Lydia Gümüşleri...

Lidya Gümüşleri
EfsaneviLidya Krallığı’nda insanların topraklarında refah içinde yaşamsürdükleri kabul edilmektedir “Karun kadar zengin” benzetmesi de,Lidya Kralı Kroisos’un adının zaman içinde değişime uğramasıyla oluşmuşbir deyimdir Müzelerimizde sergilenen antik Lidya gümüşleri bugün bilebüyük bir beğeni ile karşılanıyorlar ve hatta günümüz takıtasarımcılarına ilham veriyorlar

BatıAnadolu’nun verimli topraklarında hüküm süren Lidya Krallığı,başkentleri olan ve bugün Manisa sınırlarında bulunan Sardes’te, baştasanat ve bilim olmak üzere, bir çok alanda faaliyet göstermişlerUygarlık tarihinde önemli bir yere sahip olan Lidyalılar sadece ilkparayı icat edip, kullanmakla kalmamışlar; aynı zamanda madenişlemeciliği ve kuyumculuk alanlarında da adlarından övgü ilebahsettirmişler Verimli Lidya ovalarının ve gıpta edilenzenginliklerinin getirdiği bollukla; desenlerin, figürlerin dünyasınıkeşfe çıkan ve öğrendiklerini gümüşe, altına yansıtan usta ellerineserleri bugün bile görenlerin nefesini kesecek güzelliktedir

Yüzyıllarcabolluk, bereket, refah ve zenginlikle bir tutulan Lidya toprakları,bunların sadece söylencelerden ibaret olmadığını kanıtlamak istercesinesayısız anıt ve eserlerle doludur Karun Hazinesi olarak tanınan altınve gümüş eselerden oluşan hazine, yasadışı yollardan yurtdışınakaçırılmış ve daha sonra resmi kanallarla Türkiye’ye iadesi sağlanarak,sergilenmek üzere Uşak Müzesi’ne verilmiştir Çeşitli altın ve gümüşeserlerden oluşan hazine, görenleri tam anlamıyla hayran bırakacaknitelikte zarif ve güzel altın eserler arasındaki kolyeler, broşlar,bilezikler, küpeler ve yüzükler aradan geçen bunca yüzyıla karşın takıseven insanların rüyalarını süslüyor Karun Hazinesi’ndeki gümüşeserler ise, gümüşün asaleti simgelediğinin çok eski bir Anadolu örneğiolarak karşımıza çıkıyor Gümüş eserler arasındaki çeşit çeşit kaseler,kepçeler, tütsü kapları, fibulalar ve sürahiler, Lidyalılar’ın gümüşüişlemedeki benzersiz incelik ve zarafetlerini de gösteriyorlar

Arkeolojidünyasında Phiale olarak bilinen geniş ağızlı kase formunu gümüşeuygulayan Lidyalı ustalar, kaseleri sadece gümüşün ışıltısına emanetetmemişler; onları ince ayrıntılı desenlerle de süslemişler Kimikaselere mitolojik figürler, kimi kaselere bitkisel motifler işleyen buustalar, kimi kaseleri de hayvan figürleri ile süslemişler Sanatıgümüşle, estetiği günlük yaşamla birleştiren Lidyalılar’ın hünerliellerinden çıkan gümüş eserler gerek günlük yaşamda, gereksetörenlerde, ibadetlerde kullanılmışlar Çeşitli figürlerle süslü gümüştütsü kaplarındaki tütsülerle dini törenleri gizemli bir halegetirirken, kutsal içeceklerini de birbirinden ilginç süslemeler vemotiflerle bezedikleri gümüş kepçelerle sunmuşlar Antik çağ sanatınıngözde motiflerini el emeği göz nuru bir dantel edasıyla tek tek gümüşeserlere aktaran Lidyalılar için sanat, belli ki gümüşle ve altınlayaşama dahil olmuş El işçiliği ile özen ve sabırla bezenen kaseler,sürahiler, kaşıklar başlı başına sanat eseri gibi özenle işlenmişlerKimi zaman lotus ve palmet motifleri ile kimi zamansa damla şeklindesüslenen gümüş eserler, sanatlarının asırlar sonrasına ulaşabileceğinibilmeyen ustalar tarafından sabırla yapılmış

Süslemelerde teknik olarak bazen kabartma, bazen oyma, bazen de kazıma tekniklerikullanılmış Bazı gümüş kaselerin dışında kabartma olarak yapılmış olansakallı erkek başları ise sanatçıların hünerlerinin yanı sıra, sabır veözenlerini de ispat eder gibidir Karışık hayvanlardan oluşan figürlerya da aslanla boğuşan Persli figürleri de Phiale olarak adlandırılankaselerde sıkça kullanılan figürlerdendir Kepçe, süzgü ve kulpu olandiğer kaplarda kulplar sade bırakılmamış, çeşitli hayvan figürleri ilesüslenmiştir Bu figürler arasında aslan ve kuğu figürleri en çokkullanılanlardır Kulpları, bir kuğunun boynunun zarafeti ilegüzelleştiren Lidyalı ustalar, aynı kulpları bir aslanın esnek ve çevikvücudu ile de hareketlendirmişler Kuğudan başka gümüş eserlerdekullanılan bir diğer kuş figürü de horozdur Özellikle kaplarınkapaklarında tutma işlevi için kullanılan bu figür ince işçilik veayrıntılı görünümü ile dikkat çekici bir şekilde işlenmiştir Oinochoeolarak bilinen sürahi kulplarında görülen formada, kulp genç bir erkekbedeninden oluşmakta ve bu genç figür iki aslanı tutarkengösterilmiştir Görülüyor ki, Lidyalı sanatkârlar gümüş eserlerüzerindeki her ayrıntıyı, her inceliği en güzel yaklaşımlarlayorumlamışlar ve kendi becerilerine, o dönem sanatının estetiğinikatmışlar Lidya gümüş eserlerinde görülen bir başka önemli figür desfenkstir Kuş kanatlı, aslan gövdeli ve insan başlı bu karışıkmitolojik yaratıklar, antik çağ sanatının bir çok alanında sevilerekkullanıldıkları gibi, Lidya gümüş işlemeciliğinde de kendilerine önemlibir yer bulmuşlardır Özellikle kulpların birleşim yerlerinde ya dakase kenarlarında kullanılan sfenks figürleri mitolojideki gizemlerini,gümüşün ışıltısı ile pekiştirir gibidirler Lidya gümüş eserlerindegörülen işçilik ve teknik kuşkusuz göz alıcı ve incedir Ancak dahafazla pırıltı, daha fazla estetik kaygısından mıdır bilinmez, Lidyalısanatkârlar eserleri sadece gümüşten üretmemişler, aynı zamanda altınve gümüşü birlikte kullanarak farklı tasarımlar ortaya çıkartmışlar Butip kullanımda gümüş eserin üzerindeki motif ve figürler altındanyapılıyor ve gümüşün ışıltısıyla, altının parıltısı göz okşayan birbirliktelikle, kusursuz bir estetikle harmanlanmışlar Böylece gümüşeserler sanatsal açıdan paha biçilmez bir hale gelmiştirAnadolu’dayaşayan halklar içerisinde efsanevi zenginliklere sahip olduğunainanılan Lidyalılar, Anadolu’nun zengin kültür mozaiğine eşsiz altın vegümüş eserler katmışlardır Gerek altını, gerekse gümüşü işlemedekibaşarılarının yanı sıra Lidyalılar, desen ve figürlerdeki benzersizestetik ve incelikle de haklı bir üne kavuşmuşlar