Horlama Nedir? (Nedeni-Tedavi Yöntemleri)

Normal eri?kin insanlaryn en az %45’i zaman zaman horlamaktadyr %25’i sürekli olarak horlamaktadyr Horlama problemi en syk ?i?man erkeklerde görülür ve ya?la birlikte her geçen gün artar

Horlamanyn sebebi nedir?


A?yz ve burun arkasyndaki hava yolunda darlyk oldu?unda ortaya çykan gürültü biçiminde ki sese horlama denir Dilin arkasy ve yumu?ak damak ve küçük dilin oldu?u kysmyn genizle birle?ti?i bölge kendili?inden daralabilen bir bölgedir Bunlar birbirleri üstüne geldi?inde solunumla birlikte titre?mekte ve horlama ortaya çykmaktadyr Horlayan biri a?a?ydaki problemlerden en az birine sahiptir


1) Dil ve bo?az kaslary gerginli?i azalmy?tyr Gev?ek kaslar syrt üstü yatynca dilin bo?az arkasyna do?ru kaymasyna engel olamaz Bu olay alkol yada ilaç alarak gev?emi? birinin uykusunda kas kontrolünün kaybolmasy ile ortaya çykar Bazy insanlarda uykunun derin fazynda gev?emeye ba?ly olarak yine horlama görülebilmektedir

2) Bo?azdaki dokularyn a?yry büyük olmasy Büyük bademcik ve geniz eti çocuklarda en syk rastlanan horlama nedenidir ?i?man insanlarda kalyn boyun dokusu sebep olarak gösterilir Kist ve tümörlerde nadir olarak bu yolla horlama yapabilmektedir

3) Yumu?ak damak ve küçük dilin a?yry sarkyk ve uzun olmasy bo?aza do?ru hava yolunu daraltyr Hava yoluna sarkty?y için bir valv gibi horlamaya neden olur

4) Burun tykanykly?y olan ki?i havayy almak için genizde a?yry vakum yaratyr Bu vakum bo?azda kollabe olabilen dokulary hava yoluna do?ru çeker Böylelikle burun açyk iken horlamayan ki?ide horlama görülmeye ba?lar Bu durum neden bazy insanlaryn sadece allerjik dönemlerde veya grip, sinüzit oldu?u zamanlarda horlady?yny izah etmektedir Burun deformasyonlary bu tip burun tykanykly?y nedenleri olarak bilinir Deviasyon burun orta bölmesinin yan taraflara ta?masy olarak tanymlanyr Burun içi deformasyonlary içinde en syk rastlanylanydyr

Horlama ciddi bir sorun mudur?


Sosyal olarak evet! Bu aile ya?amynda ciddi bir ?ekilde tehdit eder Horlayan ki?i alay konusu olur Ailenin di?er bireyleri için uykusuz gecelerin sorumlusu tutulur Horlayan ki?i tatil ve i? gezilerinde istenilmeyen oda arkada?y olur Tybbi olara evet! Ki?inin kendine verdi?i zarar daha büyüktür Dinlenilmeden geçirilen geceler vardyr A?yry horlayan ki?ilerde yüksek tansiyon horlamayan ki?ilere göre daha syk görülür Horlamanyn en a?yr formu “tykayycy tipte horlama hastaly?ydyr” “Uyku apnesi” diye bilinen bu hastalykta ?iddetli horlama nefessiz kalynan bir dönemle kesilmektedir Bu syrada solunum tam durmu?tur 10 saniyenin üzerindeki nefessiz kalma nöbetlerinin bir saat içinde 7 den fazla görülmesi ya?amy ciddi ?ekilde tehdit eder Bu durumda doktorunuzun size bir uyku merkezinde inceleme yapylmasyny önerecektir Apneli (nefesin kesilmesi) hastalarda saatte 30-300 defa tykanmalara rastlanylmaktadyr Böylelikle uykuda kan oksijen düzeyi a?yry oranda dü?er Oksijenin dü?tü?ü bu dönemde kalp kany daha çok pompalamak zorundadyr Bir süre sonra kalp ritmi bozulurken, yyllar içinde yüksek tansiyon ve kalp büyümesi yerle?ir Tykayycy tipte horlama hastaly?y olan ki?iler uykularynyn çok az bir kysmynda derin uyku fazyna geçebilmektedirler Derin faz gerçek dinlenme için tek yoldur Dinlenmeden geçirilen gecenin gündüzü uykulu, yorgun ve verimsiz geçecektir Araba kullanyrken yada i? ba?ynda uyuklamalar görülecektir

Horlama tedavi edilebilir mi?


Horlamanyn bir çok tipi tedavi edilebilir Eri?kin horlayan ki?iler için a?a?yda syralana önerilere uyulmalydyr


1) Yyi bir adele tonusu kazanmak için sportif bir ya?am biçimi seçilmeli

2) Horlayan ki?iler uyku ilaçlary, sakinle?tirici ve antihistaminik denilen allerji ilaçlaryny uykudan önce almamaly

3) Uykudan 4 saat önce alkol almaktan sakynmaly

4) Uykudan 3 saat önce a?yr yemekten sakynmaly

5) A?yry yorgunluktan sakynmaly

6) Uykuda syrt üstü yatmak yerine yana yatmak tercih edilmeli Eski bir öneri olarak pijama syrtyna tenis topu dikmek hala faydaly bir metot dur Böylelikle syrt üstü uyumaya engel olunur

7) Yata?ynyzyn ba? tarafy daha yukaryda olacak ?ekilde tüm yata?ynyz yakla?yk olarak 10 cm bir tarafa do?ru çeviriniz Bu amaçla yata?ynyz bir tarafy altyna bir tu?la yerle?tirmek amacynyza uygun olacaktyr

8) Evde horlamayan ki?ilerin sizden önce uykuya geçmeleri için onlara süre tanyyyn


Her pozisyonda horlayan ki?iler “a?yr horlayan” olarak isimlendirilir Bu ki?ilerin yukarydaki önerilerden daha fazla yardyma ihtiyaçlary vardyr


Horlama ki?i ve ailesi için zararly hale geldi?inde uzman doktorunuz ile görü?meniz uygun olacaktyr Bu özellikle uyku syrasynda nefes alamama problemi oldu?unda (Yüksek sesli horlama nefessiz kalma dönemi ile kesilmektedir) Doktorunuza ba? vurmanyz daha da önem kazanmaktadyr Horlama hastasynyn burun, a?yz, bo?az ve boynunun detayly muayenesi yapylmalydyr Horlamanyn boyutu ve horlayan ki?inin sa?ly?yny belirlemek açysyndan uyku laboratuary çaly?malary de?erlidir


Tedavi ?üphesiz tanyya dayanyr Bu allerji veya enfeksiyon tedavisi gibi basit yada bademcik geniz eti veya burun bozukluklarynyn cerrahi gerektirir biçimdedir Horlama - Nefessiz kalma hareketli dokularyn sabitle?tirilmesi ve hava yolunun daha geni?letilmesini sa?layan horlama ameliyatlaryndan ba?aryly sonuçlar elde edilmektedir Buna uvulopalatofarengoplasti ameliyaty (UPPP) ady verilmektedir Hasta için bademcik ameliyatyndan çok farkly his vermez Laser'yn kullanyldy?y Laser-assisted uvulopalatoplasti (LAUP) lokal anestezi ile yapylabilen bir ba?ka ameliyattyr Cerrahinin çok riskli veya hasta tarafyndan istenilmedi?i durumlarda bo?aza basynçly hava veren maske takarak (CPAP) uyuyabilir Kronik olarak horlayan her çocuk KBB uzmany tarafyndan detayly olarak muayene edilmelidir Bademcik ve geniz eti ameliyatynyn gerekli oldu?u durumlarda cerrahi müdahale çocuk sa?ly?yna ve geli?imine çok önemli yararlar sa?layacaktyr

Horlama ortadan kaldyrylabilir mi?


Kilo fazlaly?ynyn horlamanyn en önemli nedenlerinden biri oldu?u bilinmektedir Kilo fazlasy olup zayyflayan hastalaryn %80'inde horlamanyn önemli derecede azaldy?y veya tamamen ortadan kalkty?y görülmü?tür Kilo verme, özel ?ekilli yastyklar, a?yz veya buruna yerle?tirilen bazy cihazlaryn kullanylmasy, uyku ilaçlary, sakinle?tirici ilaçlar ve alkol kullanymyndan kaçynma gibi yöntemler horlamanyn kontrolunda yararly olabilir Ancak bunlaryn hepsi, ya?am ko?ullarynda önemli de?i?iklikler yapylmasyny ve bunun sürekli olmasyny gerektirir


Günümüzde, horlamayy ortadan kaldyracak etkili bir yöntem vardyr "Laser uvulo-palatoplasti (LAUP)" ady verilen bu cerrahi yöntemle yumu?ak damaktaki dokular yeniden ?ekillendirilmekte ve horlama önlenebilmektedir Bu ameliyatyn ba?ary orany %85-90 arasyndadyr Ameliyatta, lazer y?yny ile yumu?ak damaktaki dokular dikkatle küçültülmekte ve zamanla dokularyn iyile?ip gerginle?mesiyle uyku syrasyndaki titre?imleri, yani horlama ortadan kalkmaktadyr Ameliyatta lazer y?ynynyn kullanylmasynyn nedeni, lazerin yumu?ak dokulary kanamaya neden olmadan kesme yetene?inin bulunmasydyr Ameliyat yakla?yk yarym saat sürmekte ve bo?azy uyu?turacak ?ekilde lokal anestezi ile yapylmaktadyr


Pekçok hastada bir kez tedavi ile istenen sonuç alynmaktadyr; ancak, bazy hastalarda ameliyatyn en erken dört hafta aralykla olmak üzere tekrarlanmasyna ihtiyaç duyulabilir Bazy hastalarda horlama tamamen ortadan kalkmasa bile, ?iddeti azalmaktadyr


LAUP ameliyatyny takibeden birkaç gün ile iki hafta arasynda bo?az a?rysy hissedilmekte ve a?ry kesici ilaçlarla kontrol altyna alynmaktadyr Hastalaryn ço?u birkaç gün içinde normal hayatlaryna dönmekte ve çaly?maya ba?layabilir hale gelmekte, sadece a?yr kaldyrma gibi zorlayycy bedensel faaliyetlerden kaçynmalary istenmektedir


Ameliyatyn etkilerinin görülme zamany ki?iden ki?iye de?i?mektedir Bazy hastalarda sonuç hemen alynmakta, ameliyatyn yapyldy?y gün horlama kesilmektedir Di?er hastalarda, ameliyatyn sonucu bir aya kadar ortaya çykmakta ve kesinle?mektedir


LAUP için uygun bir aday olup olmady?ynyzy nasyl anlayacaksynyz?

Öncelikle muayene olmanyz gerekir Doktorunuz horlamanyz, burun tykanykly?y ve genel sa?lyk durumunuz ile ilgili bilgilere ihtiyaç duyacaktyr Daha sonra ba? ve boyun bölgesine a?yrlyk verilen muayeneniz yapylacaktyr Bundan sonra muhtemelen, "obstrüktif uyku apnesi" bulunup bulunmady?yny ara?tyrmak üzere uyku laboratuarynda bir uyku çaly?masy yaptyrmanyz istenecektir Uyku çaly?masy, uyku laboratuarynda bir gece geçirmenizi ve bu syrada beyin dalgalary, kalp atymlary, kandaki oksijen miktary, solunum düzeni gibi verilerin kaydedilmesini gerektirmektedir Bu uyku çaly?masyny takiben, doktorunuz LAUP da dahil olmak üzere olasy tedavi seçeneklerini belirleyecektir

"Obstrüktif Uyku Apnesi" nedir?


Obstrüktif uyku apnesi (OUA) ciddi bir hastalyk durumudur Trafik kazalarynyn önemli bir oranynda sürücülerde uyku apnesi bulundu?u tahmin edilmektedir Bu ki?ilerde kalp yetmezli?i, felç ve ölüm olasyly?ynyn da yüksek oldu?u bilinmektedir


Obstrüktif uyku apnesi (OUA), uyku syrasynda solunumun bir süre için durmasy ve bu syrada vücudun solunum için a?yry çaba göstermesidir Bu ki?ilerde solunum yolunda hava akymynyn durmasyna neden olan tykanykly?yn bo?azda oldu?u bilinmektedir Hastalar genellikle ?i?man, orta ya?ta ve horlayan erkeklerdir Syklykla horlama ve uykudaki solunum duraklamalarynyn farkynda olan hastanyn kendisi de?il, hastanyn e?idir OUA'nyn di?er belirtileri gündüz saatlerinde uyuklama, sabah ba?a?rylary, yüksek tansiyon, ki?ilik de?i?iklikleri ve kalp ritminde de?i?ikliklerdir


OUA te?hisi, bir uyku çaly?masy ile koyulur Tedavi plany ise her hastanyn belirtileri, uyku çaly?masy sonuçlary ve muayene bulgularyna göre düzenlenir Uyku apnesinde dört temel tedavi seçene?i vardyr:


1) Uyku apnesini artyran faktörlerin (alkol, sakinle?tirici ilaç kullanymy gibi) belirlenmesi ve önlenmesiyle birlikte kilo verme;

2) Ylaç tedavisi;

3) CPAP ve BiPAP ady verilen, uyku syrasynda a?yz veya burun üzerine yerle?tirilen cihazlaryn kullanylmasy;

4) Cerrahi tedavi


Unutmayyn!

Horlama nefes almanyn tehlikeli biçimde kesilmesidir

Horlama komik de?ildir, umutsuz hiç de?ildir


Sözlük anlamy, uykuda iken kuvvetli nefes almak, bo?az ve burundan gürültülü ses çykarmak; tybbi anlamy, genellikle nefes alma syrasynda yutak çevresindeki yumu?ak dokularyn titre?mesi sonucu olu?an ses

Horlama syk rastlanan bir ?ikayet midir?


Yapylan çaly?malar her yüz ki?inin kyrkynda horlama ?ikayeti oldu?unu göstermektedir Ayryca ya?la birlikte horlama ?ikayetinin sykly?ynda da arty? oldu?u belirtilmektedir

Horlama neden erkeklerde daha syk görülür?


Kadynlarda ya?lanmanyn kalça bölgesinde olmasy, ayryca kas yapysynyn de?i?ikli?i etkisiyle de horlama seyrek görülür Erkeklerde ise ya?lanma karyn ve boyun bölgesinde yo?unla?ty?yndan yatar pozisyonda yutak çevresinde daralmaya ve gö?üs içi basynçta arty?a neden oldu?undan daha çok horlama nedeni olmaktadyr


Kadynlarda da menopoz sonrasy dönemde horlama sykly?ynda arty? izlenir


Horlayan ki?ilerin e?lerinin ve çevresindekilerin uykularyny bozdu?undan yakynlary tarafyndan doktora gitmeleri istenmektedir

Kaç tür horlama var?


1- Basit ?ekliyle horlama, syrtüstü yatarken meydana gelir ve yorgunlukla artar


2- Kesintisiz horlama, uykuda bölünme meydana getirmiyorsa ki?iye zarar vermedi?i dü?ünülmektedir Kesintisiz uyuyan ki?iler çevresini ve özellikle e?ini rahatsyz eder


3- Solunum düzensizli?inin e?lik etti?i düzensiz horlamalar vardyr Solunum düzensizli?i uyanykly?a neden oluyor ise uykunun kalitesini bozarak gece syklykla uyanmalara yol açar Bazen de çok kysa uyanykly?a neden oldu?undan farkyna varylmaz; fakat gündüz yorgunlu?a ve uykululuk ?ikâyetine yol açar


4- Sessizlik dönemleriyle ortaya çykan ?iddetli horlamaya solunum durmasy e?lik eder Hasta uyanarak horlamasyny durdurur Uyku sürekli kesildi?inden kaliteli uyku uyunmasyna engel olur Solunumun durma süresi 10 saniyeden 1-2 dakikaya kadar uzayabilir Bir gecede 15-20'den 400-500'e kadar de?i?ik sayyda solunum durmasy olabilir Solunum durmasyyla birlikte kan oksijen seviyesi normalde bulunan %95'den %50'ye inerken kalp aty?larynda düzensizli?e neden olur Yleri derece kalp aty? düzensizli?i ani ölüm nedeni olabilir


Horlama ve solunum durmasyyla birlikte olan klinik tabloya öbstruktyf (tykayycy) uyku apne sendromu denir

Öbstruktif (tykayycy) uyku apne sendromunun belirtileri nelerdir?


Bir gecede 1-2 veya daha fazla idrara çykma, sabah yorgun kalkma, ba?a?rysy ve uykululuk belirtileri olur Gündüz ise yorgunlu?a ve uykululu?a yol açar Yapylan çaly?malarda gündüz uykululu?unun trafik kazalaryna neden oldu?u belirtilmektedir Ayryca uykululuk, verimlili?in azalmasyna, isteksizli?e, gerginli?e ve sykyntyya yol açar Öbstruktif uyku apne sendromu uzun dönemde yüksek tansiyon, kalp krizi ve felç gibi ciddi problemlere yol açabilir

Horlama nasyl tedavi edilebilir?


Basit horlama; kilo verme, uyku saatinden önce alkol almama, ak?am yemeklerini hafif yeme, yüksek yastykta yatma ve burun bantlary kullanarak önlenebilir


Hafif düzeyde solunum durmasynyn e?lik etti?i horlamanyn tedavisinde son yyllarda lazer tekni?i de kullanylarak yutak düzeyinde hava yolu geni?leme operasyonu yapylarak ba?aryly olunabilmektedir


Solunum durmasynyn e?lik etti?i horlamanyn tedavisinde hava kompresörü (CPAP=Devamly pozitif hava kompresörü) kullanylmaktadyr Burun yoluyla devamly pozitif basynçly hava vererek, üst solunum yolu gergin tutularak her türlü horlama ve komplikasyonlary tedavi edilebilir Bu cihazyn ömür boyu kullanylmasy gerekebilir Cihazyn düzenli kullanylmasy ile birlikte ciddi boyutlarda kilo vererek tamamen de düzelme olabilece?inden cihaza da ihtiyaç kalmayabilir


Nörolog Dr M Sabri Erdöl