Damar Sertliği İle İlgili Bilgi

Arteryoskleroz kalp enfarktüsü, beyin trombozu ve beyin kanaması olgularının başlıca nedenidir Ayrıca bacak kangrenlerinin büyük bölümü de arteryoskleroz kaynaklıdır

Belirtiler:
Belirtiler ancak damar lezyonları belirginleştikten sonra ortaya çıkar Hastalığa bu nedenle «aysberg hastalığı» da denir
Arteryoskleroz belirtileri lezyonun yeriyle ilişkilidir Çünkü sorun, dokulara yeterli oksijen iletilememesi ve söz konusu bölgede kan dolaşımının engellenmesidir Yerleşimin beyinde olduğu durumlarda görme ve konuşma bozuklukları, hafıza kaybı, anlık şuur kayıpları, yer ve zaman kavramlarının bozulması, kol veya bacaklarda kas gücünün ani ve geçici olarak zayıflaması ve son olarak da beyin trombozu gelişir
Hastalık kalbte oluşursa ekstrasistol, kalp atışlarının hızlanması ve kulakçığın hızlı kasılması gibi ritim bozuklukları görülür Koroner damar lezyonlarına, spazma yol açan refleksler de eklenirse anjinaya benzer göğüs ağrıları belirir Sonunda miyokart enfarktüsü gelişir

Arteryoskleroz bacak damarlarda olursa kramp ağrıları, deride kalınlaşma ve rengin koyulaşması, bacaklarda ısı düşmesi ve zamanla kangren gelişir
Böbrek atardamarlarında oluştuğunda kan basıncı yükselir, böbrek işlevlerinde hafif bozukluklar görülür Böbreğin küçük damarlarımnda da oluşursa daha tehlikeli olabilir

Sebepler:
Arteryoskleroz dünya ölçeğinde en başta gelen ölüm sebeplerinden biridir Arteryosklerozun, olguların pek azında (% 5 ila 10) belirti vermesi teşhisi güçleştirir
Araştırmalar, arteryoskleroz kaynaklı hastalıkların kan kolesterol düzeyi ve kan basıncı yüksek, şişman, sigara kullanan ve bedensel etkinlikleri az erişkin erkeklerde daha çok görüldüğünü ortaya koymuştur

Arteryoskleroz erişkin erkeklerde daha yaygındır Orta yaş düzeyinde, erkeklerde kadınlardan daha sık görüldüğü uzun süredir bilinmektedir Menopoz sonrasında iki cins arasındaki fark ortadan kalkar Kadınlarda, östrojenin ve öteki eşey hormonlarının koruyucu rolü olduğu düşünülmektedir

Arteryoskleroz ve kolesterol:
Kolesterolün arteryoskleroz oluşumundaki etkisi önemli bir tartışma konusudur Bu konuda birçok deneysel veri vardır Gerçekten de, arteryoskleroz görülmeyen toplumlarda yağsız beslenme alışkanlıkları yaygındır Bol yağlı besinler tüketen toplumlarda ise hastalık sık görülür Hastalıkta ırk etkeninden çok, yaşam ve beslenme alışkanlıklarının önemi olduğu araştırmalardan anlaşılmaktadır

Şeker hastalığı, böbrek hastalığı ve ksantomatoz gibi, kanda yağ düzeyinin yüksek olduğu hastalıklara yakalananlarda arteryoskleroz çok yaygındır Öte yandan miyelom gibi kanın yağ düzeyinin düşük olduğu hastalıklardaysa, arteryosklerozun görülme oranı son derece de azdır

Arteryoskleroz ve yüksek tansiyon:
Yüksek tansiyon atardamar duvarında daha çok kolesterol birikmesine neden olur Daha önce değinildiği gibi kolesterolün zedeleyici etkisiyle or-taya çıkan iltihabî tepki olası bir arteryoskleroz sebebidir Atardamar duvarında da kolesterol üretimi olması aşırı kolesterol birikimine yol açar Böylece, yüksek tansiyonun yalnız arteryosklerozu artırmadığı, aynı zamanda arteryosklerozun gelişimine neden olduğu söylenebilir
Hfe Araştırma sonuçlarına göre, atardamar duvarındaki kolesterol miktarı, besinlerle alınan veya kanda bulunan kolesterol miktarından çok, yüksek tansiyonla ilgilidir

Arteryoskleroz ve yaşlılık arteryosklerozu:
Arteryosklerozun en önemli sonucu kalbin yükünü büyük ölçüde artıran kan basıncı yükselmesidir Yüksek tansiyon ilaçlarla denetlenemezse kalbin kasılma gücü giderek azalır
Yaşlılık arteryosklerozu en iyi gidişli arteryoskleroz türüdür Vücudun yaşlanmasıyla birlikte yavaş yavaş gelişir Fizyolojik bir olaydır; başlıca nedeni atardamarların da yaşlanarak sertleşmesidir

Tedavi:
Arteryosklerozun nedenleri bilinmediğinden, bu hastalığa özgü tedavi yöntemleri uygulamak olanaksızdır Hastaların belli bir beslenme programı izlemeleri gene de önemlidir

Arteryoskleroz oluşumunu açıklayan kuramlar arasında en geçerli olanı hastalıkla yağlar arasında ilişki kuran yaklaşımdır Bu yaklaşımı destekleyen birçok veri vardır: aşırı yağlı besinler verilen deney hayvanlarında mutlaka arteryoskleroz gelişmektedir Değişik çevrelerde yaşayan aynı ırktan bireyler, beslenme alışkanlıklarında yağ bakımından zengin besinler çoğunluktaysa genellikle arteryoskleroza yakalanırlar Şeker hastalığı ve hipotiroidizm gibi kanda yağ düzeyini yükselten hastalıklar arteryosklerozu hazırlayıcı etki yapar İncelenen bütün koşullar, yağların arteryoskleroz oluşumunda önemli bir etkisi olduğunu gösterir Ama bu etkinin bütün boyutları gene de açıklıkla bilinmemektedir İlk iki veriden çıkarılabilecek sonuç, besinlerle alınan yağların arteryoskleroz oluşumunda belirleyici olduğudur

Arteryoskleroz tedavisine, hastalık klinik belirtiler vermeden önce başlamak gerekir Tedavide beslenme alışkanlıkları yeniden düzenlenir; pıhtılaşma önleyici ve pıhtı çözücü (fibrinolitik) ilaçlar, ayrıca lipoprotein miktarım azaltarak kolesterol sentezini ve taşınmasını önleyen ilaçlar kullanılır

Arteryoskleroza cerrahî tedavi de uygulanabilir Koroner damar veya büyük atardamarların arteryoskleroz sonucunda tıkandığı olgularda cerrahî müdahaleye başvurulabilir Günümüzde koroner baypas ameliyatı veya tıkanan damarın vücuttan alınan bir başka damar parçasıyla değiştirilmesi gibi uygulamalar çok sıklıkla yapılmaktadır