Temel Evrim Bilgileri

Evrim Teorisi'ne teori denmesi, doğruluğunun hala tartışmalı olmasından değildir İzafiyet teorisi veya yerçekimi teorisine neden teori deniyorsa, Evrim Teorisine de o sebeple teori denmektedir Yani bilimin tümevarım yoluyla işleyen bir süreç olması ve prensip gereği algı ve gözlem yoluyla doğrulanan tüm pozitif bilimlerde doğrulama sürecinin teorinin ömrü boyunca devam etmesindendir Henüz delili çok az olan bir teori de teoridir, doğruluğundan neredeyse emin olunan bir teori de teoridir Evrim Teorisi günümüzde, doğruluğundan aşağı yukarı emin olunan teorilerden birisidir Bilim adamlarının evrim konusunda tartıştığı, evrimin gerçekleşip gerçekleşmediği değil, evrimin mekanizmalarının teknik ayrıntılarıdır


Evrim Teorisi'ne teori denmesi, doğruluğunun hala tartışmalı olmasından değildir İzafiyet teorisi veya yerçekimi teorisine neden teori deniyorsa, Evrim Teorisine de o sebeple teori denmektedir Yani bilimin tümevarım yoluyla işleyen bir süreç olması ve prensip gereği algı ve gözlem yoluyla doğrulanan tüm pozitif bilimlerde doğrulama sürecinin teorinin ömrü boyunca devam etmesindendir Henüz delili çok az olan bir teori de teoridir, doğruluğundan neredeyse emin olunan bir teori de teoridir Evrim Teorisi günümüzde, doğruluğundan aşağı yukarı emin olunan teorilerden birisidir Bilim adamlarının evrim konusunda tartıştığı, evrimin gerçekleşip gerçekleşmediği değil, evrimin mekanizmalarının teknik ayrıntılarıdır


Bilimin halktan kopup aşırı özelleştiği günümüzde ortalama birey Evrim Teorisinin bu durumuna genellikle yabancıdır ve bu konuda gerekli teknik bilgi ve donanımlara sahip değildir


Bu yüzden bu yazıda, Evrim Teorisinin temel bazı noktalarını çok kısa şekilde özetleyen bazı temel bilgiler vereceğiz


Evrim'in anlamı:

- Organizmalar yüksek üreme kapatisetisine sahiptirler, fakat popülasyonlar genellikle yaklaşık olarak aynı kalır (Dolayısıyla, doğada yüksek bir ölüm oranı vardır)

- Hayatta kalma mücadelesi canlılar arasında rekabete sebep olur

- Hayatta kalıp üreyebilenler, yaşadıkları ortamda kendilerini daha avantajlı kılan özelliklere sahip olanlardır

- Bu durum doğal seçilime sebep olur


Doğal seçilimin mekanizmaları:

- Mutasyonlar

- Göç sebebiyle popülasyona yeni genlerin girmesi veya popülasyondan bazı genlerin ayrılması

- Popülasyonda rastlantısal faktörlerle genetik kayma oluşması (örneğin sel, volkanik patlama, yangın, vs gibi faktörlerin popülasyonun belli bir bölümünü ortadan kaldırması)

- Çiftleşmede eş seçimi (hayatta kalma konusunda avantaj sağlayacak genetik özelliklere sahip eşlerin seçimi)

Çeşitliliğe sebep olan mekanizmalar:

- Eşeyli üreme (crossing over ve genetik rekombinasyon genlerin rastlantısal karışımını sağlar ve her döllenmede iki farklı genom birleşir)

- Çekinik genler de genotipte saklanır

- Heterozigot avantajı (daha fazla üreme)


Adaptasyon:

- İklim veya diğer coğrafi faktörlerin canlının karakteristiklerinde zaman içinde değişikliklere sebep olması

- Değişik koşullar altında yaşayan aynı tür canlıların, değişik karakterlere sahip olması


Türler:

- Kendi içinde çoğalabilen, fakat diğer grupların bireyleriyle çiftleşemeyen canlı grubu


Türleşme:

- Bir tür içindeki küçük bir grubun, üreme açısında ana gruptan izole hale gelmesi ve ana grup bireyleriyle artık çiftleşemeyecek kadar değişikliğe uğraması


Türleşmenin sebepleri:

- Coğrafi izolasyon yoluyla türleşme

- Adaptif yayılma: organizma grubunun ani (jeolojik zaman ölçeğinde binlerce yıl) çeşitlenmesi

- Simpatrik türleşme: coğrafi izolasyon olmadan gercekleşen türleşme: Poliploidlik, yani birden fazla kromozom setinin oluşması en önemli sebep Mitoz ya da mayoz bölünmede gerceklesebilir İki turu bulunmakta

- Autopolyploid: Canlı içinde kromozom sayısının iki katına çıkması

- Allopolyploid: İki farklı türün türler arası hibrid ortaya çıkarması Özellikle bitkiler arasında yaygındır Hibridler genellikle steril olup, üreyemez Fakat, eğer mitoz/cytokinesis mayozdan önce olursa, mayoz normal olarak meydana gelebilir Bitkiler arasında çok yaygındır Çiçekli bitkilerin %50-70 kadari polyploiddir Polyploid olmayan simpatrik türleşme de mümkün Ayçiçeğinden örnek: Helianthus annuus & H petiolaris-----> H anomalus

- Türleşmede eşeyli üremenin de önemli rolü vardır


Büyük tür gruplarının oluşumu (makroevrim):

- Uzun zaman içindeki aşamalı değişimler

- Jeolojik zaman açısından kısa sayılabilecek bir sürede oluşan hızlı değişimler veya ani ortaya çıkışlar (buradaki kisa dönem binlerce veya milyonlarca yılı kapsar)


Evrimde insanlarin anlamakta zorlandıkları ve en çok şüphe ettikleri konu türleşme oluyor Zaten pek cok kişi evrimin diğer açıklamalarına karşı çıkamıyor bile Hele de artık günümüzde, adaptasyon ve diğer pek cok evrimsel süreç hiçbir şüpheye yer bırakmayacak biçimde anlaşılmış ve gösterilmiştir Konuya yabancı olanların bazen hala kavrayamadıkları konu sadece "türleşme"dir


Türleşme süreci laboratuar koşullarında meyve sineği üzerinde yapılan çalışmalarla da deneysel olarak gösterilmiştir (Dobzhansky, Th, and O Pavlovsky, 1971 "An experimentally created incipient species of Drosophila", Nature 23:289-292)


Hatta laboratuar koşullarında gözlenen evrim kanıtlarından şüphe duyanlar için, doğada gözlenmiş türleşme örnekleri de vardır:


- Avrupa'dan Amerika'ya 20 yüzyılın başlarında getirilen "goatsbeards" adı verilen üç çeşit vahşi çiçeğin 20-30 yıl gibi bir süre içinde, Amerika kıtasına yayılması ve 1940'lı yıllardan sonra iki farklı türünün ortaya çıkışı gözlenmiştir ("Tür" kavramının tanımı gereği, bu türler, mevcut diğer "goatsbeards" türleriyle üreyememekte, yalnızca kendi aralarında üreyebilmektedirler)


- Faroe adası ev faresinin insanlar tarafindan adaya getirildikten sonra, 250 yıl gibi kısa bir zamanda gözlenen türleşmesi (Stanley, S, 1979 Macroevolution: Pattern and Process, San Francisco, WH Freeman and Company p 41)


- Nagubago gölünde, izolasyon sebebiyle cichlid balıklarının 4000 yil gibi bir süre içinde 5 ayrı türünün oluşması (Mayr, E, 1970 Populations, Species, and Evolution, Massachusetts, Harvard University Press p 348)


Merak edenler için bu tür daha yüzlerce örnek vardır Saygın biyoloji dergilerinde yayınlanan çok sayıda makalede bu tür konuların derinlemesine incelemeleri görülebilir


Evrim günümüzde artık bir bilimsel gerçek olarak kabul edilmektedir Bilim adamları evrim olup olmadığını değil, evrimin mekanizmalarını tartışırlar