İspanya

Nüfus: 55116894
Yüz ölçümü: 504782 km²
Para birimi: Euro
Telefon kodu: 34
Başkent: Madrid
Yönetim Biçimi: Meşruti Krallık
Önemli şehirleri: Barcelona, Sevilla, Granada, Malaga, Valencia
Komşuları: Batıda Portekiz ve Cebelitarık, Kuzeydoğuda Fransa ve Andorra ile ülke sınırı vardır
Ekonomi:
Voltaj: 110 Volt
Dil: İspanyolca, Katalanca, Galiçyaca, Baskça
Din: Hristiyan (Katolik)

İspanya iklim bilgileri ve iklim grafiği sıcaklık grafiği

İklim:
Okyanus ikliminden Akdeniz iklimine, Suptropikal iklimden Karasal iklime kadar birçok değişik iklim gözlemlenir

ÜLKE TANITIM VIDEOSU

Genel bilgi:
Avrupa'nın güneybatısında İber Yarımadası üzerinde yer alan bir ülkedir Yarımadanın batısında Portekiz vardır İspanya Avrupa'nın 3 büyük ülkesidir Kuzeydoğuda Fransa'dan Pirene Dağlaryıyla ayrılır Doğu ve Güneydoğuda Akdeniz, kuzeybatı ve kuzeyde Atlas Okyanusu ile çevrilidirAtlas Okyanusu kıyısının yaklaşık 1100 km güneybatısındaki Kanarya Adaları ile Akdeniz kıyısı açıklarında yeralan Balear Adaları İspanya 'ya aittirİspanya 'nın Atlas Okyanusu kıyısı ile Cebelitarık Boğazı'ndan Palos Burnu'na kadar olan Akdeniz kıyısı sarp ve kayalıktır Palos Burnu'ndan kuzeydoğudaki Kosta Brava'ya kadar uzanan kıyı kesimi alçak ve bataklıktır

Turistler için gözde bir yöre olan Kosta Brava koyları, körfezleri, uçurumları ve kumsallarıyla doğal yapısı çeşitlilik gösteren bir kıyı çeşididir Güneybatıda Cadiz Körfezi'ni çevreleyen kıyı bölgesi geniş düzlüklerden oluşur İspanya'nın büyük bir bölümünü, deniz düzeyinden ortalama yüksekliği yaklaşık 600 m olan geniş bir iç yayla kaplar Bu iç yayla Sierra de Gredos ve Sierra de Guadarrama sıradağlarından oluşan Orta Cordillera dağ zinciri ile güneybatydan kuzeydoğuya doğru ikiye bölünür Kuzey bölümü engebeli ve yüksek , güney bölümü ise alçaktırBu sıradağların yüksekliği yaklaşık 2500 metreye ulaşır Ülkenin öteki önemli sıradağları Fransa ile sınır oluşturan Pireneler , kuzey kıyısı boyunca uzanan ve yüksekliği 2600 metreye ulaşan Kantabriya dağları ve Güneyde Sierra Nevada'dır Ülke'nin en yüksek noktası Kanarya Adalarında yeralan, doruğu 3718 metreye ulaşan Teide Tepesidir

Guadalquivir dışında, ancak birkaç ırmakta gemiler çalşırÜlkenin başlıca ırmakları Portekiz sınırnda güneye yönelerek Cadiz Körfezi'ne dökülen Guadiana ile Portekiz'den Atlas Okyanusuna dökülen Tajo ve Duero'durBu ırmaklar iç yaylayı boydan boya kesen, derin kayalıklar vadiler oluştururYazları suları azaldığından hiçbiri sulamaya elverişli değildir Doğuya doğru akarak Akdeniz'e doğru dökülen Ebro Irmağı hem Kantabriya dağlarından hem de Pireneler'den doğan ırmaklarla beslenir, bu bakımdan sulamaya elverişlidir

Tarihi İber Yarımadası'nda, İÖ yaklaşık 25-10 bin yıl öncesinden kalan Altamira mağarası gibi mağaralarda, duvarlara çizilmiş bizon ve at resimlerine rastlanmıştır YÖ 1100'lerde Fenikeliler İspanya kıyılarında balıkçılığa ve ticarete dayalı koloniler kurdular İÖ 9 yy'dan sonra Yunanlılar'ın kurduğu koloniler ise Doğu Akdeniz ile ticaretin gelişmesini sağladı Daha sonra bu kolonileri Kartacalılar ele geçirdi İspanya, İÖ 8 yy'da, Pireneler üzerinden gelen Keltlerin istilasına uğradı İÖ yaklaşık 6 - 5 yy'larda İberler adı verilen halk İspanya'nın güney ve doğu kesimlerine yerleşti Yunanlı'ların etkisiyle özgün bir uygarlık geliştiren İberlerin bir yazı sistemleri vardı Tarım ve hayvancılıkla uğraşıyorlardı El sanatlarında da çok ileri gitmişlerdi Keltler'in İberlerle karışarak kaynaşmasından Keltiberler olarak bilinen halk ortaya çıktı

I Kartaca savaşından sonra, Kartacalı'ların İber Yarımadası üzerindeki egemenliği sona erdi İÖ 19'da tüm yarımada Roma İmparatorluğu'nun denetimine girdi Yaklaşık 400 yyl süren Roma egemenliği sırasında İber yarımadası, Roma uygarlğının etkisiyle gelişti İber ve Klet dilleri yerini Latinceye bıraktı Roma İmparatorluğu'nun yıkılmasından sonra İspanya, Germen halklarının istilasına uğradı Vizigotlar yarımadanın büyük bir bölümünü kapsayan güçlü bir krallık kurdular İS 711'de, Kuzey Afrikada'ki Emevi valisinin komutanlaryndan Tarık Bin Ziyad, Cebelitarık Boğazı'nı geçerek, İspanya'nın neredeyse tamamını ele geçirdi Müslümanların kendi aralarındaki çatışmalarından yararlanan Vizigotlar 8 yy'da kuzeyde Asturias krallığının ardından güneye doğru yayılarak Leon Kastilya, Navarra ve Aragon krallıklarını kurdular 13 yy başlarında kentlerin önem kazanmasıyla Cortes adı verilen meclisler ortaya çıktı Bu meclis soylulardan, din adamlarından ve kent temsilcilerinden oluşuyordu Hristiyan krallıkların Müslümanlarla savaşı yaklaşık 700 yıl sürdü Müslümanlar yarımadadan çıkarıldıktan sonra Arargon va Kastilya'nın Katolik kralları dinsel ve siyasal birliği güçlendirmek gerekçesiyle Yahudiler'e, Müslümanlara ve başka dinsel gruplara baskı uygulamak için 1478'de papanın izniyle İspanyol Engizisyonunu kurdular

1479'da Aragon Kralı Fernando'nun Kastilya Kraliçesi Isabella ile evlenmesiyle, İspanya'nın en güçlü iki krallığı birleşti 1492'de Kastilya ve Aragon orduları Gırnata'yy ele geçirdi Magriplileri denetim altına aldı Aynı yıl Kraliçe Isabella'nın desteğiyle denize açılan Kristof Kolomb'un Amerika'yı keşfiyle İspanyol sömürgeciliği başlamış oldu İspanya, Frenando ve İsabella'dan sonraki dönemlerde de Avrupada ki güçlü konumunu korudu Daha sonraki yıllarda Flemenk topraklarını,İtalya'yı ve Portekiz'i egemenliği altına aldı Aynı zamanda denizaşırı yayılmacılığını da sürdürerek Meksika'yı , Orta ve Güney Amerika'nın büyük bir bölümünü ve Filipinleri İmparatorluk topraklarına kattı Bundan sonra İspanya'nın gücü giderek azalmaya başladı Bunun nedenlerinden biri İmparatorluğun değerli kaynaklarının büyük ölçüde denizaşırı ülkelerde siyasal üstünlük kurmak amacıyla kullanılmış olmasıydı1588'de İspanyol Armadası, İngilizler karşysında ağır bir yenilgiye uğradı Hollanda'lılar İspanyol egemenliğine başkaldırdı Çok geçmeden Portekiz'i yitiren İspanya, Osmanlı'larla ve Fransız'larla yaptığı savaşlarda gücünü yitirdi

İspanya Kralı II Carlos ölüm döşeğinde tahtı Fransa kralı XIV Lui'nin torununa bıraktı Yeni Kral 1701'de V Felipe adıyla tahta geçti Böylece Yspanya'da Bourbon kralları dönemi başlamış oldu V Felipe etkili bir yönetim kurdu ve birtakım reformlara girişti Bask ve Navarra dışında ki bütün topraklar doğrudan krallık yönetimine başlandı Ne var ki Hollanda ve İtalya toprakları yitirildikten başka Cebelitarık'da İngiltere'ye başlandı Fransız Devriminden sonra fransız orduları İspanya'ya girdi 1805'teki Trafalgar Savaşın'da İspanyol donanması yok edildi Bunu fırsat bilen Fransa İmparatoru Napolyon, Kardeşi Joseph Bonapart'ı İspanya tahtına oturttu 1808'de İspanyollar Fransa'ya karşı ayaklandılar Yarımada savaşı ( 1808 -14) olarak da bilinen İspanya Bağymsızlık Savaşında Fransızları ülkelerinden sürdüler Bu gelişmelerin ardından İspanyol Amerika 'sında ayaklanmalar başladı 1824'te İspanyol birliklerinin Peru'da yenilgiye uğramasıyla, sömürgelerin çoğu bağymsızlığını ilan etti

Bourbon kralları döneminde belirli bir ekonomik canlanma olduysa da bu uzun sürmedi 1812'de Cadiz'de toplanan Cortes ilk liberal anayasayı kabul etti Engizisyon kaldırıldı

İspanya 19 yy boyunca yeteneksiz hükümdarlardan ve iç savaşlardan çok zarar gördü 1898'de İspanya - Amerika savaşı büyük bir yenilgiyle sona erdi İspanya ; Küba , Porto Riko ve Filipinleri yitirdi Bu olay İspanya tarihinde önemli bir dönüm noktası oldu

Silahlı faşist bir örgüt olan Falanj, Francisco Franco önderliğinde Cumhuriyetçilere karşy çıktı Yaklaşyk 1 milyon kişinin öldüğü İspanya İç savaşının(1936-39) ardından Franco devlet başkanı oldu

II Dünya savaşında (1939-45) Franco, tarafsızlık siyaseti izlediğini söylemekle birlikte,iç savaş sırasında Franco'ya yardım etmiş olan Hitler ve Mussolini'yi destekledi Bu yüzden batılı ülkelerce dışlanarak 1955'e kadar Birleşmiş Milletler'e alınmadı Franco 1975'te öldü Juan Carlos kral oldu 1976'da başbakanlığa getirilen Adolfo Suarez Gonzales'in kurduğu hükümet yeni yasal düzenlemeler yaptı Falanj'in kapatılmasından sonra ve İspanya Komünist Partisinin yasallaşmasından sonra 1979'da yapılan serbest seçimlerle demokrasi'ye geçildi İspanya'nın demokratik yönetime dönüşü 1986'da Avrupa Ekonomik Topluluğuna kabul edilmesini sağladı Bugün İber yarımadası dışında İspanya'ya ait olan topraklar yalnızca Kanarya ve Balaer adalarıdır

İspanya tarih boyunca Kuzey Afrika ve Avrupa'dan gelen akınlara sahne olmuştur Bu günkü İspanyolların ataları İberler, Keltler, Fenikeliler, Yunanlılar, Kartacalılar, Romalılar, Vizigotlar, Vandallar, Araplar ve Magripliler'dir Ortaçağda İspanya, dilleri ve töreleri birbirinden farklı, bağımsız krallıklara bölünmüştü Ülkenin kuzeybatı ve iç kesimlerinde Kastilya ve Leon, kuzeyinde Navarra, kuzeydoğusunda Aragon, batısında Portekiz krallık ları, güneyindeyse Endülüs egemenliğindeki topraklar bulunuyordu Ülkenin bugünkü dil ve kültür yapısı üzerinde en derin iz bırakan Kastilyalılar olmuştur Bununla birlikte bazı bölgelerde değişik lehçeler egemendir Katalonya, Balear Adaları ve Valencia'da Katalan dili; batıda kırsal kesimde Portekizce'ye benzeyen Galica lehçesi; Kuzeydeki Bask bölgesinde öbür dillere benzemeyen eski ve özgün bir dil olan Euskara konuşulur Kuzeybatıda yaşayan Galicialılarda Bsaklar gibi bağımsızlığına düşkün bir halktır Dilleri ve töreleri daha çok Portekizlilere benzer İspanya'da her bölgenin kendine özgü geleneksel giysileri, folklörü, şarkıları ve dansları vardır Hepsinin ortak geleneği ise Fiesta denen şenliklerdir Boğa güreşleri, futbol, basketbol ve Pelot gibi oyunlarda İspanyol halkının yaşamynda önemli bir yer tutar Halkın büyük çoğunluğu Katolik, bir bölümü ise Protestandır Museviler Hristiyan olmayan en büyük topluluğu oluşturur

İspanya'nın başkenti Madrid ülkenin neredeyse tam ortasına düşer Başlıca limanı sanayi merkezi Akdeniz kıyısındaki Barcelona'dır Barcelona tarihsel yapıların yanısıra Katalonya'lı mimar Antonio Gaudi'nin tasarımı olan modern yapılarıyla ünlü, güzel bir kenttir Ülkenin öteki önemli kenti Valencia, Akdeniz kıyısındadır Portakal ve limon ağaçlarıyla çevrelenmiş olan bu kent beyaz badanalı evleri, kubbe ve kuleleriyle, daha çok Arap kentlerinin özelliklerini taşır Güneybatı İspanya'da Sevilla ve Granada kentleri tarihsel yapılarıyla ünlüdür

Ortaçağ'da doğu ve batı kültürlerinin buluştuğu bir kavşak olan İspanya, yüzyıllardan beri sanata beşiklik etmiş bir ülkedir Roma döneminden kalma çok sayıda heykelin yanı sıra 8 yy'da başlayan Müslüman istilası İspanyol - Magrip sanatının doğmasına yol açmıştır Bu sanattan günümüze Kurtuba Camisi ve Elhamra Sarayı gibi eşsiz yapılar ile ustalıkla işlenmiş fildişi eşya, ahşap oyma panolar, kabazaları işlemeli silahlar ve seramikler kalmıştır Tuğla duvar örmekte, oymalı alçıdan ve sirli topraktan mozaik duvar süslemeleri yapmakta olan usta olan Müslüman işçiler yapı işlerinde çalışarak, yeni yapılara damgalarını vurdular Bunlardan başka yontma taştan yapılma ve anıtsal heykellerle bezeli yapılarda ortaya çktı İspanyol sanatçılar ahşap oymacılıkta ve kuyumculukta da çok zarif ürünler verdiler12 yy'yn ikinci yarısından sonra İspanya'ya yerleşen gotik üslup Hristiyanlıkla bütünleşerek Katedral ve Kilise yapımlarında uzun süre etkisini gösterdi İtalyan Rönesansı'nın etkisiyle İspanya'da resim, heykel ve mimarlıkta önemli gelişmeler oldu

İspanya yetiştirdiği büyük ressamlarla , dünya resim sanatının zenginleşmesine katkıda bulundu Çarpıcı üslupları ve yetkin yetenekleriyle önde gelen İspanyol sanatçıları arasında El Greco, Jose de Ribera, Francisco de Zubaran , Diego Velazquez ve Goya sayılabilir 16 ve 17 yy'da İspanya sanat, edebiyat, bilim ve felsefede çok ileri gitmişti Altın çağ olarak nitelenen bu dönemden sonra ülke dinsel bağnazlaşan ve hoş görüsüzlüğün egemen olduğu engizisyonun pençesine düştü Büyük acıların yaşandığı 18ve 19 yy'da İspanya, Avrupa kültüründen uzaklaşarak kendi içine kapandı 20yy'yn ilk yarısının ilk yarısında ise faşizmin sanat ve kültür üzerindeki baskıları gelişmeyi yavaşlatmakla birlikte yeni akımların ortaya çıkmasını ve dünya çapında ünlü sanatçıların yetiımesini önleyemedi

Resimde Joan Miro , Pablo Picasso ve Salvador Dali; müzikte Antonio de Cabézon, Domenico Scarlatti ve Manuel de Falla bunlar arasındadır Usta piyanist Jose Yturbi, gitarcy Andres Segovia ve Soprano, Victorio delos Angeles de İspanya'nın yetiştirdiği değerli sanatçılardır

İspanya'nın kuzey ve kuzeybatı kıyılarında yaşıyan ve iliman bir iklim; iç bölgelerde yazları sıcak ve kurak kışları soğuk geçen kara iklimi hakimdir Güneyde ve Güneydoğuda hemen hemen hiç kış olmaz, yazlar ise sıcak ve kurak geçer

ispanya'da bitki örtüsü iklim gibi çeşitlilik gösterir Ülke'nin kuzeyi, kuzeybatısı ve dağ yamaçları yaprak döken ormanlarla ve geniş çayırlarla kaplıdır İç yaylada iğneyapraklı ağaçlar, ırmak boylarında ardıç, dişbudak ve kavak yetişir Daha yüksek ve kuru kesimlerde yer yer katırtırnağı, mersin ve adaçayına rastlanır Ülkenin batısında ve kuzeydoğusunda, Barselona yakınlarında çok değerli bir ağaç olan mantar meşesi ve kestane ağaçları vardır Güneyde ve Güneydoğuda çorak ve geniş düzlükler, bodur çalılarla ve yabani otlarla kaplıdır

İspanya hayvan varlığı bakımından da çok zengindir Kuzeydeki dağlık bölgelerde, geyik, dağ keçisi, Pirenelerde kartal, akbaba ve orman tavuğu yaşar İç yaylada kurt, vaşak ve tavşan, güneyde kuyuksüren, kartal ,Guadaquivir vadisinde kertenkele ve bukalemun gibi sürüngenler, dağlık bölgelerde semenderler ve hemen hemen her yerde kaplumbağalar vardır İspanya ördek, kaz, flamingo, leylek, su çulluğu ve bıldırcın gibi göçmen kuşlar için Avrupa ile Afrika arasındaki başlıca konaklama yeridir

İspanya, sanayisi gelişmekte olan bir tarım ülkesidir Ne var ki, iklimin sert, toprağın verimsiz, uygulanan yöntemlerin eski oluşu tarımsal ürünü olumsuz yönde etkilemektedir Başlıca ürünler buğday, arpa , patates, soğan, şekerpancarı ; Valencia ve Murcia'nın kıyı düzlüklerinde pirinç ve ülkenin kuzeybatı bölgesi dışında tüm bölgelerde yetişen zeytindir Güneyde ve doğudaki kıyı şeritlerinde yetiştirilen portakal ve domates büyük ölçüde dışarıya satılır Hayvancılığın ülke ekonomisine katkısı önemlidir En çok koyun ve keçi beslenirİspanya özellikle postundan iyi cins yün elde edilen merinos koyunuyla ünlüdür Kyrsal kesimlerde ulaşımda eşek kullanılır

İspanya şarap üretiminde Avrupa'nın üçüncü önemli ülkesidir Ayrıca Endülüs Katalonya ve batıda Estremadura'da yetişen mantar meşesinden mantar elde edilir

İspanya, Avrupa'nın önde gelen kömür merkezlerinden biridir Kömür en çok Kantabria dağlarından çıkarılır Yaygın olarak bulunan demir yataklarından başka güneybatıda Huelva yöresinde pirit vardır Ayrıca kurşun, bakır, çinko, tungsten ve civa bulunur

İspanya'da sanaileşme oldukça geç başladı Bilboa, Valencia, Sevilla ve Cadiz'de gemi yapımcılığı, Barcelona, Bilboa ve Madrid'de motor, makine ve elktrikli ev aletleri üretilir Madrid'de de bir uçak fabrikasy vardır Öteki önemli sanayi dalları demir-çelik, otomobil kimyasal maddelerdir Dokuma sanayisinin merkezi Barcelona'dır İspanya ayrıca denizcilikte de çok ileridir Bask yöresinde yapılan tabanca ve tüfekler çok ünlüdür Ülkede bulunan uranyum kaynaklaryndan yararlanacak bir nükleer enerji santralı tasarımı varsa da, İspanya'da elektrik üretimi büyük ölçüde petrole ve hidroelektirk enerji santrallarına dayalıdır

İspanya'da oldukça gelişkin bir ulaşım sistemi vardır Demiryolları ve karayollarının çıkış noktası Madrid' dir Denizyolu ve deniz taşımacılığı dış ticarette önemli rol oynar Başlıca limanlar kuzeyde Gijon, Aviles, El Ferrol Vigo, La Coruna,Santander ve Bilboa, güneybatıda Cadiz ve Sevilla, Akdeniz kıyısında Cartagena, Valencia ve Barcelona'dır İspanya'nın dünyanın birçok ülkesiyle havayolu bağlantısı vardır Başlıca havalimanları Madrid, Barselona ve Sevilla'dır

Ülke Mutfağı:
İspanya öteden beri diğer Avrupa Ülkelerinden farklı bir ülke olmuştur Öğün saatleri diğer ülkelerden tamamen farklıdır İspanyollar günde birbirinden farklı önemde, 4, 5 hatta 6 öğün yemek yerler Birazdan günlük yaşam ritmini anlattığımda bunu anlayacaksınız

İspanyollarda kahvaltı çok hafiftir Çay, kahve, ekmek ve reçel gibi gıdalardan oluşur Ama İspanyollar öğleye doğru, 1130 civarında iş yerlerinden çıkar ve yakınlardaki bir kafeteryada ikinci bir kahvaltı daha yaparlar 1430'daki öğle yemeğinden önce ise İspanya'da "Tapas" diye adlandırılan törensel bir olaya şahit olursunuz Bu öğle yemeğinden önce alman bir içki, ki genellikle beyaz şarap, nadiren kırmızı şaraptır yanında da "Tortilla*" veya başka bir Tapas çeşidi yenir Tortilla patatesten yapılır Bir nevi patates omletidir Bu İspanya'daki tüm Tapas çeşitlerinden sadece bir tanesidir Tapas, ayrıca balık, kalamar, füme balıklar, kızartılmış küçük balıklar, kroket, tavuk, jambon, salam ve beşamel sos ile değişik şekillerde de yapılır Tapas İspanyolların yaşantılarının bir parçasıdır

Öğlenleri İspanyollar, giriş, ana yemek ve salatadan oluşan kuvvetli bir öğle yemeği yerler Bu ülke halkı çok iştahlıdır Tatlı ve meyve bu öğünde fazla yenmez

Akşam yemeğinde günlük alışkanlıklar devam eder Bu yemek gece 2200-2230 civarındadır Önce bir içki ve yanında ufak tefek mezeler alınır Öğle yemeği ile akşam yemeği arasında çok uzun bir zaman olduğundan bu içki ve mezenin önemi anlaşılır

İspanyollar akşam yemeğinde genellikle bir çorba ve daha çok da hafif olduğu için balık yerler İspanyol Mutfağı balığa ve deniz ürünlerine dayalı bir mutfaktır Bir Akdeniz Mutfağı olmasından dolayı sarımsak ve zeytinyağı da çok kullanılır Ayrıca et ve bakliyat da bu ülkede çok kullanılan besin maddeleri arasındadır

İspanyollar balığı ve sebzeleri genellikle kızartırlar İspanya kızartmalar ülkesidir

Diğer konularda olduğu gibi İspanya, mutfak ve yeme alışkanlıklarında da büyük bölgesel farklıl