Thomas More - Ütopya..

Thomas More - Ütopya


ÜTOPYA
Ütopya gerçekleşmesi mümkün olmayan ya da çok güç olan tasarımlar olarak tanımlanabilir Ütopya aynı zamanda ütopyayı en iyi tarif eden Thomas More’un eserinin adıdır Bu çalışmada hem ütopyanın genel tanımları üzerinde durulacak hem de Thomas More’un “Ütopia” eserinin incelenmesi yapılacaktır
Ütopya’nın Tanımı ve Ütopya Üzerine Yorumlar
Gerçeklikle ilgisi olmayan siyasal ve toplumsal düzen tasarımı Gerçekleşmesi olanaksız görünen tasarıma ütopya denir (Timuçin,1994,244) İdeal ya da yetkin toplum İdeal bir toplum düzeni ya da yönetim biçimi ortaya koyan tasarıma da ütopya denir ( Cevizci,1996,691)
Bilinen ilk ütopya örneği Platon’un Devlet ve Yasaları’dır Bu eserde olduğu gibi bir çok düşünür uygulamadaki toplum düzenine bakarak, ideal bir toplum düzeni arayışına girmişler ve düşledikleri bu ideal toplum tasarımını ütopya olarak nitelemiştir( Cevizci,1996,691)

Ütopya tanımları üzerine üç grup tavır vardır
Bu tavırlar şöyle sıralanmıştır ( Cevizci,1996,691):
1) Bir ütopyanın, ideal bir toplum düzeni ortaya koyduğu için gerçek bir değeri vardır Tam olarak hayata geçirilmese bile ona bir şekilde yaklaşmak olanaklıdır
2) Bir ütopyanın ideal bir toplum düzeni oluşturduğu ve varolan toplum düzenlerine değer biçerken kullanılacak bir standart sağladığı için gerçek bir değeri vardır Bununla birlikte bu ideal düzeni tam olarak hayata geçirmek bir yana, gerçekte ona yaklaşabilmek bile söz konusu olmaz
3) Ütopyalar gerçekleşme şansı olmayan, gerçekdışı, idealist ve bundan dolayı değersiz şemalardır
Düşünce tarihinin belli başlı ütopyaları şunlardır ( Cevizci,1996,692):
a) Platon’un İdeal Devlet’i
b) Campanella’nın Güneş Ülkesi
c) Thomas More’un Ütopia’sı
d) Bacon’un Yeni Atlantis’idir
Bu düşünürlerin ütopya yazmalarının belli başlı sebepleri vardır Bu sebepler şunlardır ( Cevizci,1996, 692):
1) Filozofun yeni dünya, yeni dünyalar yaratma isteği Kağıt üstünde bile olsa ütopya oluşturma tanrısal bir faaliyettir
2) Varolan toplumsal kurumları tümüyle mahkum etme isteği,
3) Toplumsal düzen ve uyumla ilgili tüm doğruların bilindiği, bu bilgilerin, aktarılarak, gerçek ve yetkin bir düzenin kurulacağı iyimserliği
Başlıca ütopya türleri şöyle sınıflandırılabilir ( Cevizci,1996,692):
1) Siyasi Ütopyalar Ütopia ve Devlet gibi
2) Yetkin ve ideal düzenler Ütoyası: Marx, Spencer Hegel
3) Korku Ütopyaları: Huxley (yeni dünya) Orwell (1984)
4) Dinsel ve marjinal grup ütopyaları
5) İnsanın potansiyel güçlerinin gerçekleştirmesini amaçladığı ütopyalar (Schiller-Estetik Eğitim üzerine, Marcuse- Enas veUyguarlık)
Ütopyaları değersiz ve büsbütün yersiz gösterenler vardır Ancak ütopyaların sosyolojinin, ahlaki düşüncelerin gelişmesine ve insan doğasının iyi anlaşılmasına çok büyük katkısı vardır A France adlı düşünürün dediği gibi; “Ütopya her ilerlemenin ilkesidir Eskinin Ütopyacıları olmasaydı, insanlar bugün de mağaralarda sefil ve çıplak yaşıyor olacaklardı İlk sitenin çizgilerini ütopyacılar çizdiler, iyiliğe açık gerçeklikler genel düşünürlerden çıkar” (Timuçin,1994,244)
Thomas More’un Ütopya Eserinin Özeti(Yazılış tarihi : 1515 –1516)
İngilizlerle – Flemenkler arasındaki ticaret sözleşmesi için Bruges’e giden İngiliz delegelerden biri de Thomes More’dur Ütopia adlı yapıtı Bruges’te 1515 yılının Mayıs ayında yazılmaya başlanmıştır İngiltere’ye döndüğünde bu eseri tamamlayarak 1516 da yayımlamıştır Yapıt iki bölümden oluşurBirinci bölümde, Avrupa’nın ve özellikle de İngiltere’nin ekonomik ve toplumsal koşulları eleştirilip kınanmaktadır İkinci bölümdeyse, tam olarak bilinmese de Atlantik’te Amerika açıklarında hayali bir adada en iyi toplum tasarımı sergilenmektedir (Tunçay,1986,2)
Ütopia’da ceza kuramından, iyilik için öldürme korkusuna, iyi doğum biliminden, altın standardına, boşanma ve kadın haklarından din, eğitim ve çevrebilime kadar pek çok sorun tartışılır ve çözümler üretilir (Tunçay,1986,2)
Thomas More’un ütopya adlı eserini değerlendiren tarihçi ve düşünürler farklı dünyaları savunsalar da Ütopya’yı kendi düşüncelerini içeren bir yapıt olarak belirlemişlerdirBu görüşlerden bazıları şunlardır (Tunçay,1986,2-3) :
Kaytsky’ninde aralarında bulunduğu birçok sosyalist tarihçi Ütopya’yı ilk komünistçe yapıt olduğu kabul etmişlerdir Burjuva tarihçileri Ütopya’yı Britanya emperyalizminin bir ön taslağı olarak görmüşlerdir Edebiyat eleştirmenleri bir aydının iğneleyici denemeleri olduğunu düşünmüşlerdir Hümanistler ise Ütopya’yı Hıristiyan Rönesanssının Programı ilan etmişlerdir
alıntı