Hücrede Madde Alış Verişi...

**Prof. Dr. Sinsi** · 07-16-2012

Hücre zarının en önemli özelliği, canlı ve seçici – geçirgen olmasıdır

1

Difüzyon (Yayılma)
Madde moleküllerinin çok yoğun olduğu ortamdan az yoğun olduğu ortama doğru yayılmalarıdır

Difüzyon sırasında enerji harcanmaz ve canlılık şart değildir

Bazı
durumlarda difüzyona uğrayacak madde bir taşıyıcı proteinle hücreye alınabilir

Buna ise kolaylaştırılmış difüzyon denir

2

Osmoz (Suyun Difüzyonu)
Suyun seçici geçirgen bir zardan difüzyonuna denir

Osmoz’da da enerji harcanmaz ve canlılık şart değildir

Ancak seçici geçirgen zar bulunmak zorundadır

Diyaliz: Suda çözünmüş maddelerden bazılarının yarı geçirgen zardan difüzyonuna diyaliz denir

Kısaca suda çözünen maddelerin difüzyonuna diyaliz denir

Osmotik Olaylar

a Hipertonik Ortam (Yoğun Ortam): Bir hücre kendisinden daha yoğun ortama koyulursa su kaybederek büzülür Bu olaya “plazmoliz” denir
b Hipotonik Ortam (Az yoğun Ortam): Plazmoliz olmuş yada normal bir hücreyi kendisinden daha seyreltik bir çözeltiye koyarsak su alarak şişer Bu olaya “deplazmoliz” denir
c İzotonik Ortam (Denge Ortamı): Hücre izotonik ortama koyulursa dengeli bir madde alışverişi olur

Hücreler çok seyreltik ortamlara ya da saf suya konulursa aşırı miktarda su alarak gerilirler

Bu gerilme sonucunda oluşan basınçla hayvan hücreleri patlar

Buna hemoliz denir

Osmotik Kuvvetler

a Osmotik Basınç: Hücre içindeki çözünmüş maddelerin hücre zarına yaptığı basınçtır
b Turgor Basıncı: Hücre içindeki suyun hücre zarına yaptığı basınçtır
c Emme Kuvveti: Osmotik basınçtan turgor basıncının çıkarılmasıyla elde edilen pozitif kuvvettir

E

K = O

B – T

B şeklinde hesaplanır

3

Aktif Taşıma
Maddelerin az yoğun ortamdan çok yoğun ortama taşınmasına denir

Aktif taşıma ancak canlı hücrelerde gerçekleşir

Çünkü ATP harcanır ve enzimler iş görür

Bu olayda, taşınacak maddelerin porlardan sığabilecek kadar küçük olması gerekir

İyonların çoğu yoğun ortamdan az yoğun ortama aktif olarak geçer

4

Endositoz ve Ekzositoz
Endositoz ve Ekzositoz olaylarında enerji harcanır

Her iki olay hayvan hücrelerinde görülmesine karşılık, bitki hücrelerinde endositoz görülmez

Endositoz, pordan geçemeyecek kadar büyük moleküllerin hücre içerisine alınmasıdır

Alınan madde sıvı ise pinositoz, katı ise fagositoz adını alır

Ekzositoz, hücre içerisinde oluşturulan enzim, hormon, çeşitli proteinler, bitkilerde reçine ve eterik yağlar, hayvanlarda mukus ve diğer büyük moleküllü salgı maddelerinin golgi yardımıyla, küçük kesecikler halinde taşınarak dışarı atılmalarına denir

07-16-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Hücrede Madde Alış Verişi... Hücre zarının en önemli özelliği, canlı ve seçici – geçirgen olmasıdır 1 Difüzyon (Yayılma) Madde moleküllerinin çok yoğun olduğu ortamdan az yoğun olduğu ortama doğru yayılmalarıdır Difüzyon sırasında enerji harcanmaz ve canlılık şart değildir Bazı durumlarda difüzyona uğrayacak madde bir taşıyıcı proteinle hücreye alınabilir Buna ise kolaylaştırılmış difüzyon denir 2 Osmoz (Suyun Difüzyonu) Suyun seçici geçirgen bir zardan difüzyonuna denir Osmoz’da da enerji harcanmaz ve canlılık şart değildir Ancak seçici geçirgen zar bulunmak zorundadır Diyaliz: Suda çözünmüş maddelerden bazılarının yarı geçirgen zardan difüzyonuna diyaliz denir Kısaca suda çözünen maddelerin difüzyonuna diyaliz denir Osmotik Olaylar a Hipertonik Ortam (Yoğun Ortam): Bir hücre kendisinden daha yoğun ortama koyulursa su kaybederek büzülür Bu olaya “plazmoliz” denir b Hipotonik Ortam (Az yoğun Ortam): Plazmoliz olmuş yada normal bir hücreyi kendisinden daha seyreltik bir çözeltiye koyarsak su alarak şişer Bu olaya “deplazmoliz” denir c İzotonik Ortam (Denge Ortamı): Hücre izotonik ortama koyulursa dengeli bir madde alışverişi olur Hücreler çok seyreltik ortamlara ya da saf suya konulursa aşırı miktarda su alarak gerilirler Bu gerilme sonucunda oluşan basınçla hayvan hücreleri patlar Buna hemoliz denir Osmotik Kuvvetler a Osmotik Basınç: Hücre içindeki çözünmüş maddelerin hücre zarına yaptığı basınçtır b Turgor Basıncı: Hücre içindeki suyun hücre zarına yaptığı basınçtır c Emme Kuvveti: Osmotik basınçtan turgor basıncının çıkarılmasıyla elde edilen pozitif kuvvettir EK = OB – TB şeklinde hesaplanır 3 Aktif Taşıma Maddelerin az yoğun ortamdan çok yoğun ortama taşınmasına denir Aktif taşıma ancak canlı hücrelerde gerçekleşir Çünkü ATP harcanır ve enzimler iş görür Bu olayda, taşınacak maddelerin porlardan sığabilecek kadar küçük olması gerekir İyonların çoğu yoğun ortamdan az yoğun ortama aktif olarak geçer 4 Endositoz ve Ekzositoz Endositoz ve Ekzositoz olaylarında enerji harcanır Her iki olay hayvan hücrelerinde görülmesine karşılık, bitki hücrelerinde endositoz görülmez Endositoz, pordan geçemeyecek kadar büyük moleküllerin hücre içerisine alınmasıdır Alınan madde sıvı ise pinositoz, katı ise fagositoz adını alır Ekzositoz, hücre içerisinde oluşturulan enzim, hormon, çeşitli proteinler, bitkilerde reçine ve eterik yağlar, hayvanlarda mukus ve diğer büyük moleküllü salgı maddelerinin golgi yardımıyla, küçük kesecikler halinde taşınarak dışarı atılmalarına denir