Çoklu Zeka Teorisi...

Zeka Nedir?


Zeka, bir kişinin:

Kendi kültüründe değer bulan bir ürün ortaya koyabilme kapasitesi,

Gerçek hayatta karşılaştığı problemlere etkili ve verimli çözümler üretebilme becerisi çözüme kavuşturulması gereken yeni problemleri keşfetme yeteneğidir


Zeka Alanları Nelerdir?


Mantıksal-Matematiksel Zeka

Görsel-Uzaysal Zeka

Müziksel-Ritmik Zeka

Bedensel-Kinestik Zeka

Sosyal Zeka

İçsel Zeka

Sözel-Dil Zekası

Doğacı Zeka


Sözel Dil Zekası:

Sözel-dil zekası, bir bireyin kendi diline ait kavramları bir masalcı, bir konuşmacı veya bir politikacı gibi sözlü olarak ya da bir şair, bir yazar, bir editör veya bir gazeteci gibi yazılı olarak etkili bir şekilde kullanabilmesi kapasitesidir Sözel-dil zekası, dili, başkalarını bir işi yapmak için ikna etmek, başkalarına belli bir konuda bilgi sunmak veya başkalarına belli bir işin nasıl yapılacağını açıklamak gibi dil ile ilgili bütün faaliyetleri içerir Sözel-dil zekası kuvvetli olan bireyler, işiterek, kelimeleri görerek, konuşarak, okuyarak, tartışarak ve başkaları ile karşılıklı iletişime girerek en iyi öğrenirler


Sözel-dil zekası kuvvetli olan bir öğrenci;


Normal öğrencilerden daha iyi yazar

Uzun hikayeler ve fıkralar anlatır

İsimler, yerler ve tarihler hakkında iyi bir hafızaya sahiptir

Yaşına göre iyi bir kelime haznesine sahiptir

Başkalarıyla yüksek düzeyde sözel iletişime girer

Tekerlemeleri ve kelime oyunlarını çok sever

Kitap okumayı çok sever

Öğrendiği yeni kelimeleri anlamlarına uygun olarak konuşma veya yazı dilinde kullanır

Dinleyerek öğrenmeyi sever


Mantıksal- Matematiksel Zeka:


Mantıksal-matematiksel zeka, bir bireyin bir matematikçi, bir vergi memuru veya bir istatistikçi gibi sayıları etkili bir şekilde kullanabilmesi ya da bir bilim adamı, bir bilgisayar programcısı veya bir mantık uzmanı gibi sebep-sonuç ilişkisi kurarak olayların oluşumu ve işleyişi hakkında etkili bir şekilde mantık yürütebilmesi kapasitesidir Mantıksal-matematiksel zekaya sahip olan bireyler, nesneleri belli kategorilere ayırarak, olaylar arasında ilişkiler kurarak, nesnelerin belli özelliklerini sayısallaştırarak ve olaylar arasındaki soyut ilişkiler üzerinde kafa yorarak en iyi öğrenirler


Mantıksal-matematiksel zekası kuvvetli olan bir öğrenci;


Olayların işleyişi hakkında çok soru sorar

Matematik dersini çok sever

Mantıksal bulmacaları çözmeyi ve satranç gibi stratejik oyunları oynamayı çok sever

Matematiksel hesaplama oyunlarını oynamayı çok sever

Bilgisayar oyunlarını ilginç bulur

Yaşıtlarına kıyasla soyut düşünebilme veya sebep-sonuç ilişkisi kurabilme kabiliyetleri çok iyi gelişmiştir

Makinelerin nasıl çalıştığına dair çok soru sorar



Görsel- Uzaysal Zeka:


Görsel-uzaysal zeka, bir insanın bir avcı, bir izci ya da bir rehber gibi görsel ve uzaysal dünyayı doğru bir şekilde algılaması veya bir dekoratör, bir mimar ya da bir ressam gibi dış dünyadan edindiği izlenimler üzerine değişik şekiller uygulaması kapasitesidir Görsel-uzaysal zekaya sahip insanlar, yer, zaman, renk, çizgi, şekil, biçim, desen gibi olgulara ve bu olgular arasındaki ilişkilere karşı aşırı hassas ve duyarlıdırlar Görsel zekası güçlü olan bireyler, varlıkları, olayları veya olguları görselleştirerek ya da resimlerle, çizgilerle ve renklerle çalışarak en iyi öğrenirler


Görsel-uzaysal zekası kuvvetli olan bir öğrenci;


Renklere karşı çok hassas ve duyarlıdır

Haritaları, çizelgeleri, diyagramları veya tabloları yazılı materyallerden daha kolay okur

Sanat içerikli etkinlikleri sever

Yaşına göre yüksek düzeyde beceri gerektiren figürleri ve resimleri çizer

Filmleri, slaytları ve benzeri diğer görsel sunuları izlemeyi sever

Okurken, kelimelere oranla resimlerden veya tablolardan daha çok öğrenir



Müziksel- Ritmik Zeka:


Müziksel-ritmik zeka, bir kişinin bir besteci, bir müzisyen ya da bir şarkıcı gibi müzik formlarını algılaması, ayırt etmesi ve ifade etmesi kabiliyetleridir Müziksel-ritmik zekası güçlü olan insanlar, sadece müziksel eserleri kolayca hatırlamazlar, fakat aynı zamanda olayların oluşumunu ve işleyişini müziksel bir dille düşünmeye, anlamaya, yorumlamaya ve ifade etmeye çabalarlar Müziksel-ritmik zekaya sahip olan bireyler, en iyi ve etkili olarak ritim, melodi ve müzikle öğrenirler


Müziksel-ritmik zekası kuvvetli olan bir öğrenci;


Şarkıların melodilerini çok iyi hatırlar

Bir müzik aletini çalar ya da çalmayı ister

Müzik dersini çok sever

Konuşurken veya hareket ederken elleri ve ayakları ile ritim tutar

Ders çalışırken farkında olmadan masaya vurarak ritim tutar

Çevresindeki seslere karşı aşırı duyarlı ve hassastır

Ders çalışırken veya bir şey öğrenirken müzik dinlemekten çok hoşlanır


Bedensel- Kinestik Zeka:


Bedensel-kinestik zeka ile bir kişinin bir aktör, bir atlet ya da bir dansçı gibi düşünce ve duygularını anlatmak için vücudunu kullanmadaki ustalığı veya bir heykeltıraş, bir cerrah ya da bir tamirci gibi ellerini kullanma ve elleriyle yeni şeyler üretme kabiliyetleri kastedilir Bu tür zeka alanı, koordinasyon, denge, güç, esneklik ve hız gibi bazı özel fiziksel yetenekleri ve bu yeteneklerin hepsinin bir arada işlemesini sağlayan dokunsak nitelikteki bazı özel becerileri de içermektedir Bu zeka türüne sahip insanlar, en iyi yaparak-yaşayarak, dokunarak, hareket ederek ve ilk elden tecrübe ederek öğrenirler


Bedensel-kinestik zekası kuvvetli olan bir öğrenci;


Birden fazla sportif faaliyetlerde başarılıdır

Bir yerde uzun süre kaldığında hareket etmeye, kımıldamaya veya ritim tutmaya başlar

Başkalarının jestlerini, mimiklerini ve yüz ifadelerini kolaylıkla taklit eder

El becerileri gerektiren etkinliklerde çok başarılıdır

Bir şeyi parçalarına ayırmayı ve tekrar birleştirmeyi çok sever

Bir şeyi en iyi yaparak ve yaşayarak öğrenir


Sosyal Zeka:


Sosyal zeka, bir insanın bir öğretmen, bir terapist ya da bir pazarlamacı gibi çevresindeki insanların duygularını, ilgilerini, isteklerini ve ihtiyaçlarını anlama, ayırt etme ve karşılama kapasitesidir Sosyal zekası güçlü olan kimselerin bir grup içerisinde grup üyeleri ile işbirliği yapma, onlarla uyum içinde çalışma ve bu kişilerle sözlü ve sözsüz iletişim kurma gibi yetenekleri söz konusudur Bu zeka türüne sahip insanlar, genellikle başka insanların ilgilerini ve ihtiyaçlarını çok iyi algılarlar ve denilebilir ki onların duygularını, düşüncelerini ve karakterlerini adeta yüzlerinden okurlar


Sosyal zekası kuvvetli olan bir öğrenci;


Arkadaşlarıyla sosyalleşmeyi sever

Grup içerisinde doğal bir lider görünümündedir

Dışarıda iken kendi başının çaresine bakabilir

Başkaları ile birlikte çalışmayı sever

Başkaları daima onunla birlikte olmak ister

Başkalarını önemser

Empati yeteneği çok iyi gelişmiştir

Bir şeyi başkalarıyla işbirliği yaparak, onlarla paylaşarak ve onlara öğreterek öğrenmeyi sever


İçsel Zeka:


İçsel zeka, bir kişinin kendisini tanıması ve kendisi hakkında sahip olduğu bu bilgi ve anlayış ile çevresinde uyumlu davranışlar sergilemesi yeteneğidir Bu zeka türü ile bir kişinin kendisini objektif olarak başkalarının gözüyle görebilmesi kabiliyetidir İçsel zeka, bir kişinin kendisinin zayıf ve güçlü olduğu yönlerini anlaması, kim olduğunu, ne yapmak istediğini ve neyi yapmak istemediğini veya çeşitli durumlarda nasıl davranması, nelere yönelmesi ve nelerden uzak durması gerektiğini bilmesi ve bütün bunlara bağlı olarak da hayatında doğru kararlar almasıdır


İçsel zekası kuvvetli olan bir öğrenci;


Bağımsız olma eğilimindedir

Kendisinin zayıf ve güçlü yanlarını bilir

Hakkında çok fazla bahsetmediği en az bir ilgisi, hobisi veya uğraşısı vardır

Hayattaki amacının ne olduğuna ilişkin iyi bir anlayışa sahiptir

Duygularını, hislerini ve düşüncelerini açıklıkla dile getirir

Hayattaki başarılarından ve başarısızlıklarından ders almasını bilir

Kendine güveni yüksektir


Doğacı Zeka:


Doğacı zeka ile bir kişinin bir biyolog yaklaşımıyla hayvanlar ve bitkiler gibi yaşayan canlıları tanıma, onları belli karakteristik özelliklerine bağlı olarak sınıflandırma ve onları diğerlerinden ayırt etme kabiliyeti veya bir jeolog yaklaşımıyla dünya doğasının bulutlar, kayalar veya depremler gibi çeşitli karakteristiklerine karşı aşırı ilgili ve duyarlı olması kastedilmektedir Doğacı zekası kuvvetli olan bireyler, doğa olaylarına karşı çok hassastırlar ve toprakla uğraşmayı, hayvan beslemeyi veya bitki yetiştirmeyi çok severler


Doğacı zekası kuvvetli olan bir öğrenci;


Çevre bilinci çok iyi gelişmiştir

Doğaya, hayvanat bahçelerine veya tarihsel müzelere olan gezileri çok sever

Doğa olaylarına karşı çok hassas ve duyarlıdır

Ekoloji, doğa, bitkiler, hayvanlar vb gibi konuları işlerken çok meraklanır

Kuş beslemek, kelebek ve böcek koleksiyonu oluşturmak gibi doğa ile ilgili projelere katılmayı çok sever

Toprakla oynamayı ve bitki yetiştirmeyi çok sever


Nasıl Öğreniyorum?


Çoklu zeka teorisine göre, her öğretmenin sınıftaki her öğrencinin bireysel farklılığını çok ciddi olarak ele alması gerekmektedir Çoklu zeka teorisinin öğretim alanına sağladığı en büyük katkı, öğretmenlerin sahip oldukları öğretim yöntemleri repertuarlarının sözel-dil ve mantıksal-matematiksel zeka alanlarının dışına çıkarak daha da genişletmeleri gerektiğini vurgulamasıdır Bu yönüyle çoklu zeka teorisi, çok kapsamlı bir öğretim modeli ortaya koyarak, öğretmenlerin sınıftaki bütün öğrencilere ulaşabilmek için öğretimde yöntem zenginliğine gitmeleri gerektiğini vurgulamaktadır