Cemşîd Ü Hurşid [Ahmedî]

İranlı şair Salman Saveci'nin aynı adı taşıyan 1700 beyitlik yapıtının genişletişmiş çevirisi olan, Cemşîd ü Hurşîd, ünlü 14 yüzyıl divan şairi Ahmedî'ninbelki de en çok tanınan eseridirAhmedî'ninbu ünlü mesnevisi beş bin beyitliktir

Mesnevide gündelik hayata dair unsurlara sık rastlanmaktadır Eserden bir beyit: Didi kim derdümün yokdur keranı- Nice takrir ideyim ben anı

Ahmedî'nin bir de divanı olup, değeri İskender-nâme’sine nisbetle daha yüksektir; sekiz bin beyitten fazla olan bu divanda şiirin muhtelif şekillerini havi manzumeler görülür; yine Ahmedî'nin beş bin beyitli Cemşid ü Hurşid isimli manzumesi, Çin hükümdarının oğlu Cemşid ile Rum kayserinin kızı Hurşid arasındaki âşikane macerayı tasvir etmektedir; gerek bu eserini ve gerek Tervîhü’l-Ervâh adındaki tıbba dair manzum ve mufassal telifini Emîr Süleyman Çelebi'nin emriyle kaleme almıştır

5000 beyitten oluşur Aslı İranda bulunmaktadır Surete aşık olma ve sonra onu bulma şeklinde gerçekleşir Asıl İskender Namayiy yazmıştır

Cemşîd ü Hurşid'in Özeti:

Bir vakitler Çin’de bilgili ve her işte kudretli bir hükümdar vardı Memleketi gelişmişti Emrinde milyonlarca Türk askeri bulunuyordu ki oklarının temreninden ateşler çıkıyordu Bu hükümdarın Cemşîd isimli oğlu bir gece yiyip içip eğlenirken uykuya daldı Rüyasında güzel bir kız gördü ve ona âşık oldu

Derdini iyi bir ressam olan bezirgânına açtı Bezirgân çok gezmiş, çok görmüş bir insandı Kendisine tarif edilen kızın Rum Kayserinin kızı olduğunu anladı Bu kızın bir resmini yaptı

Böylelikle Cemşîd, rüyada görüp sevdiği kızın kim olduğunu anlamış oldu Bu andan itibaren Cemşîd daha da çok acı çekmeye başladı ve hastalandı

Çin’de kendisine gösterilen hiçbir kızı beğenmeyip günden güne solan delikanlı bu kızı alabilmek için Rum Kayserinin yanına gitmeğe karar verdi Yanına Mihrab da (bezirgânı) alarak yola çıktı Yolda büyük zorluklarla karşılaştı

Perilerle, devlerle, cadılarla çarpıştı Geçilmez kayalıklardan geçti Aşılmaz deryalar aştı Sonunda sevdiği kızın bulunduğu diyara ulaştı Yine Mihrab’ın yardımıyla sevgilisini buldu Onunla tanıştı Cemşîd ile Hurşit birlikte eğlenceler düzenleyerek uzun bir vakit geçirdi Hurşid’in annesi bir zaman sonra bunların macerasını öğrendi

Ancak kendisini bir tüccar diye tanıtan Cemşîd’e kızını vermek istemiyordu Hurşid’i uzak bir köşke hapsetti Bu arada Çın hükümdarı her türlü tehlikeye karşı oğlunu korumak maksadı ile bir ordu göndermişti Ordunun gelişiyle birlikte Cemşîd Rum sarayına giderek kendini tanıttı

Sarayda çok iyi karşılandı Fakat o sırada Şam hükümdarının oğlu da Hurşid’i babasından istemek üzere Rum diyarına gelmişti Cemşîd, Hurşid’in özel bir köşkten kendilerini izlediği bir meydanda bu gençle çeşitli spor müsabakaları yaptı Bunu Rum Kayseri tertiplemişti Bu yarışmalarda

Cemşîd rakibini her defasında mağlup etti ve Hurşid’i almaya hak kazandı Bu arada Şam hükümdarı oğlunun Hurşid’le evlenebilmesi, sevdiği kızı alabilmesi- için bir ordu göndermişti

Cemşîd’in ordusu Şam ordusunu da yendi İki sevgili evlendiler Çin’e döndüler

Çin hükümdarı geri döndüğü zaman bütün malını mülkünü oğluna bıraktı Ve kendisi bir köşeye çekilerek hükümdarlığı oğluna verdi