![]() |
Psikoloji-Psikoloji Konuları... |
![]() |
![]() |
#1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Psikoloji-Psikoloji Konuları...Psikoloji bilimi, başlangıçta; fiziksel ve biyolojik bilimlerin tamamlayıcısı durumundaydı ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Psikolojide bireysel farklılıkların gözardı edilmemesi hususu çok önemli bir unsurdur ![]() ![]() Hulasa, bir çok yönüyle ele aldığımızda psikoloji çok önemli ve diğer bilimlerle karşılaştırıldığında da oldukça genç bir bilimdir ![]() PSİKOLOJİK AKIMLAR VE YAKLAŞIM TARZLARI Psikolojide belli başlı dört farklı akım ve yaklaşım tarzlarından bahsedebiliriz: 1)Yapısalcılık ve işlevselcilik: 19 ![]() ![]() ![]() 2)Davranışsal yaklaşım:1990’lü yılların başlarında Amerikalı psikolog John Watson tarafından ileriye sürülen bu görüşe göre; Psikolog, bireyi, onun davranışlarına bakmak suretiyle inceler ![]() 3)Geştalt Yaklaşımı: 1912’de Max Wertheimer tarafından ilk defa ortaya atılan bu görüşe göre ![]() ![]() 4)Psikanalitik Yaklaşım: Avrupa’da Sigmund Freud tarafından ortaya atılan bu görüşe göre: Davranışlarımızın çoğu bilinç dışı süreçlerden kaynaklanıyor Bilinç dışı süreçlerden kasıt korku, arzu gibi insanın farkında olmadığı fakat sonucunda davranışı etkileyen süreçlerdir ![]() ![]() ![]() ![]() Psikolojide Kullanılan Metodlar: Psikolojide insan ve hayvan davranışlarını inceleyebilmek için en fazla kullanılan metodları bir kaç sınıfta gruplandırmak mümkündür: Deneysel metod’da, bir denek grubu üzerinde yapılan deneyin neticeleri saptanır ve genelleme yoluyla tekrar edilebilir hale getirilerek davranışlar incelenir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() DAVRANIŞIMIZIN NÖROBİYOLOJİK TEMELLERİ İnsan davranışını ve zihinsel işleyişinin bir çok cepheleri, temelinde biyolojik süreçlere dair bilgiler olmaksızın anlaşılamaz ![]() ![]() İnsanın sinir sisteminin temel birimi sinir hücresi veya bir başka adı ile Nöronlardır ![]() ![]() Sinir sistemini, merkezi ve preferik sinir sistemi olmak üzere ikiye ayırabiliriz ![]() ![]() ![]() Merkezi sinir sistemi, beyindeki bütün nöronları, omuriliği, ve bedendeki nöronların büyük bir kısmını kapsar ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Beynin Yapısı: Yetişkin bir insanın beyni yaklaşık 1440 gram ağırlığında olup gri ve boz maddelerden oluşur ![]() ![]() ![]() Beyin üç ana bölgeye ayrılmaktadır: ön beyin, orta beyin ve arka beyin ![]() ![]() Genetiğin Davranış Üzerine Etkisi: Bütün psikolojik özellikler kalıtım ile çevre arasındaki karşılıklı etkileşime bağlıdır ![]() ![]() ![]() DUYUMLAR VE ALGI Çevremiz ile ilgili bilgiler duyularımız yoluyla gelmektedir ![]() ![]() Duyum ise duyu organlarının, çevredeki enerji vasıtasıyla uyarılması sonucunda ortaya çıkan nörofizyolojik süreçler olarak tarif edilebilir ![]() ![]() Algı ise duyumdan farklı olarak, “Duyu organlarımızca taşınan duyusal verileri örgütleyip yorumlayarak insanoğlunun çevresindeki nesne ve olaylardan oluşan uyaranlara anlam verme sürecidir ![]() Algı süreçleri ile ilgili olarak en önemli konuları şöyle sıralamak mümkündür ![]() Nesnelerin Ayırdedilmesi: İnsan çevresini gelişigüzel bir düzen içerisinde algılamamaktadır ![]() ![]() ![]() Algısal değişmezlikler: En önemli iki değişmezlik, renk ve parlaklık değişmezliği ile biçim ve büyüklük değişmezliği dir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Algısal Yanılmalar: Suya sokulan bir sopayı suya girdiği noktada kırık görmemiz veya lunaparktaki aynalarda seyrettiğimiz çarpık görüntüler fiziksel yanılmalardır ![]() ![]() ![]() Bu üç algı süreci dışında, Derinlik Algısı, Hareket Algısı, Sosyal Algı gibi algı türlerinden de bahsetmek mümkündür ![]() UYKU VE RÜYALAR Uyku, uyanıklığın zıddı gibi görünmekle birlikte bu iki bilinç halinin ortak yanları çoktur ![]() ![]() ![]() Uyku halinde merkezi sinir sisteminin faaliyetleri EEG’ye (Elektroensafelogram: Sinir sistemindeki faaliyetten doğan beyindeki elektriksel akım faaliyetlerini kaydeden bir araç ![]() ![]() ![]() Normal bir insanın hayatının üçte biri uykuda geçmektedir ![]() ![]() ![]() Araştırmacılara göre insanlarda uyku ihtiyacını arttıran en önemli uyarıcılar: sıcaklık, ağır geçen yemek öğünleri, cinsel ilişki, ışıkların yanıp sönmesi ve aynı tonda devam eden yüksek sesler gibi tekrarlayıcı monoton uyaranlardır ![]() Rüya Görme: Rüyalar çağlar boyu insanların ilgisini çekmiş ancak yeni yeni bilimin dikkatini çekmeye başlamıştır ![]() ![]() DİKKAT Dikkat kavramının birçok tanımı yapılmakla beraber, en yaygın ve en çok kullanılan hali ile, süreç esnasındaki seçiciliğe dayandırılmaktadır ![]() ![]() ÖĞRENME Belirli zaman aralıklarında, tekrarlara ve takviyelere bağlı olarak davranışta meydana gelen ve kalıcılık süresinin şartlara göre farklılaştığı değişikliklere öğrenme diyoruz ![]() Öğrenme ile ilgili araştırma ve incelemelerin tarihçesi de, öğrenmenin iki şekli, klasik şartlanma ile operant şartlanma özellikle üzerinde durulan iki temel öğrenme yolu olmuştur ![]() Klasik Şartlanma: Tamamen uyarıcı-tepki sürecine dayanan klasik şartlanmada, öğrenen organizmanın şartlı şartsız uyaran üzerinde hiçbir kontrolü yoktur ![]() ![]() ![]() ![]() Operant Şartlanma: Operant şartlanmada organizma, kendi çevresinde işlem yapmaktadır ![]() ![]() ![]() ![]() Öğrenme konusunda olumlu davranışları pekiştirmek için ödül (teşvik amacıyla) yönteminin yanısıra ceza (olumsuz davranıştan caydırmak amacıyla) yöntemi de yeri ve zamanına göre uygulanmalıdır ![]() HAFIZA Hafıza olmadan öğrenme denilen şey gerçekleşmez, edindiğimiz tecrübelerden geriye hiçbir şey de kalmazdı ![]() ![]() Hafıza denilen bu harika sistemin süreçlerini üç aşamada açıklamak mümkündür: Kodlama: Hatırlanacak olan malumatın takdimi esnasında ortaya çıkan olaylardır ![]() Depolama: Tekrar hatırlanmak üzere daha önce kodlanan malumatın hafızada depolanması işlemidir ![]() Geri Getirme: Kodlanıp depolanan malumattan gerekli olanının (hedef malumat) hatırlanması için hafızada meydana gelen işlemdir ![]() Genellikle üç tip hafıza deposundan bahsedilir: -Duyusal Hafıza Deposu -Kısa Süreli Hafıza -Uzun süreli Hafıza Bu modele göre çevreden gelen malumat duyusal depolar tarafından alınır ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Unutma: Öğrenmeden sonra hafızanın hatırlama performansı zamanın bir fonksiyonu olarak bozulmaktadır ![]() ![]() ![]() MOTİVASYON İnsanoğlu öğrenir, hatırlar, düşünür ihtiyaç duyar ve ister ![]() ![]() ![]() ![]() Motivasyonda Teorik Yaklaşımlar: Motivasyon konusunda en önemli görüşlerin başında Mc Dougall, Freud ve Maslov ‘un fikirleri gelir ![]() İçgüdü terimini ilk kullanan kişi Mc Dougall bütün düşünce ve davranışlarımızın; öğrenme ve yaşantılarla yönetilişi değiştirilebilir olan bir grup kalıtsal içgüdünün sonucu olduğunu savunuyordu ![]() ![]() Freud’da insan davranışının tayin edilmesinde iki temel, ama bilinç altında işleyen, kuvvetli bir motivasyonel gücün varlığını savunuyordu ![]() ![]() ![]() Maslov, motifleri mertebeli bir düzen içerisinde düşünmüştür ![]() ![]() ![]() ![]() Açlık, susuzluk, analık davranışı, merak motivi ve cinsel motivler insanları motive eden en önemli belli başlı güdülerdir ![]() HEYECANLAR Motivler ve heyecanlar birbirleriyle çok yakından ilişkili olmasına rağmen, şu yönleriyle birbirlerinden ayrılırlar: Heyecanlar genellikle dış olaylarla canlanır ve tepkiker bu olaylara yapılır ![]() ![]() ![]() Heyecan halinin uyanması, canlanması esnasında meydana gelen fizyolojik değişiklerin hemen hepsi bedenimizi acilen gerekecek bir hareket için hazır tutan otonom sinir sisteminin sempatik kısmının canlanması sonucudur ![]() Her heyecansal halin sonucunda organizma bazen canlı ve atik hale girerken bazen de durgunlaşıp uyuşuk hale girebilmekte veya saldırgan bir davranışta bulunabilmektedir ![]() DÜŞÜNME VE PROBLEM ÇÖZME Düşünme bir zamanlar basit olarak; olayların içsel görünümü, takdimi olarak tarif ediliyordu ![]() ![]() ![]() LİSAN Lisan, insanoğlunun çıkardığı seslerin biraraya gelmesiyle meydana çıkan ve belirli bir yapı arzeden sistemdir ![]() Bazı bilim adamları lisan kabiliyetinin yalnızca doğuştan gelen bir kabiliyet olmayıp aynı zamanda da insan türüne has bir kabiliyet olduğunda ısrarlıdırlar ![]() ![]() BÜYÜME, GELİŞME, OLGUNLAŞMA Organizma ile onun çevresi arasındaki davranışsal işlemler, değişen çevresel uyarılmanın ve büyüme ile yaşlanmaya ait biyolojik süreçlerin kontrolü altında durmaksızın şekil değiştirir ![]() ![]() Büyüme, bir özelliğin miktarındaki azar azar artışlardır ![]() ![]() ![]() ZEKA Hangi konuda olursa olsun uygun bir mevkiye uygun kişileri yerleştirebilmek önemli bir husustur ![]() ![]() Zihinsel testler çok çeşitlidir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Zihinsel testlerde aranan en önemli husus, testin güvenirli ve geçerli olmasıdır ![]() Bir testin güvenirliliği çok yüksek bile olsa geçerli bir test olmayabilir ![]() ![]() ŞAHSİYET Şahsiyet, bir kişinin veya kişilerin girdikleri davranışların yapısal ve dinamik özelliklerini gösterir ![]() ![]() ![]() ANORMAL DAVRANIŞLAR Araştırmacılar, çalışmaları neticesinde akıl sağlığı ile akıl bozukluğunu kesin çizgilerle birbirinden ayırdetmişlerdir ![]() Yeterli bir gerçeklik algısına sahip olmaları ![]() Benliklerine dair bilgilerin farkında olmaları ![]() Davranışı istemli olarak kontrol etme kabiliyetine sahip olmaları ![]() Kendilerinden hoşnut olmaları, çevrelerince kabul edilmeleri ![]() Duygusal ilişkiler kurabilme kabiliyetleri daha çoktur ![]() Üretkendirler ![]() Akıl Bozuklukları: Belli başlı akıl bozukluklarından en önemlilerini şöyle sıralamak mümkündür: n Kaygı ile ilgili bozukluklar (yaygınlaşmış kaygı bozukluğu, fobik bozukluklar vs ![]() n Bedende görülen bozukluklar (konversiyon bozukluğu, psikojenik ağrı bozukları vs) n Psikozlar (En önemlisi hastane bakımı gerektiren bir tür akıl hastalığı olan Şizofrenidir) n Madde kullanım bozuklukları (Uyuşturucu, narkotik gibi merkezi sinir sistemini etkileyen maddelerin kullanımı sonucu görülen hastalıklardır) n Kişilik bozuklukları (Kişiyi her yönüyle derinlemesine etkileyen bozukluklar) Akıl bozukluklarının fiziksel veya biyolojik anlamdan çok psikolojik anlamda tedavisine “psikoterapi” diyoruz ![]() ![]() SOSYAL DAVRANIŞ Sosyal psikoloji, bizim sosyal çevremizde nasıl düşünüp, hissedip ve hareket ettiğimizi ve aynı şekilde sosyal çevremizin bizim düşünce his ve hareketlerimizi nasıl etkileyeceğini inceleyen bir sahadır ![]() ![]() Tutum: Bugün genel olarak kabul edilen tarife göre tutum, bir kişiye atfedilen ve onun psikolojik obje ile ilgili kognisyon, duygu ve davranışlarını düzenli bir biçimde oluşturan bir eğitimdir ![]() Tutum değişiminde potansiyel rolü olan iki tip süreç vardır ![]() ![]() GRUP İÇİ SÜREÇLER VE GRUPLARARASI İLİŞKİLER Hepimiz doğumumuzdan itibaren belli grupların gelecek üyelerinin birer temsilcileri olarak yetiştiriliriz ![]() ![]() ![]() ![]() Kişi için çok önemli olduğu ve onun için psikolojik bir anlam taşıdığı görülen grup nedir? Tasviri bir şekilde ifade edilecek olursa grup; kendilerini aynı grubun üyeleri olarak algılayan dolayısıyla grup içerisinde değerleri ile aynı psikolojik anlam ve önemi paylaşan, bu grup üyeliğinin özellik ve değerleri hakkında sosyal bir anlaşmayı bir ölçüde sağlayan kişiler topluluğudur ![]() |
![]() |
![]() |
|