Düzmece Mustafa İsyanı...

Düzmece Mustafa veya Mustafa Çelebi (1393, Edirne - 1422), Yıldırım Bayezid'ın veliaht olan en büyük oğludur

Düzmece lakabı, sahte şehzade olduğunu ileri süren dönemin Osmanlı tarihçilerince verilmiş ve kalmıştır Bizans'a serbest bırakılmaması için fidye verilmesi, kendisine inananların sayısına ve toplum içindeki yerlerine bakıldığında, en sonunda yakalandığında Edirne'de asılarak idam edilmesi de bir belirtidir Saltanat soyundan gelenlerin kanı akıtılmazdı

II Murat döneminin başlangıcında en büyük siyasi krizlerinden birine sebebiyet vermiştir II Murat'ın amcası olan Mustafa Çelebi'yle verdiği mücadeleden bir süre sonra, bir başka krize sebebiyet veren ve II Murat'ın ağabeyi olan şehzade Küçük Mustafa Çelebi ile karıştırılmamalıdır

Hayatı

Mustafa Çelebi, 1402deki Ankara Savaşı'nda Hamidoğulları ve Tekeoğulları askeri ile birlikte cephenin ortasında yer almıştır Bazı kaynaklar savaşta öldüğünü, bazı kaynaklar ise babası Yıldırım Bayezıt ile birlikte esir düşerek, babasının ölümünün ardından Timur tarafından Semerkant'a götürüldüğünü yazarlar

Timur'un ölümünden sonra 1405'de Anadolu'ya döndü, önce Niğde'ye, daha sonra da İsfendiyaroğulları beyinin yanına Kastamonu'ya gitti Ardından 1416da Venediklilerin yardımı ile Rumeli'ye ve Eflak'a geçip, düzenleyeceği ayaklanma için bazı vali ve sancak beylerinden, Eflak voyvodasından, Bizans İmparatoru II Manuel'den ve bu arada bazı Avrupa devletlerinden yardım istedi Topladığı kuvvetler Selanik'ten Tesalya üzerine giderken I Mehmet'in ordusuna yenildi Bu yenilgiden sonra Selanik'e sığındı Selanik'te Despot olan Andronikos onu bir mülteci olarak kabul etti I Mehmed bu durumu Bizanslılarla yapılan barış anlaşması şartlarının çok siddetli ihlali olduğunu önererek olayı Konstantinopolis'de İmparator olan II Manuel'e protesto etti II Manuel bir mülteci kabulunun hiçbir barış şartını ihlal etmediğini ileri sürdü; ama eğer bu mültecinin yasama ve korunma masrafları karşılanırsa onu hayatı sonuna kadar gözaltinda tutmayı kabul edebileceğini bildirdi Bunu kabul eden I Mehmed Bizans İmparatoru II Manuel ile anlaşarak Mustafa Çelebi'nin hayatı boyunca salıverilmemesi karşılığında yılda 900 bin akça ödemeyi önerdi ve Mustafa Çelebi gözaltinda korunmak üzere Limni adasına gönderildi

Konstantinopolis'de I Mehmet ile II Manuel arasindaki barışcıl ilişkiler aleyhinde olan bir saray bürokrasisi kliği gittikce güc kazanamaktaydı ve bunlar arasında veliaht ve ortak imparator olan Yannis bile bulunmaktaydı Bu klik 1320de I Mehmed'in Bursa'dan Edirne'ye giderken Boğazı geçerken öldürülmesi için bir plan hazırlamış ama imparator bunun uygulanmasını önlemeyi başarmıştı Fakat 1321de I Mehmed'in ölümü ve yerine daha 17 yaşında tecrubesiz bir genç olan II Murat'ın geçmesi bu kliği çok daha kuvvetlendirip Bizans siyasetinin başına geçirmeye neden oldu II Manuel yaşli ve yorgundu ve imparatorlugun siyaseti bu klik içinde olan oglu Yannis'e bırakmıştı Bundan dolayı Bizans imparatorluğu Çelebi Mustafa'yi meşru Osmanlı padişahı olarak kabul etti ve ona destek sağlamaya başladı Bir Bizans filosu ile Limni'den, yandaşı İzmiroğlu Cuneyd Bey ile birlikte Rumeli'ye ayak bastı ve Gelibolu'ya geçerek kendine yandaş toplamaya başladı Rumeli beyleri ve akıncılar arasında taraftar toplamayı başardı Sultan II Murat (1421de) Veziriazam ve Rumeli beylerbeyi Amasyalı Beyazıt Paşa komutasındaki bir orduyu üzerine gönderdi İki taraf, Saros Körfezi kıyısında bugün Keşan'ın bir köyü olan Sazlıdere mevkiinde karşılaştığında, muharebe esnasında elindeki kuvvetler, komuta kademesi dahil, Mustafa Çelebi tarafına geçti Veziriazam Beyazıt Paşa Mustafa Çelebi'ye teslim olmak zorunda kaldı Fakat Beyazıt Paşa'ya itimat etmeyen İzmiroğlu Cüneyt Bey'in israrları üzerine Mustafa Çelebi onu idam ettirdi Düzmece Mustafa şehir halkının tezahüratı altında Edirne'ye girerek hükümdarlığını ilan etti Adına hutbe okutup sikke bastırdı Rumeli bölgesi onun egemenliği altına geçti

Çelebi Mustafa iktidarda iken bir seri hata yapmaya başladı Gözaltında iken Bizans desteğini sağlamak için Gelibolu'yu Bizans'a vermeyi kabul etmişti Ama Rumeli'de idareyi eline geçirince fetihle ele geçirilen arazinin inanmayanlara geri verilemiyeceğine dair İslam dini kaidesi olduğunu ileri sürerek Gelibolu'yu Bizanslılara vermedi ve kendini destekleyen saray kliğinin gücünü kırdı Ayrıca Rumeli ile yetinmeyip Ocak 1422de 12 bin sipahi ve 5 bin yaya askerlik bir orduyu ile Gelibolu'dan Anadolu'ya Galata Cenevizlileri gemileri ile geçirip Bursa'yı kuşatmaya başladı II Murat Mustafa'nın bir "düzmece (yalancı)" olduğunu çevresindekileri inandırmayı başardı Kendisine Aydın ve İzmir Beyliği vaad edilmis olan İzmiroğlu Cüneyt Bey, yandaş askerleri ile, Mustafa Çelebi yanından ayrıldı Böylece ordusu bölünen Mustafa Çelebi elinde kalanlarla Rumeli'ye doğru geri çekilmek zorunda kaldı Fakat kaçarken bir köprü başını tutan Hacı İvaz Paşa bu kalan yaya ordusunun çoğunu da kılıçtan geçirdi Mustafa Çelebi Gelibolu'da tutunup Boğaz trafiğini kontrola çalıştı Fakat II Murat Foça Podestası Adorno'dan kiraladığı gemilerle ordusunu Gelibolu'ya geçirmeyi başardı Mustafa Çelebi Gelibolu'da da tutunamadı ve Edirne'ye kaçtı Yakalanan yandaşları idam edildi II Murat, Foça Podestasına ait olan 2 bin zırhlı asker ile takviyeli, ordusuyla Edirne'ye yürüdü Edirneliler II Murat'i şehir dışında karşılıyarak ona sadakatlerini bildirdiler Mustafa Çelebi bu sefer de Edirne'den hazinesi ile birlikte Eflak'a gitmek üzere kaçabildi Fakat Tunca Vadisi'nde Kızılağaç Yenicesi'nde yakalandı Edirne'ye getirilip kale burcundan asılarak idam edildi

Düzmece Mustafa İsyanı

Düzmece Mustafa İsyanı, 1402 yılında Osmanlıların Timur'a yenilmesiyle Timur, Yıldırım Bayezid'in oğullarından biri olan Mustafa'yı yanında esir olarak Semerkand'a götürdü Timur öldükten sonra, Mustafa Anadolu'ya geri dönerken, Bizans'a esir olarak verildi 1421 yılında I Mehmet öldükten sonra, Bizanslılar Mustafa'yı serbest bıraktı

Mustafa hemen Edirne'ye hareket etti II Murat, halkın Mustafa yanında isyana katılmaması için Mustafa'nın "Düzmece" olduğunu, yani ona benzeyen başka biri olduğunu söyledi Ama Mustafa, Ankara Savaşı'nda aldığı yaraları gösterince Edirne'de, halk onun yanında yer aldı Sonra da Mustafa Edirne'yi işgal etti Burada sultanlığını ilan etti

Mustafa bundan sonra Bursa'ya hareket etti Amacı 2 Murat'ı öldürmekti Ama 2 Murat'ın orduları, Bursa'da Mustafa'nın ordularını yendi Mustafa yakalanılamadan kaçtı 1422 yılında Eflak'a gitmeye çalışırken yakalandı Sonra da idam edildi