Destan Ve Özellikleri

Destanlar; milletlerin tarihinde derin iz bırakmış önemli olayları harikuladeliklerle süsleyerek anlatan uzun, manzum, milli eserlerdir Destan anlatıcısı ozan (akın veya baksı) onu bir kopuz eşliğinde söyler Bir takım mimik, jest ve taklitlerle anlatımını kuvvetlendirmeye çalışır

İlk olarak toplumlar, mitik bir dönem yaşamıştır Bu mitik dönemin en önemli özellikleri, insanoğlunun henüz çözemediği olayların sebeplerini esrarlı bir kutsallık ile açıklaması ve vardığı sonucu da bir kural olarak kabul etmesidir Böylece kendisinin de içinde yer aldığı ilkel bir Tanrılar dünyası yaratılmıştır

Tarih sahnesine çıkınca düşünce tarzında değişmeler olmaya başlamış ve epik düşünce dediğimiz yeni bir döneme geçilmiştir Bu dönemde mitik dönemdeki esrarengiz görünen âlemin bazı sırları çözülmüş, bilinmezlik ortadan kalkınca, yeni bir beşeri değer esrarlı gücün yerini almıştır Bu değer insanın fizik gücüdür Bu gücün değerinin keşfedilmesi mücadele ile bazı düşmanların, mesela bazı hayvanların yenilebileceği anlaşılması, dışa yönelik bir mücadeleyi (bilgi yelpazesinet) başlatmıştır Toplum, kendi içinde teşkilatlanmaya başlamış, yurt ve kabile şuuru uyanmıştır Bunları ifade etmek için mitik dönemde şekillenen dil ve düşünce kalıpları aynen kullanılmış ve kültürün ikinci halkası oluşmuştur Henüz cemiyet içi çatışmalar başlamadığı için birlik fikrinin ilk çekirdekleri de bu dönemde filizlenmeye başlamıştır Toplum, henüz göçebe halde yaşamaktadır Bu dönemin eserleri destanlardır Destan tipleri cemiyetin ortak tipleridir Henüz ferdi tipler mevcut değildir Toplum, daha önce yaşamış ve zihinlerde iz bırakmış tiplerin bütün iyi özelliklerini kendi dönemine taşımış ve bu dönemin parlayan tipine bunları yerleştirmiştir Epik kahraman, sadece kendi özelliklerini değil daha önce yaşamış tiplerin özelliklerini de taşımaktadır Bu dönemin kahramanlarında bulunmayan; toplumun beklentisi doğrultusundaki özellikler de bu tiplere yüklenmiştir Böylece epik bir tip hem mitik özelliklerden müspet olanları, hem de idealindeki tiplerin anlamdaki özelliklerini birleştirmiştir

Daha sonraki dönemde toplumun yerleşik ve yarı göçebe hayata geçmesi ile cemiyet içi çatışmalar ve ferdin kendi problemleri ortaya çıkmıştır Bu dönemin eserleri de epico-romanesque eserlerdir Artık kahramanlarda epik özelliğin yanı sıra başka özellikler de aranmaktadır Estetik bazı beklentiler ( güzellik, iyi şiir söyleme, dürüstlük vb) söz konusu olmaktadır Halk Edebiyatında, (bilgi yelpazesinet)) halk hikâyeleri dediğimiz tür işte bu dönemin ürünleri olmaktadırlar Halk hikâyelerine ,Anadolu dışındaki Türk boyları arasında destan, hikâye vb isimler verilmektedir Bunlar nazım ile nesrin karışık olarak kullanıldığı, kahramanlık ve aşk konulu eserlerdir Genellikle âşıklar tarafından tasnif edilirler ve anlatılırlar Bu eserler de, aynen destanlarda olduğu gibi kendilerinden önce diğer türlerde kullanılan malzemeyi kullanmışlardır Motif ve epizot, formel unsurlar ve yapı bakımından diğer türlerden sık sık malzeme almışlardır Hem mensur hem manzum oldukları için bütün halk yaratıcılığının şekil ve türlerinin karmaşık bir sentezi halindedirler