Bir Acayip Denklem: Güvenceli Esneklik

Bir Acayip Denklem: Güvenceli Esneklik


Burçin Kuz, Mimar

Haziran 2011


Yakın dönemde gündeme gelen torba yasa ile birlikte, çalışanlara dönük hak gaspları hızlı bir manevrayla meclisten geçirilmek istenmiş, emek örgütlerinden gelen tepki üzerine seçim öncesi toplumsal muhalefeti göze alamayan hükümet ilgili maddeleri rafa kaldırmıştı Ancak IMF, Dünya Bankası ve AB'nin her fırsatta dile getirdiği işgücü piyasasının esnekleştirilmesi gündemden düşmüş gözükmüyor Hükümetin Ulusal İstihdam Strateji Raporu adıyla hazırladığı çalışma torba yasanın başlattığı saldırıları bütünleyen bir program niteliğinde


Gerek hükümet temsilcilerinin açıklamalarında gerek de raporun içerisinde işsizliği çözme iddiası ortaya konurken, kayıt dışı çalışan kadın oranının düşürülmesi ana hedeflerden biri olarak göze çarpıyor Kadın istihdamını arttıracağı yönündeki açıklamalarla tanıtımı yapılan programın gerçek anlamı ise incelendiğinde daha iyi anlaşılıyor


Raporda bölgesel asgari ücret uygulamasından deneme sürelerinin uzatılmasına, kıdem tazminatının gaspından esnek çalışma modellerine kadar pek çok yöntem önerilirken, İş Kanunu'nun bunları hayata geçirebilmek için fazla katı olduğu da tespit ediliyor "Mali yüklerin öngörülebilir ve rekabet edebilir bir düzeye çekilmesi" için esnekliğin yaygınlaştırılması gerektiğine dikkat çekiliyor!


Esnek çalışma güvencesizleştiriyor!


Kriz dönemlerinin ardından enformel çalışmanın yaygınlaşması bilinen bir durum olmakla birlikte, ucuz işgücü olarak kullanılan kadınların üretime çekilmesi, piyasanın esnekleştirilmesinin önkoşulu olarak düşünülmektedir İşsizler ordusunu çalışanlar üzerinde baskı aracına dönüştüren işverenler, benzer bir yaklaşımı düşük ücretli, güvencesiz çalıştırılan kadınlar üzerinden planlamaktadır Bu noktada bizleri bekleyen de, kayıt dışı çalışan kadın kalmayacak izlenimi yaratılarak, kölece çalışma koşullarının yasallaştırılması olacaktır


İşin ilginç yanı, esnek çalışmanın güvencesizliği beraberinde getirdiği gerçeği, artık hükümet temsilcileri tarafından dahi saklanmamaktadır Esneklik kavramının toplum içerisinde olumsuz algılandığını belirtmekten geri durmayan raporda "İşgücü piyasalarının esnekleştirilmesi çalışanlar açısından güvencesizlik sorununu da beraberinde getirdiği için" denilerek bir bakıma mevcut durum kabul edilirken, bir yandan uygulama "güvenceli" etiketi ile tekrar ortaya atılmaktadır


"Güvenceli" esneklik

Güvenceli esneklik kavramı, aynı işte kalabilme güvencesini ifade eden "iş güvencesi" yerine, istihdamın korunmasını ve tek bir işverene bağlı olmadan çalışmanın sürdürülmesini öngörmektedir Kıdem tazminatının gaspı, deneme sürelerinin uzatılması gibi tartışmalarla birlikte düşünüldüğünde "güvenceli" esneklik uygulaması, çalışanın işverene olan maliyetinin ucuzlatılması biçiminde yorumlanabilir Yani mesele işin çalışana göre esnekleşmesi değil, çalışan haklarının silikleşmesidir!


Konunun uluslararası planda uygulanan bir yöntem olduğunu türlü güzellemelerle aktaranlara Hollanda örneği cevap niteliğindedir Son 25 yıl içerisinde kayıt dışı çalışan sayısında ciddi bir düşüş olduğu tespit edilen Hollanda'da, kadınların %74 oranında yarı zamanlı işlerde çalıştığı belirlenmiştir Ancak bu olumlu tablonun gerisinde tam zamanlı çalışan kadın sayısında ciddi bir gerileme ve kadınların birden fazla işte çalışmasına rağmen tam zamanlı bir işte çalıştığı kadar dahi gelir elde edememesi yatmaktadır


Teknik eleman kadınlar mücadeleye!


Kadın istihdamına yönelik vaatlerin yoğunlaştığı bir dönemden geçiyoruz "Kadına yasaklı işkolu kalmayacak!" ile başlayan, meslek edindirme kurslarına dönük düzenlemelerin yapılması ile desteklenen ve nihayet kayıt dışı çalışmayı bitirme söylemlerinin raporlaştığı bu sürecin, seçim sonrasında daha da olgunlaşacağı biliniyor Esnek çalışma yöntemlerinin yeni formülasyonları bizleri beklerken, başta kadın ve çocuk olmak üzere tüm çalışanlar üzerindeki sömürüyü derinleştirme hedefleri de büyüyor


Tüm bunlar düşünüldüğünde, istatistiklerde kadın istihdamını arttıracak önlemlerin bizim için yeterli olamayacağını da görmek gerekiyor Etiketi ne olursa olsun "esneklik" tartışmasına karşı güvenceli iş, eşit işe eşit ücret talebinin yükseltilmesi gerekirken; saldırıları boşa düşürmek için örgütlü mücadele verilmesi dışında çıkar yol bulunmuyor