Tek Gen HastalıKları: PreİMplantasyon GenetİK Tani

TEK GEN HASTALIKLARINDA
PREYMPLANTASYON GENETYK TANI

Genetik bilimindeki son geli?meler sayesinde birçok kalytsal hastaly?yn henüz embriyo düzeyinde iken tanysy konulabilmektedir Sadece sa?lykly embriyolaryn seçilerek anneye transfer edildi?i bu tekni?e Preimplantasyon Genetik Tany (PGT) denilmektedir Bu teknik, genetik hastalykly çocuk dünyaya getirme riski bulunan ve do?al yolla gebeli?i takiben, ilerleyen dönemde amniosentez neticesinde hastalykly bir gebeli?i sonlandyrma durumunda kalmak istemeyen çiftler için yeni bir alternatif haline gelmi?tir

Bu amaçla merkezimize ba?vuran tek gen hastaly?y ta?yyycysy olan çiftler, tüp bebek tedavisi programyna alynmaktadyr IVF (In Vitro Fertilizasyon) denilen bu i?lemde, anneden alynan yumurta hücreleri ile babadan alynan sperm hücreleri laboratuvar ortamynda döllenmektedir Döllenmeyi takiben normal geli?im gösteren embriyolar 7–8 hücreli a?amaya ula?ty?ynda, 1 ya da 2 blastomer hücresi her bir embriyodan biyopsi yapylarak alynmakta ve tek hücre PCR metoduyla hastaly?y ta?yyan genetik bölge ço?altylmaktadyr

TEK HÜCRE PCR METODU

Biyopsi yapylarak alynan blastomer hücreleri, içerisinde lysis (eritme) solüsyonu bulunan PCR tüplerine aktarylmaktadyr Bu yolla serbest kalan saf DNA molekülü, hastaly?yn bulundu?u genetik bölgeyi milyonlarca kopya halinde ço?altamaya yarayan özel dizayn edilmi? primerler kullanylarak Tek Hücre PCR’y dedi?imiz bir dizi enzimatik reaksiyon uygulanmakta ve bu i?lemi takiben mutasyon analiziyle sa?lykly veya hastalykly embriyolar ayyrt edilebilmektedir

Liste-1: Preimplantasyon Genetik Tanysy yapylabilen tek gen hastalyklaryndan bazy örnekler

- Akondroplazi
- Adrenolökodistrofi
- Agamaglobulinemi
- Alfa–1-Antitripsin
- Alfa Thalassemia
- Alport Hastaly?y
- Alzheimer hastaly?y - Early onset (PSEN1–2)
- Becker Musküler Distrofi
- Beta Talesemi
- Charcot Marie Tooth
- Kistik Fibrozis
- Cruzon Sendromu
- Duchenne Musküler Distrofi
- Distoni
- Epidermolysis Bullosa
- Fanconi Anemisi
- Familial adenomatous polyposis (FAP)
- Familial dysautonomia
- Fragile-X Sendromu
- Gaucher’s Hastaly?y
- Glikojen Depolama Hastaly?y
- Hemofili A ve B
- HLA doku tiplemesi
- HSNF5 mutasyonlary
- Huntington hastaly?y
- Hurler sendromu
- Incontinentia pigmentii
- Kell disease
- Lesch Nyhan sendromu
- Long Chain Acyl-Co A Dehidrogenaz (LCHAD) eksikli?i
- Marfan X’e ba?ly
- MELAS
- Multiple Endocrine Neoplasia Tip II (MEN II)
- Multiple Epiphysial Dysplasia
- Myotonic Distrofi
- Myotubular miyopati
- Neurofibromatosis tip I
- Neurofibromatosis tip II
- Norrie hastal?y
- Osteogenesis imperfecta I - IV
- OTC Eksikli?i
- P53
- Fenilketonüri
- Polikistik böbrek hast (Otozomal Dominant tip I ve II)
- Retinitis Pigmentosa
- SCA 6
- Orak Hücre Anemisi
- Sonic hedgehog mutasyonlary
- Spinal/Bulbar Musküler Atrofi
- Spinal Muscular Atrophy
- Tay-Sachs Disease
- Translocations by FISH
- Tuberous sclerosis
- Von Hippel Lindau
- Wiskott-Aldrich sendromu
- X’e ba?ly hydrocephalus
- X’e ba?ly hiper IgM sendromu


Mutasyon analizi i?lemi PGT’nin en önemli ve hassas a?amasydyr Bu i?lem ?üpheye yer byrakmayan, tam otomatik, ileri teknolojili donanym ve cihazlar kullanylarak yapylmalydyr Bunun için günümüzdeki en ileri teknoloji Otomatik Dizi Analizi Cihazlarydyr

Liste 2: Genetik Tany Merkezlerinde çaly?ylan bazyTek Gen Hastalyklary

HASTALIK ADI NO
Beta talasemi 118
Orak Hücre Anemisi 6
Kistik Fibrozis 4
Spinal Musküler Atrofi (SMA) 4
San Filippo Sendromu 4
Histiositozis 3
Ailevi Akdeniz Ate?i (FMF) 2
Mukopolisakkaridozis Tip 6 (MPS6) 2
G6PD 1
Nörofibromatozis Tip1 (NF1) 1
Spastik Parapleji 1
Limb Girdle Musküler Distrofi (LMD) 1
Fragile X Semndromu 1
Tay Sach’s Hastaly?y 1
Factör VII Hastaly?y 1
Huntington Hastaly?y 1
Wiscott Aldrich Sendromu (WAS) 1
Adrenolökodistrofi (ALD) 1
Diamond Blackfan Anemisi 8
Toplam 161



PREYMPLANTASYON HLA TYPLEMESY
Beta talasemi, orak hücre anemisi ve Fankoni Anemisi gibi birçok a?yr kan hastalyklarynyn tek tedavi yolu Allojenik Kök Hücre transplantasyonudur En iyi tedavi sonucu ise tamamen HLA uyumlu karde? donörden yapylan transplantasyon neticesinde alynabilmektedir Transplantasyon HLA uyumlu karde?ten yapylmady?y taktirde yüksek morbidite ve dü?ük hayatta kalma ?ansy söz konusudur

HLA uyumlu karde?in göbek kordonundan alynan kanyn mükemmel bir kök hücre kayna?y oldu?u bildirilmi?tir Bundan dolayy, genetik olarak kan hastaly?y ta?yyycysy olan ve hastalykly çocuk dünyaya getirmi? olan ailelerin, hem sa?lykly hem de hasta çocuklarynyn tedavisine imkan sa?layabilecek yeni bir çocuk sahibi olabilmek amacyyla Preimplantasyon HLA Tiplemesine olan talepleri giderek artmaktadyr Ystanbul Memorial Hastanesi Tüp Bebek ve Genetik Tany Merkezi, dünyada Preimplantasyon HLA Tiplemesini gerçekle?tiren ilk ve az sayydaki merkezlerden biridir

HLA Ön Hazyrlyk Çaly?masy, Sa?lykly ve HLA Doku Uyumlu Embriyolaryn Seçilerek Anneye Transfer Edilmesi
Embriyolarda genetik çaly?maya geçilmeden önce ailedeki mutasyonlaryn ve HLA haplotiplerinin tespit edilmesi gerekmektedir Aileler bu amaçla merkezimize ba?vurduklarynda anne, baba ve hasta çocuktan kan alynmakta ve alynan bu kandan da her bir bireye ait DNA izole edilmektedir Yzole edilen DNA, ailedeki hastaly?a sebep olan mutasyonun ve anne, baba ve hasta çocu?a ait HLA haplotiplerinin tespit edilmesinde kullanylmaktadyr Aile bireylerinin HLA haplotipleri HLA gen kompleksi üzerindeki STR markerlary (DNA molekülü üzerindeki tekrar bölgeleri) kullanylarak yapylmaktadyr Bunun için yakla?yk 30 ayry HLA STR markery taranmakta ve bunlar arasyndan da en informatif (bilgi verici) minimum 12 STR marker seçilerek embriyolardaki genetik çaly?mada kullanylmaktadyr

Tüp bebek metoduyla elde edilen embriyolar 78 hücreli a?amaya ula?ty?ynda, 1 ya da 2 hücre her bir embriyodan biyopsi ile alynmakta ve son derece geli?mi? moleküler teknikler kullanylarak hem sa?lykly hem de HLA doku uyumu olan embriyolar seçilerek anneye transfer edilmektedir

KÖK HÜCRE VE KEMYK YLY?Y TRANSPLANTASYONU
Ülkemizde birçok merkezde kök hücre ve kemik ili?i transplantasyonu ba?aryyla gerçekle?tirilmektedir Ystanbul Memorial Hastanesi Tüp Bebek ve Genetik Tany Merkezinde ba?aryyla gerçekle?tirilen HLA Doku Tiplemesi sonucunda hasta karde?iyle HLA doku uyumlu ve sa?lykly bir bebek sahibi olan çiftlerin, bebeklerinin göbek kordonundan toplanan kök hücreler ve/veya bebe?e ait kemik ili?i, ülkemizdeki çe?itli transplantasyon ünitelerinde hasta karde?e ba?aryyla transplante edilmekte ve tamamen iyile?mesi sa?lanabilmektedir

Liste 3: Çe?itli Genetik Tany Merkezlerinde 2002–2006 yyllary arasynda gerçekle?tirilen bazy HLA
Tiplemesi çaly?malary
Beta Talasemi 89

Lösemi (ALL)
4

Lösemi (AML)
3

Histiocytosis
3

Wiskott-Aldrich Sendromu
1

X-ALD
1

Diamond Blackfan Anemisi
8

Toplam
109