Yaşlılık Çağı Depresyonu...

Dünyada ortalama yaşam süresinde beklenen artış ile birlikte yaşlı nüfus sayısında da artış olmuş, 1950'lerde ortalama yaşam süresi 36 yıl iken, 1990'larda 65 yıla yükselmiştir Yaşlı nüfusun artışı tabii ki mutlak sorun yumağı demek değildir Pek çok yaşlı kendi sosyal destek sistemleri içerisinde ruhsal veya fiziksel açıdan ciddi sorunlar yaşamadan ömrünü tamamlamaktadır Bununla birlikte yaşlılık sosyal çevre değişiklikleri, fiziksel değişiklikler ve hastalıklara yatkınlık açısından risk taşıyan bir dönemdir Depresyon yaşlılarda en sık karşılaşılan ruhsal bozukluktur Yaşlıda depresyon hem hastanın hem de yakınlarının yaşam kalitesini olumsuz etkiler
İleri yaş bir açıdan sahip olunan engin yaşam deneyimleri ile stresörlerle başa çıkmada avantajlar sağlamakta iken diğer yönden de fiziksel beceri güçlükleri, sosyal iletişimde zorunlu kopukluklar ve kimi zaman hayatı da tehdit eden, birkaçı bir arada olabilen fiziksel hastalıklar taşımaktadır Depresif semptomlar ileri yaş grubunda sık görülen ruhsal belirtilerdir Yaşlılarda depresif belirti bazen yeni başlayan fiziksel bir hastalığın habercisi olabilir

65 yaş üzeri toplumda depresyonun değişik formları ortalama %15 sıklıkla görülmektedir
(Livingston 1990) Yaşlı depresyonu gençlere göre etiyoloji ve tedavi cevabı açısından da daha he¬terojendir Neden çoğunlukla multifaktöryeldir Semptomlar hastanın çevresi veya psikiyatrist olmayan hekimler tarafından sıklıkla yaşamın bir parçası olarak kabul görebilir Major depresif bozukluğun yaşlılarda genç nüfusa göre daha seyrek görüldüğü bilinmektedir (< %4) (Livingston 1990) Major depresyon için sıklık bu yaş grubunda cinsiyete göre belirgin bir farklılık göstermemekle birlikte, depresif semptomların kadınlarda daha yaygın olduğu da bilinmektedir

Epidemiyolojik bilgiler çalışmanın yapıldığı topluluk ve ölçüm yöntemine göre de değişiklikler göstermektedir Örneğin İngiltere'de yaşlıların psikiyatrik değerlendirmesinde yaygın olarak kullanılan geriyatrik mental durum ölçeği ile 65 yaş üzerinde major depresyon prevalansı %2-4 bulunmuş iken, bir başka çalışmada yaşlılarda depresyon prevalansı %10-15 civarında bildirilmiş, Dünya'da en geniş toplum bazlı epidemiyolojik çalışma olan ECA (Epidemiologic Catchment Area) ile 65 yaş üzeri major depresyon prevalansı %1 olarak bulun¬muştur Polikliniklerde ayaktan takibi yapılan yaşlılarda depresyon sıklığı %13-40, hastanede yatırılarak tedavi edilenlerde %10-45, hastanede yatarak tedavi gören demanslı hastalarda %52, kanserli yaşlılarda ise %50 oranları verilmektedir (Evans 1993, N1H 1992, Snowdon 1994, Spiegel 1996, Steffens 2000)

Depresif semptomların da 65 yaş üzerinde görülme sıklığı çok değişmektedir Genel popu-lasyonda %15-20 gibi oranlar verilirken, bakımevinde kalanlarda bu oran %40'a yükselmekte hastanede ise %50 civarında bildirilmektedir (Snowdon 1994, Özmenler 1998) Alzheimer hastalarında %81 oranında depresif mizaç tanımlanmıştır (Ballard 1996) Hastanelerde ciddi fiziksel hastalıkların tabloya eşlik etmesi değerlendirmeyi de güçleştirmektedir

Depresif semptomların değişik yaşlı gruplarında farklı oranlarda görülmesi bu grupların genel sağlık durumları ile de yakından ilgilidir Toplumda yalnız yaşayabilen yaşlılarda göreceli olarak daha az bedensel, ruhsal ve sosyal problem beklendiğinden bu grupta depresif semptom sıklığı azalırken, bakımevinde ya da hastanede bulunma, yaşlılarda zaten bedensel, ruhsal ve sosyal başka problemlerin de varlığına işaret ettiğinden depresif semptomların artıyor olması bir açıdan doğaldır Yine yaşlıların huzurevinde yaşaması toplumdan uzaklaşmaya ve dolayısıyla depresif semptomların da artmasına neden olur Huzurevinde ya da bakımevinde yaşama bir açıdan bağımsızlığın ve mahremiyetin kaybı olarak da tanımlanabilir Depresif semptomların yaşlılarda yaygınlığı hem kendileri hem de yakınları için zorlanmalara neden olur Hastane ve huzurevlerindeki yaşlılarda %25-50 oranında depresif bozukluk görülmekte, bu da hem hastalık riskini arttırmakta hem de sosyal ve ekonomik açıdan zorluk yaratmaktadır (Burvill 1994, Özmenler 1998, Judd 2000)

Yaşlıda depresyon yalnızca hastalık riskini arttırmaz aynı zamanda ciddi bir ölüm nedenidir Yaşlı depresiflerde intihara yatkınlık genç depresiflerden daha fazladır İngiltere'de intihar olgularının %25'ini 65 yaşın üzerindekiler oluşturmaktadır (Livingston 1990) Erkek cinsiyetinde sıklığın daha fazla olduğu ve yaşlılığın ileri evreleri ile birlikte daha da arttığı, kadınlarda ise erkeklere göre hem daha az görüldüğü hem de yaşın ilerlemesi ile birlikte sıklığın bir plato çizdiği bilinmektedir Yaşlıda intihar toplum ve kültürlere göre de belirgin farklılıklar gösterir Yalnızlık ve sosyal izolasyon en önemli risk faktörleridir Kayıplar özellikle yakın dönemde olanlar ve yas yaşlılarda izolasyonun en önemli nedenlerinden biri olarak ileri sürülmektedir Yaşlı erkek olma, yalnız yaşama, yakın dönemde kayıp, depresyon ve alkol kullanımı yaşlıda intihar riskinin değerlendirilmesi açısından önemli ip uçlarıdır Ayrıca kronik fiziksel hastalık varlığı özellikle şiddetli ağrı intihar riskinin değerlendirilmesinde gözden kaçırılmaması gereken unsurlardır (Thomas 1992, Burvill 1994, Conwell 1995)

Depresyonun distimi gibi kronik seyirli tipine de yaşlılıkta sık rastlanmaktadır Uzun süreli, yavaş seyreden, çok şiddetli belirtilerin olmadığı depresif tablo çoğu kez yaşlanmanın doğal bir parçası gibi görülerek yanlış değerlendirilmektedir

Yaşlıda depresyon yalnızca hastalık riskini arttırmaz aynı zamanda ciddi bir ölüm nedenidir Yaşlı depresiflerde intihara yatkınlık genç depresiflerden daha fazladır İngiltere'de intihar olgularının %25'ini 65 yaşın üzerindekiler oluşturmaktadır (Livingston 1990) Erkek cinsiyetinde sıklığın daha fazla olduğu ve yaşlılığın ileri evreleri ile birlikte daha da arttığı, kadınlarda ise erkeklere göre hem daha az görüldüğü hem de yaşın ilerlemesi ile birlikte sıklığın bir plato çizdiği bilinmektedir Yaşlıda intihar toplum ve kültürlere göre de belirgin farklılıklar gösterir

teşekkürler