilecek olumsuz durumlar
• Şişmanlık
• Zayıflık
• Demir eksikliğine bağlı anemi
• Raşitizm
• İyot yetersizliği
• Diş çürükleri


Okulda beslenmeye dikkat!
Çoğu
zaman
ebeveynler
çocuklarınıokula
gönderdikleri zaman beslenme konusunda daha rahatladıklarını düşünürler Oysaki okula başlayan çocuğun dersleri
kadar
beslenmesi de ailenin denetimi altında olmalıdır Öğün atlayıp atlamadığı, çıkan yemeklerden ne seçtiği, kantin tüketiminin olup olmadığı, arkadaşlarından etkilenip etkilenmediği, su içip içmediği
gibi
beslenme
ile
ilgili
tüm
ayrıntıların konuşulması gerekmektedir Eğer çocuk okuldan gelince aile evde olamıyorsa evdeki besin tüketimi bile okul çağı beslenmesinde önemlidir Okulların yemekhane ve kantinlerinde sunulan yemek alternatiflerinin genellikle
yağ
içeriği yüksektir Yapılan
bir
araştırmada çocukların günlük beslenmesinin %37’ sini okuldan karşıladıklarını bunun bile çocuklardaki obezite riskini arttırdığı göstermiştir

Altın öğün KAHVALTI atlanmamalı!
Kahvaltı uzun süren açlık sonrasında alınan
ilk
öğündür ve tüm günü etkileyen altın değerinde bir ana öğündür Güne zinde bir şekilde başlamak ve gün içersinde
içinde
bulunduğumuz faaliyetlerde; anlama, algılama, anımsama ve verimli bir şekilde çalışmak için kahvaltının önemi
çok
büyüktür Yapılan birçok çalışmada kahvaltı öğününün en çok atlanan öğün olduğu görülmüştür Sebep
olarak
sabah açlık hissetmeme, zaman darlığı ve kilo verme kaygısı gibi durumlar öne sürülmektedirler

Özellikle
erken
saatlerde okula giden öğrenciler incelendiğinde güne kahvaltı ile başlamayanların okul başarılarında azalma olduğu görülmüştür Aynı zamanda çocuklarda da görülebilecek bazı hastalıkların kontrolünü sağlamada da kahvaltının önemi oldukça fazladır Glisemik yükün azalması, insülin direncinin oluşmaması ve
kalp
hastalığının oluşmaması için
her
gün mutlaka düzenli olarak kahvaltı
yapmak
gerekmektedir

Kahvaltıda olmazsa olmazlar:
• Süt, peynir, yumurta çocukların büyüme ve gelişmesinde
en iyikalite
proteinleri içeren besinlerdir Aynı zamanda içeriğindeki kalsiyum
ile
çocukların boy gelişimini sağlar
• Yağlı tohumlardan ceviz kahvaltılarda olması gereken içeriğindeki
yağ
asitleri ile beyin gelişimine yardımcı
bir
besindir Çocukların kahvaltılarında 2- 3 tam ceviz koymayı alışkanlık haline getirmek gerekir Başlıca badem, fındık, ceviz olmak üzere yağlı tohumlar çocukların ara öğünlerinde kolaylıkla tüketilebilecek gıdalardır
• Pekmez, bal, fındık ezmesi
veya
reçel de çocukların günlük enerjilerine
katkıda
bulunabilecek karbonhidratlı besinlerdir Anemi oluşumunu önlerler, konsantrasyonu arttırırlar
• Sabah kahvaltısında içecek
olarak
yapılması gereken 2 sağlıklı
tercih
vardır Bunlar taze sıkılmış
meyve
suları ve
süt
Çocuklarınıza kahvaltıda çay içme alışkanlığı kazandırmayın
• Çiğ sebzelerden domates, salatalık, maydanoz, biber
gibi
yeşillikler ile dilimlenmiş taze meyveler muhakkak kahvaltıda mevsimine
uygun
olarak bulundurulmalıdır Vitamin ve minerallerin en önemli kaynakları sebze ve meyvelerdir
• Kahvaltı öğününde
her
çocuğun 2- 3 dilim ekmek tüketmesi gerekir Tahıllı ekmekler, cevizli, zeytinli ekmekler de çocukların büyümesine katkı sağlayan lif içeriğine sahip olup sağlıklı seçimler olarak tercih edilebilir
• Bazen daha
pratik
ve aperatif olması açısından aynı zamanda çeşitlilik de sağlayarak çocuklara kahvaltılık gevrekler de verilebilir Yanında taze sıkılmış
meyve suyu
veya taze dilimlenmiş meyve ya da ceviz fındık koyulursa kahvaltı daha yeterli hale gelir
• Sıkılmamaları ve çeşitlilik açısından çocuklara bazen kahvaltıda peynirli veya sebzeli gözleme, börek veya simit de verilebilir

Ne olursa olsun önemli olan kahvaltılarını yaparak güne başlamalarıdır Okulda veriliyorsa
bile
öncelikle evde bu alışkanlığın oturtulması sağlanmalıdır
Çünküokul
kahvaltıları bazen protein açısından yetersiz, karbonhidratça daha zengin olabilmektedir Daha
çok
çikolata, poğaça, açma, börek, simit, bal, tereyağ ağırlıklı alternatiflerdir Bu da çocukların daha yağlı beslenmesine ve kilo almalarına sebep olmaktadır Ayrıca genelde bu tip kahvaltı yapan çocuklar büyüme gelişme
için
yeterli proteini alamazlar Bu konuda ailelerin bilinçli davranması gerekmektedir Gerekirse okul menülerinin doğru planlanması konusundan okul
ile
görüşmeleri gerekir

Çocuğunuzun okulda ne yediğini onu sıkmadan öğrenmeye çalışın!
Çoğu okulun
aylık
menüsü önceden planlanır Aileler bu menülerde bulunan yemekleri ve içeriklerini çocuklarına anlatarak daha doğru
tercihler
yapmalarına yardımcı olmalıdırlar Çoğu
zaman
öğle yemeklerinde çocuklar sebze yemeklerini ve salatayı tüketmek yerine pilav, makarna ve börek
gibi
karbonhidratlı gıdaları daha çok tercih ederler Bu noktada aileye düşen
görev
; çocuklarına sebze yemeklerinin ve salatanın da yenmesi gerektiğini, pilav makarnanın karın doyuncaya
kadar
çok miktarda yenmemesi gerektiğini anlatmaktır
Ara öğünler de olmazsa olmazlar:
Çocuğunuzun
beslenme
çantasına okulda verilmiyorsa kahvaltıdan öğle yemeğine
kadar
ve öğleden
akşam
yemeğine kadar ara öğün koyma alışkanlığı kazandırın Yapılan çalışmalar ara öğün yapmayan
çocukların
atıştırmaları daha
çok
tükettiğini ana öğünleri de kimi
zaman
atladığını göstermiştir Özellikle öğleden sonra eve
erken
gelen çocuklarda genellikle sık atıştırmalar yapar Doğru ara öğün yapan çocuk ana öğününü atlamaz ve düzenli
yer
Yapılabilecek en güzel
tercihler
; taze
veya
kuru
meyveler
, fındık, ceviz, badem, 1 kutu
süt
veya ayran, 1 dilim evde yapılmış kek veya kurabiye olabilir
Akşamdan
sonra 1-2 porsiyon meyve veya sütlü tatlılar veya süt ihmal edilmemelidir

Akşam yemeğinde neler olmalı?
Her güne
farklı
alternatifler koymakta yarar vardır Et yemekleri ( ızgara, fırında pişmiş veya sulu yemek şeklinde ), kurubaklagil yemekleri, kıymalı veya tavuklu sebze yemekleri ana yemek
olarak
tercih edilebilir Bu yemeklerden
herhangi
birinin yanına çorba veya zeytinyağlılar da eklenebilir
Akşam öğünlerinde çok yemek çeşidi olmasındansa her güne farklı
çeşit
koymakta yarar vardır Önemli olan akşam öğününde et grubunu, sebze grubunu, süt yoğurt grubunu ve tahıl grubunu bulundurmaktır Pilav makarna çocukların çoğu zaman öğle öğünlerinde bulunduğu
için
daha az sıklıkta pişirilebilir Salatalara vitaminlerin emilimi için 1 tatlı kaşığı zeytinyağı koyulmalıdır Haftada en az 2 -3 gün balık tüketimine özen gösterilmelidir


Ailelere pratik öneriler:
1 Çocuğun bilişsel gelişimi
için
iyot tüketimine özen gösterilmelidir İyot tüketimi IQ seviyesini 135
puan
etkilemektedir En
iyi
iyot kaynağı iyotlu tuzdur Yemeklere pişmeye yakın tuz eklenirse günlük yeterli iyot sağlanır
2 Oluşabilecek kansızlık büyümeyi etkiler, dikkat ve algılamayı azaltır Hastalık oluşma riskini arttırır Demirden zengin gıdalar
çocuklarınbeslenmesinde
muhakkak olmalıdır Bunlar; et, tavuk, balık, yumurta, kurubaklagiller, pekmez, tahin, kuru
meyveler
, koyu
yeşil
yapraklı sebzelerdir Bu besinleri C vitamininden zengin turunçgiller, domates, biber ve sebzelerle beraber tüketirsek daha iyi emilim sağlanır
3 Yemek zamanlarını aynı saatlerde olmasına özen gösterilmelidir
4
Çocukların
yemek tabaklarının ayrı olmasına özen gösterilmelidir Bu
hem
çocuğun özgüvenini sağlar hem de ne
kadar
yediğini
kontrol
edebilmede aileye yardımcı olur
5 Yemeğin görünümü kokusu ve sunumu çocuk için seçici
bir
özelliktir Hiç sevmediği gıdaları bazen sevdiklerinin arasına karıştırıp güzel bir sunumla yedirebilirsiniz
6 Zorlamadan sakin ve
rahat
bir ortamda yemek yemelerine ayrı bir özen gösterilmelidir Çocuk oluşabilecek sıkıntılardan daha
çok
etkilenir ve iştahta azalma
ile
sonuçlanabilir
7 Çocukların aktivitesini arttırmak amacı ile haftalık düzenli egzersizler yapmaya yönlendirilmeleri gerekir Çağın hastalığı obezitenin çocukluk çağında başladığı ve bu dönemde
yağ
hücrelerinin oluştuğu unutulmamalıdır Düzenli spor yapmaya alışmış çocukların obez olma riski daha düşüktür Metabolizmalarını hızlandırır ve psikolojik açıdan çocuklara daha iyi gelir
8 Çocukların sıvı alımını da takip etmek gerekir Özellikle
hazır
meyve sularının çok tüketildiği şu dönemde çocuklarınızı taze sıkılmış
meyve suyuna
, süte, ayrana ve en başta suya alıştırmak en sağlıklısıdır Yemek masasında asitli içecekleri gören çocuk ileriki dönemde bunu kendisine alışkanlık haline getirir Unutmayın sizin beslenme tarzınız ileriki dönemde çocuğunuzun beslenme tarzına muhakkak yansır
9
Sonolarak
çocuğunuza olan sevginizi şekerleme, tatlı ve çikolatalarla göstermek yerine onlara
vakit
ayırarak, onlarla spor yaparak, alışverişe giderek, yürüyüş yaparak, bowling vb zevkli oyunlar oynayarak yapınız Elbette ki çocuklar çikolata, tatlı ve fast food tüketebilirler
fakat
önemli olan bunları ara sıra alışkanlık haline dönüştürmeden
ödül
olarak vermektir