Duyguların 12 Kuralı...

Duygularınızı ve onların sizin davranışlarınızı nasıl etkilediğini keşfedin


Biz duygularımızın başına buyruk davrandığını düşünme eğilimindeyizdir Fakat yapılan yeni bir araştırma duygularımızın izlediği bazı kurallar olduğunu gösteriyor Profesör Nico Frijda yürüttüğü çalışma sonucunda elde ettiği bulgulara dayanarak duygularımızın 12 kuralı olduğunu söylüyor


Bu kurallar:


1 Kural: Durumsal Anlam


Durumsal anlam kuralı duyguların durumlardan kaynaklandığını öne sürüyor Bu kurala göre genel olarak benzer tipte durumlar benzer duygusal yanıtlar ortaya çıkartır Kayıplar bizi üzerken, kazançlar bizi mutlu eder, korkutucu bir durum ise bizi endişelendirir


2 Kural: Önemseme


Bir şeyi önemsediğimiz zaman bu şeyin bir nesne, kendimiz veya başka bir kişi olması fark etmeksizin onunla ilgili bir durum olduğunda, duygularımız ortaya çıkar Duygular, ilgilerden, motivasyonlardan ve amaçlardan ortaya çıkabilir Bir şeyi önemsemediğimiz ve umursamadığımız zaman onun hakkında hiçbir şey hissetmeyiz


3 Kural: Görünen Gerçek


Bize gerçek görünen şeyler bizde duygusal yanıtlar ortaya çıkartır Başka bir deyişle bir olayı nasıl yorumladığımız ve nasıl değerlendirdiğimiz hissettiğimiz duyguyu yönetir Örneğin bizi etkilemeyen başarısız bir film, kitap ya da oyun bizde çok fazla duygu ortaya çıkarmaz Benzer olarak gözle göremediğimizi bizim için açık olmayan şeyler için duygusal tepkilerimizin oluşması da zordur Örneğin sevilen bir kişinin ölümüne şahit olduğumuzda bunun için başlangıçta keder yaşarız Fakat aradan zaman geçtikten sonra bu kişinin ölümü hakkında konuşurken üzüntü duymayabiliriz


4, 5 ve 6 Kural: Değişim, Alışkanlıklar ve Karşılaştırma


Alışkanlıklar kuralı hayatımızda alışkanlık haline getirdiğimiz durumlar üzerine kurulmuştur Bu kural duygularımızın değişime yanıt verdiğini belirtir Biz yeni karşılaştığımız bir durumu alıştığımız durumla karşılaştırırız Duygularımız; alışkanlıklarımızla karşılaştırıp değişik bulduğumuz durumlara yanıt vermeye hazırdır


7 Kural: Hedonik Asimetri


Asla alışmadığımız bazı kötü durumlar vardır Eğer bir durum fazlasıyla kötüyse, korku ve anksiyete gibi olumsuz duygulardan kaçmak imkânsızdır Olumlu duyguların ise etkisi zaman içinde azalır Ne kadar aşık olduğumuz, ne kadar sevdiğimiz ne kadar büyük bir ikramiye kazandığımız fark etmez Memnuniyet, keyif gibi olumlu duygular sessizce ortadan kaybolurlar


8 Kural: Duygusal Hareketin Korunması


Zaman bütün yaraları sarmaz Sarsa bile bunu dolaylı yoldan yapar Olaylar duygusal güçlerini yıllarca koruyabilir Biz onları yeniden değerlendirir ve yeniden deneyimleriz Böyle bir olayı yeniden değerlendirilmesi ve yeniden tanımlanması olayın duygusal yükünü azalmasına yardımcı olur Yeniden değerlendirilmeyen olayların- bir sınavdan başarısız olmak, ya da sevilen kişi tarafından reddedilmek gibi- duygusal etkileri yıllarca sürebilir


9 Kural: Kapanış


Duygularımıza verdiğimiz yanıtlar mutlak ve net olma eğilimindedir Genellikle hemen bir tür eyleme yol açarlar ve tartışma kabul etmezler Bir duygu bizi ele geçirir ve bizi ters yola sokabilir Daha sonra gelen farklı bir duygu bizi yeni bir yola sokar


10 Kural: Sonuçları Umursama


İnsanlar doğal olarak duygularının sonuçlarını düşünürler ve onları uygun şekilde değiştirirler Örneğin öfke bir başkasına şiddet göstermeyi provoke edebilir fakat genellikle insanlar birbirlerini bıçaklamaktan kaçınırlar Bunu yerine bağırıp duvara kafa atabilirler Duygular kesinlikle belli bir tip yanıtı dikte ederler Ama insanlar bu yanıtın boyutunu değiştirirler (Genellikle!)


11 ve 12 Kural: Hafif Yük, Büyük Kazanç


Bir olay veya durumun duygusal etkisi onun yorumlanış biçimine bağlıdır Bir duruma farklı bir durma çevirme onun ortaya çıkardığı duyguyu da değiştirir Hafif yük kuralı insanların olumsuz duyguları azaltmak için yeniden yorumlamalar yapmaya eğilimli olduğu anlamına gelir Örneğin ekonomik kriz korkumuzu ondan etkilenmeyeceğimiz düşüncesini geliştirerek azaltabiliriz Tam tersi de doğrudur: Herhangi bir durum olumu duygusal kazanç için yeniden değerlendirildiğinde bu da işe yarayacaktır Örneğin öfke diğerlerini uzaklaştırmaya, keder yardım almaya, korku ise bizim zor ve tehlikeli görevlerden uzak durmamıza yardımcı olabilir


Bu kuralların hepsiyle aynı görüşte olmayabilirsiniz Çoğumuz duyguların sosyal yönlerini hafife alma eğilimindeyizdir Yine de bu kurallar duygularımız hakkında düşünmek ve onları incelemek için iyi bir başlangıç noktası olabilir


Psikolog Yasemin Yeşilyaprak