Böbrek Taşları Ve Tedavi Yöntemleri...

Üriner sistem :böbrekler,ureterler,mesane ve uretradan oluşmuştur

Böbrekler fasulye şeklinde organlar olup,kaburgaların hemen altında ve belkemiğinin her iki yanında yer alırBu organların asıl görevi vücuttaki fazla suyu ve artık maddeleri idrar şeklinde dışarı atmaktırBu işlevi sonunda kandaki bazı dengeleri sabit şekilde tutmayı sağlarlar
Böbrekle mesane arasında yer alan ve idrarı mesaneye taşıyan tüp şeklindeki organlara da Ureter denirYaklaşık 22-25 cm uzunluğundadır Mesane ise karnın alt kısmında yer alır ve idrarın depolanmasına yararTıpkı bir balon gibi elastikliği sayesinde genişleyerek bu işlevini yerine getirirBurada depolanan idrar Uretra yolu ile vücut dışına atılır
Esas olarak böbrek taşı , idrar içinde çöken kristallerin böbrek iç yüzeyine tutunmasından ve birikmesinden oluşurNormalde idrar içinde bu kristalleşmeyi ve çökmeyi engelleyen ve İnhibitör denilen maddeler vardırBu inhibitörler her insanda yeterli miktarda olmayabilir ve bu da taş oluşumuna yol açar Diğer bir neden ise idrarın asidik veya bazik oluşudur Eğer oluşan bu kristaller ve kumlar yeteri kadar küçükse idrar yollarına takılmadan ve de herhangi bir probleme yol açmadan düşerler Böbrek taşları kimyasal yapıları bakımından birçok maddenin kombinasyonundan oluşmuşturEnçok görülen taş tipi kalsiyum içeren ve fosfat veya oksalat kombinasyonlu taşlardırBu maddeler bir insanın normal günlük gıdalarında mutlaka bulunurlar
Ayrıca kemik ve kas yapılarının önemli birer yapıtaşıdırlar Ürolithiasis tibbi bir terim olup üriner sistemin herhangi bir yerinde taş olduğunu ifade etmek için kullanılırDiğer terimler olan idrar yolları taşı ve nefrolithiasis aynı amaç için kullanılırDoktorlar bu terimleri genellikle taşın yerini tanımlamak için kullanırlar
Böbrek taşları ile safra kesesi taşlarının bir bağlantısı ve ilgisi yokturBunlar vücudun farklı sistemlerinde oluşmuş taşlardır
Net olarak bilinmeyen bazı sebeplerden dolayı Amerika Birleşik Devletlerinde ve diğer gelişmiş ülkelerde son 20 yıldır taş hastaları sayısında artış vardır Beyaz ırkta taş sıklığı siyah ırka oranla daha fazladırErkeklerde taş sıklığının fazla olmasına rağmen son 10 yıldır kadınlarda da taş oluşma hızında artış vardır ve taş oluşma oranları değişmektedirBöbrek taşları sıklıkla 20 ile 40 yaş arsında gelişirBir kimsede bir kere taş gelişirse ,bu şahısta bundan sonra yeni taş oluşma oranı,diğer kimselere göre daha fazladır Doktorlar oluşan taşların sebebini bazen tam olarak bilemezlerBazı gıdaların taş oluşumundan sorumlu olduğu düşünülse de bu spesifik maddelerin taş oluşumunda kesin etkili olduğu şüphelidir
Ailesinde taş olan birisinin kendisinde de taş oluşması olasılığı genetik faktörlere bağlı fazladırİdrar yolları infeksiyonları,kistik böbrek hastalığı gibi bazı böbrek hastalıkları,paratiroid bezinin fazla çalışması (Hiperparatiroidizm) gibi durumlarda böbrek taşı oluşması kolaylaşır
Genellikle böbrek taşının ilk belirtisi şiddetli ağrıdırAğrı taş idrar yolunu tahriş edince veya çoğunlukla tıkayınca gelişir ve aniden başlar Hastalar tipik olarak taşın olduğu tarafta sırtta veya karnın alt kısmında keskin,kramp tarzında gelip giden ağrılar duyarlar Bazen bu yakınmalara bulantı ve kusma eşlik ederDaha sonra ağrı kasık bölgesine doğru yayılır
Eğer taş düşemeyecek kadar büyükse idrar yolunun herhangi bir kesiminde takılır ve yerine göre farklı yakınmalara sebep olurlarMesaneye çok yaklaşmış taşlarda hastalar sık idrara çıkma,idrarda yanma hissi duyarlarBu daha çok irritasyona bağlı olduğu için bekledikleri kadar idrar yapamazlarİdrar yaparken çok fazla ağrı ve yanma hissederlerYine taşların idrar yollarını irrite etmesi sonucu idrarda kanama görülürAncak bu hiçbir zaman önemli bir kanama olamaz
Bu belirtilerle birlikte ateş de varsa ,bu da infeksiyon belirtisidirBu durumda acilen doktorla irtibat kurmak gerekir Bazen 'sessiz' denilen , yakınmaya sebep olmayan taşlar genel n>
Yukarıdaki yakınmalar ile başvuran hastanın röntgen ve/veya ultrasonografik incelemeleri sonucu böbrek taşı saptanırBu tanı metodları ile taşın yeri ve büyüklüğü saptanırKan ve idrar testleri de hem taşın yapısı hem de gelişmiş olan böbrek fonksiyon bozukluklarının tesbitine yarar
IVP (intravenöz pyelografi) denilen tetkikle de böbrek fonksiyonları belirlenir ve tedavi planı yapılır Yaşamı boyunca bir kereden fazla taşı oluşan hastaları diğerlerinden ayrı tutmak ve ayrı değerlendirmek gerekir Taş oluşumunu engelleme çok önemlidir Oluşumu engellemek için önce sebepler belirlenmelidirÜrolog bazı kan ve idrar testlerinden oluşan bir dizi labaratuvar tetkiki isterHastaların tıbbi özgeçmişleri ,beslenme alışkanlıkları saptanırEğer taş ele geçmişse saklanır ve kimyasal analizi yapılır
Taş tedavi edildikten sonra hastanın 24 saat idrar toplaması istenir
Bu idrarın miktarı, içerdiği kalsiyum ,sodyum,ürikasit,oksalat,sitra t ve kreatinin miktarı,asitlik derecesi ölçülür Magnezyum sistin taşından şüphe duyuyorsa idrar örneğinden özel bir yöntemle varlığı araştırılmalıdır İdrarda kalsiyum atılımının fazlalığı aynı zamanda açlık ve yükleme testleriyle hasta hastaneye yatırıldıktan sonra da tespit edilebilir Bunlar ayrı sekillerde yorumlanır Ürolog tüm bu verileri kullanarak taşın sebebini saptamaya çalışır
Taş oluşumunu engellemek için yapılması en kolay şey bol miktarda su içmek ve bunu alışkanlık haline getirmektir Devamlı taş üreten hastalar günde en az iki litre idrar çıkartacak kadar su içmelidirler
İdrarlarında fazla miktarda kalsiyum ve oksalat atılan hastalarda bu maddeleri içeren gıdaları daha az tüketmelidirler
Bazı kimseler fazla miktarda kalsiyumlu gıdalar almamalarına rağmen idrarlarında kalsiyum miktarı fazla çıkarYine kalsiyum içeren antiasitlerden(mide asidini azaltan) veaşırı D vit alınmamalıdırÜrologlar kalsiyum ve ürik asit taşlarının oluşumunu engellemek için ilaç verebilirlerBu ilaçlar taş oluşumunda anahtar rol oynayan idrar asitliğini ve alkaliliğini ayarlarlar Allopurinol adı verilen ilaç da sık kullanılır ve idrarda kalsiyum miktarını ve ürikasit miktarını azaltır
Bir diğer tedavi yolu kalsiyum taşlarını önlemek için idrarda atılan kalsiyum miktarını kontrol altında tutmaktırBunun içinde içeriğinde hidroklorotiazid içeren idrar söktürücü ilaçlar kullanılırBu ilaç böbreklerden idrara geçen kalsiyum miktarını önemli oranda azaltır
Bazı barsak hastalıklarında görülen ve aşırı kalsiyum emilimine bağlı olan idrarda fazla kalsiyum atılmasını engellemek için ise barsaktan emilimi azaltan sodyum selüloz fosfat kullanılır Bu ilaç kalsiyumu barsakta tutarak, kana geçmesini ve idrarla atılmasını önler
Yine deneysel olarak oksalat idrarda itrahının fazla miktarda saptandığı durumlarda B6 vitaminin kullanılması faydalı olacağı bildirilmiştir
Eğer taş tam olarak ortadan kaldırılamazsa Ürolog acetohidroamikasit (AHA) adındaki ilacı kullanabilir İlaç uzun süre antibiotik tedavisi ile birlikte kullanılabilir
Extracorporeal Shockwave Lithotripsy Extracorporeal shockwave lithotripsy (ESWL) üriner sistem taşlarının tedavisinde en sık ve güvenle kullanılan tedavi yöntemidir ESWL cihazları vucut dışında oluşurulan ve vucuda gönderilen şok dalgalarının taşa çarparak onu kırması esasına dayanarak çalışırlar Burada taşlar kum taneleri gibi parçalanırlar ve idrarla kolaylıkla atılabilecek hal alılar
Çok çeşitli ESWL cihazları vardırBir kısmında bir su banyosu vardır ve şok dalgaları bu banyo arcılığı ile vücuda gönderilirDiğer bir kısmında su banyosu bir zarla örtülü olup hasta bu zarla temas ederBir çok cihaz taşı röntgen ışınları ile tesbit ederler Ancak bazı cihazlarda odaklama denilen bu özellik ultrasonografi ile yapılır ve bir radyasyon riski olmadığı için doktor tüm seans boyunca görüntüleme sistemini çalıştırarak tedaviyi devamlı olarak izler
Radyolojik odaklı cihazlarda bu kullanılmaz Ayrıca küçük odaklı (Küçük bir noktaya şok gönderen) cihazlarda anestezi gerekmez ve küçük çocukların taşları rahatlıkla kırılır
Bir çok vakada ESWL ayaktan bir işlem olarak uygulanır ve hastanede yatmaya gerek yoktur Tedavi sonrası toparlanma dönemi çok kısadır ve birçok hasta tedavi sırasında veya kısa bir süre sonra normal günlük aktivitelerine döner
ESWL tedavisinin mutlak kullanılmaması gereken 2 durum kanama hastalıkları ve gebeliktir Hipertansiyon kısmı kontrendikasyon teşkil eder Bu durumda hastanın öncelikle tansiyonunun düzenlenmesi gerekmektedir
ESWL tedavisinin de kendine göre komplikasyonları olabilir Aşağı yukarı tüm hastaların tedavi seansları sonrasında bir kaç gün idrarları kanlı olur İdralarında ve böbrek bölgelerinde kum dökmeye bağlı yanma ve ağrı olabilir Komplikasyonları azaltmak için hastaların tedaviden uzun süre öncesinden başlayarak Aspirin ve kan pıhtılaşmasını önleyici ilaçlar almaması gerekir
Bazen dökülen kum parçaları idrar yolunda sıkışır ve düşmezİdrar akımına engel olan ve ağrıya neden olan bu nadir durumda bazen Ürolog idrar yolunu rahatlatmak için ince silikon bir tübü idrar yoluna ( Mesaneden böbreğe) yerleştirir Böylece idrar akımı Perkutan Nefrolitotomi Bazen taşların çıkartılabilmesi için Perkutan Nefrolitotomi denilen cerrahi yönteme gerek duyulurBu yöntem taşların büyük olduğu böbreğin özellikle alt kısmında yerleşmiş büyük taşlarda; taşla birlikte böbrek çıkışında daralma meydana gelmesi durumunda (dışardan damar basıncı hariç) ve ya ESWL nin etkili olamayacağı durumlarda tercih edilir