İhşidîler - İhşidoğulları Beyliği

Mısır’da, 935-969 tarihleri arasında hüküm sürmüş bir Türk hânedânı

Devletin kurucusu Muhammed bin Tuğç, iki nesilden beri Abbasîlerin hizmetinde bulunan bir Türk ailesindendir Muhammed bin Tuğç, 935 yılında Mısır valisi oldu ve istiklâlini ilan ederek, Halife Râzi’den İhşîd unvanını aldı İhşîd “şahlar şâhı” mânâsına geliyordu Ayrıca, Muhammed’in ataları da Fergana’da İhşîd unvanıyla meliklik yaparlardı

İhşîd, Mısır’da tam bir hâkimiyet sağladı Ancak bu sırada, Bağdat’ta hâkimiyeti ele geçirmiş olan Muhammed bin Râik, Mısır’a kadar geldi Bu tehlikeli durum üzerine Muhammed bin Tuğç, vergi vermek şartıyla Remle’ye kadar olan bölgeyi geri aldı Beş sene devam eden barış devresinden sonra, iki emîrin arası yeniden açıldı Laccun mevkiindeki savaşı, iki taraf da kazanamadı Fakat, tesis edilen ailevî münasebetler, iki emîri yeniden birbirine yaklaştırdı İhşîd, senelik 140000 dinar vergi verdi

Emir Raik’in ölümünden sonra, İhşidîlere, Hamdânî ailesinden yeni bir rakip ortaya çıktı Ancak ,Muhammed bin Tuğç, sulh devresini iyi değerlendirmiş ve devleti en kudretli mevkiine çıkarmıştı Emîrü’l-ümerâlık mevkiini elde etmek için mücadeleye başladı 944 yılında, Rakka’nın karşısında, Fırat kenarında Halife el-Mütteki ile karşılaştı Ancak, bu sırada Hamdânî ailesinden emir Seyfüddevle, Mısır’ı tehdit etmeye başladığından, geri döndü Böylece yeniden başlayan mücadelede, İhşidîler galip geldi Muhammed bin Tuğç, Şam’ı ele geçirdi ise de 964 yılında öldü Yerine iki oğlundan Ebü’l-Kâsım Unûcur tahta geçti

Unûcur ve kardeşi Ali zamanında İhşidîlerin, Mısır’daki hâkimiyeti sözde kalmıştı Gerçek iktidar, İhşîd’in ölümünden biraz önce, çocukları için saltanat nâibi olarak tayin ettiği Nubyalı köle Kâfûr’un elindeydi Oğullar ise, kukla bir vaziyetteydi Nitekim 966 yılında Ali’nin ölümü üzerine, Kâfur, idareyi tam olarak ele alınca, halife bu valiliği tanıdı Kâfûr, Mısır ile Suriye’yi tehdit eden Hamdânîlere karşı başarılar kazandı Kâfur’un ölümü, Mısır’ı kuvvetli bir idareciden mahrum bıraktı Yerine İhşîd’in torunu Ahmed, vali tâyin edildi Ancak, bu zayıf ve kısa ömürlü emirin idaresi zamanında Mısır, Afrika’nın kuzeyinden gelen Fâtımîlerin baskısına dayanamadı ve 969 yılında bu devletin hâkimiyeti altına girdi

İhşidîler hânedânının en önemli iki şahsiyeti, şüphe yok ki İhşîd ile Kâfûr’dur İhşîd, çok kuvvetli ve mücadeleyi seven bir emirdi Ömrü, Mısır’da kuvvetli bir hâkimiyet sağlamak için çalışmalarla geçti Bu zor şartlarda, Mısır’da imar faaliyetlerini de ihmal etmedi Devletin ikinci mühim şahsiyeti olan Kâfûr, zenci bir köleyken sırf zekâsı sayesinde, devletin iktidar mevkiini elde etmiştir İhşîd ve Kâfûr, Mısır’da sanat ve edebiyatın da hâmisi olarak tanınmışlardır

Kaynak