Mantık(Lojik) Ve Tarihçesi

İlk Mantık Dersi

Öğrenciler o yılın ders programında yeni bir ders olduğunu farkederlerDersin adı Mantıktır ve derse yaşlıca bir profesör girecektirNihayet ilk ders başlarÇocuklardan biri söz hakkı isteyip :


-Sayın profesör mantık bize ne öğretir? Lütfen herşeyden önce bunu anlatır mısınız? ricasında bulunur

Profesör kendisine merak ve şüpheyle bakan talebelerine;

-Mantık dersinin insanların düşüncesine yaptığı etkiyi açıklamak biraz güçtürOnun için bunu sizlere bir örnekle açıklamak istiyorum,derFarzedin ki maden ocağından iki insan çıkıyorBirinin üzeri tertemiz,diğerinin ise kömür karası içinde Bunlardan hangisini yıkanması lazımdır?

Öğrenciler hiç tereddüt etmeden "Elbette kirli olan" diye cevap verirler Profesör tebessüm ederek "İşte çocuklar mantık bu soruya cevap vermeden önce şunu sorar! Nasıl olurda bir maden ocağından çıkan iki kişiden birinin üzeri tertemiz iken diğerinin ki kömür karası oluyor ?


Mantık biliminin kurucusu Aristoteles’tir ( MÖ 384-322 ) Aristoteles, Organon adlı altı kitabında mantık konularını incelemiştir Aristo bu kitaplarda terimler, akıl yürütmeler ve çeşitli ispat şekilleri üzerinde durmuştur Akıl yürütme şekillerinden en çok kıyasa önem vermiştir


Aristo’dan sonra Aristoteles MÖ 384 - MÖ 7 Mart 322 tarihleri arasında yaşamış Yunanlı filozof ve bilim adamı Platon ile birlikte Batı düşüncesini en çok etkileyen en önemli iki kişiden biri olarak düşünülür

Stoacılar mantık konularıyla uğraşmışlardır Stoacılar mantığı şekille ve dille ilgili bir bilim haline getirmeye çalışmışlardır


Avrupa’da Aristo’nun mantık anlayışı yüzyıllar boyunca egemen olmuş ve Aristo tek otorite olarak benimsenmiştir

İslam dünyasında mantık çalışmaları Aristo’nun eserlerinin Arapça’ya çevrilmesiyle başlamıştır Büyük İslam mantıkçıları arasında Farabi, İbni Sina, Fahrettin Razi ve Seyyid Şerif sayılabilir

Batıda mantık çalışmaları da Aristo’nun eserlerinin Latince’ye çevrilmesiyle başlar Ortaçağ Avrupa’sında Aristo mantığının büyük temsilcileri olarak Albertus Magnus, Thomas d’ Aquin, Pierre d’Espagne adları sayılabilir Aristo’nun Avrupa’da egemenliği Rönesansa kadar devam etmiştir


Rönesanstan sonra, doğa bilimlerindeki gelişmeler karşısında metod olarak Aristo mantığının yetersizliği ortaya çıktı

Aristo mantığının bel kemiğini oluşturan kıyasa Bacon ve Descartes karşı koydular Kıyasın yetersizliğini göstererek yeni yollar aradılar Düşüncelerin böyle bir yola yönelmesi bilimlerin gerek genel ve gerek özel metotlarının saptanmasına yol açtı

Rönesans "Yeniden doğuş" anlamına gelen bir süreçtir 15 yüzyılda başlayan bir süreç, aynı yüzyıl içinde bütün Avrupa'ya yayıldı Bu yenilikte, Roma ve Grek başarılarının yeniden cezalandırılması istemi vardır Rönesans şu temel anlayışlara dayanıyordu


1)Yeryüzü ilgi çekici ve araştırılmaya değer bir yerdir, 2)İnsan güçlüdür ve bu gücüyle büyük başarılar elde edebilir, 3)İnsanın sürekli faal olması şerefli birşeydir ve 4)Gerçek güzeldir

Yeniçağ felsefesinde bilimlerde metot sorunlarının öneminin artması, özelikle öğrenim amacıyla yazılan mantık kitaplarında, mantığın asıl konularının ihmale uğrayıp, metot sorunlarının ön plana alınmasına neden olmuştur Böyle bir tutum, mantığın yalnız metot olarak anlaşılmasının bir sonucudur

Mantık bilimi 19 yüzyılın ikinci yarısında başka bir yönde gelişmiştir Bu gelişme sembolik mantık alanında olmuştur De Morgan ve S Jevons’ın bu alandaki çalışmaları ile Boole Cebiri adı verilen ve mantığı matematiğe dayandıran bir sistem kurulmuştur Sonraki çalışmalarda ise mantık matematikten bağımsız olarak ele alınmış ve matematiği yeni mantığa dayanarak temellendirme amacı güdülmüştür

Önermeler Mantığı ile Niceleme Mantığından oluşan

İki Değerli Mantık ilk olarak G Frege tarafından kurulmuş, sonra da B Russel ile A N Whitehead’in çalışmalarıyla bugünkü biçimini almıştır

Çok değerli mantık sistemleri ilk olarak J Lukasiewicz ve E L Post tarafından kurulmuştur Daha sonra H Reichenbach “ Olasılık Mantığı” adıyla sonsuz sayıda doğruluk değerli bir mantık sistemi kurmuştur

Daha sonraları “ Kiplik Mantığı “ , “Özdeşlik Mantığı”, “ Varlık Mantığı” kurulmuştur

Günümüzde mantık matematiğe, doğa bilimlerine, eleştirel düşünme ve akılcı tartışmaya uygulanmaktadır

*