Sterilizasyon Çe?itleri Nelerdir

Bu yöntem, yüksek sycaklykla mikroorganizma proteinlerinin denatüre olmasy temeline dayanyr Uygulanmasy kolay ve ucuz oldu?undan ve güve*nilir sonuç verdi?inden, en syk kullanylan sterilizas*yon yöntemidir Bu i?lemde steril edilecek madde veya e?yanyn ysyya dayanykly olmasy gerekmektedir

Etkili faktörler ?unlardyr:
• Isy derecesi: Steril edilecek maddenin cinsine göre, ysy yükselmesiyle daha kysa sürede sterilizas*yon sa?lanyr
• Süre: Isy derecesi ile ters orantylydyr Isy derece*si yükseldikçe sterilizasyon süresi kysalyr
• Ortamyn nemi: Nem arttykça daha dü?ük ysy derecelerinde, daha kysa zamanda sterilizasyon sa?*lanyr Mikroorganizma içindeki su miktary arttykça da sterilizasyon kolayla?yr Çünkü proteinler daha çabuk koagüle olur Proteinlerin koagülasyonu için ortamda en az % 50 oranynda su bulunmalydyr Su içeri?i % 5-10 arasynda oldu?undan, bakteri sporla*ry sterilizasyona daha çok dayanyklydyr Nemli or*tamlarda proteinlerdeki sülfidril ba?lary (SH) açylyr ve küçük peptid ba?lary olu?ur Bu moleküllerde yeni hareketli ba?lar meydana gelerek yapy de?i?ik*liklerine neden olur ve koagülasyon geli?ir



• pH: Asidik veya bazik ortamlarda nötr orta*ma göre daha kolay ysy etkisi görülür
• Osmotik basynç: Ortam yo?unlu?unun az ve*ya çok olmasy ysyyy etkileyen faktörlerdir

Nemli Isy ile sterilizasyon: Su buhary kuru sy*cak havadan daha elveri?lidir Buharyn öldürücü etkisi daha fazladyr ve e?yayy daha çabuk ysytyr Pa*muk, yün, kuma?, ka?yt ve di?er gözenekli madde*lere buhar kolaylykla nüfuz edebilir Buhar so?uk yüzeyle temasa geldi?inde yo?unla?arak su damla*lary olu?ur, bu syrada ysysyny yüzeye byrakyr Yo?un*la?an buhar temas etti?i mikroorganizmalary öldür*mek için gerekli nemli ortamy sa?lar Nemli ysy ile sterilizasyon için kuru sycak havayla yapylacak olan sterilizasyondan daha dü?ük ysylar yeterli olmakta*dyr

Basynçly buhar ile sterilizasyon: Buharla doy*mu? bir ortamda ve 100°C’den yüksek ysy ile yapy*lan sterilizasyondur Yüksek ysyya dayanykly olabi*len maddeler bu i?lem için kullanylan otoklav deni*len aletlerde steril edilirler Koch kazanynyn olmady*?y yerlerde hava muslu?u ve kapa?y syky kapatylma*my? otoklavlar da 100°C’da çaly?an Koch kazany gibi kullanylabilir

Kaynatma ile sterilizasyon: 100°C’de 5-10 da*kika kaynatma ile mikroorganizmalaryn vejetatif ?ekilleri ile bazy bakterilerin spor ?ekilleri ölür Bu nedenle 100°C’de 5-10 dakika ysytma dezenfeksiyon sa?larken 100°C’de 30 dakika ysytma sterilizas*yon sa?lar Bu madeni kap içinde pens, makas, bisturi gibi madeni e?yalar kendilerini a?an su içinde kaynatylyrlar Musluk suyu kireçli olabilece*?inden damytyk su tercih edilir Kaynatylmy? e?ya, önceden steril edilmi? pens ile çykarylyr Kysa süre bir aleve yakyn bölgede bekletilerek kurutulur ve kullanylyr

Tindalizasyon: Yüksek ysy ile bozulabilecek syvy maddeler belirli sycaklyklarda birkaç gün üst üste tutularak steril edilirler Örne?in, hidrolize olabilen çözeltiler 70°C’de, serum gibi proteinli maddeleri içerenler 56°C’de, a?ylar ve ?ekerli çözeltiler 100°C’de tutulurlar Benmari (su banyosu) içinde su ysytylyr Yçinde steril edilecek çözeltiler bulunan tüp veya ?i?eler su içine daldyrylyr Isytma süresi ço*?unlukla 1 saattir Y?lem 3 gün üst üste tekrarlanyr Dirençli sporlar için daha uzun süre de tutulabilir Y?lem aralarynda materyal +4°C’de bekletilir Tin*dalizasyon az kirli çözeltilerle daha iyi sonuç verir Bu nedenle kullanylacak cam e?yanyn daha önceden di?er basit metodlarla steril edilmesi, içine madde konduktan sonra tindalize edilmesi önerilir

Kuru su ile sterilizasyon: Kyzyl dereceye kadar ysytma, alevden geçirme veya Pasteur fyryny kullanylarak gerçekle?tirilir Nem faktörü ortadan kalkty?y için çok yüksek ysylar gerektirir Bu nedenle 170°Cde 15 saat veya 160°C’de 2 saatte sterilizas*yon sa?lanyr Cam, madeni e?ya, tozlar ve bazy ya?*lar Pasteur fyrynlarynda steril edilebilirler, syvylar ve kuma? türü e?yalar steril edilemezler

Etilen Oksitle Sterilizasyon: Etilen oksit, ysyya duyarly olan kyymetli araç ve gerecin steril edilmesi için hastahanelerde yaygyn olarak kullanym alany bulmaktadyr Aletler için korozif etkisi olmayan, penetrasyonu yüksek, do?ru kullanyldy?ynda, çok etkili bir gaz dezenfektandyr Buna kar?ylyk patlayycy, yanycy özellikleri olan, toksik bir preparat olarak bilinmektedir Patlayycy özelli?ini azaltmak amacyyla ço?unlukla karbon*dioksit veya azot gibi bir inert gazla kary?ym halin*de kullanylyr Son yyllarda saf etilen oksit de kulla*nylmaktadyr Ancak bu cihazlaryn çok iyi havalan*dyrma sistemleri bulunmaktadyr Etilen oksitle ça*ly?an sterilizatörlerin havalandyrma özelli?i olan yerlerde, uzman ki?iler tarafyndan kullanylmasy gerekir

I?ynlarla Sterilizasyon: Isy ve di?er yöntemlerle steril edilemeyen or*tamlaryn sterilizasyonunda y?ynlardan yararlanylyr Kullanym alany synyrlydyr Bu y?ynlaryn çevreye de et*kili olmalary nedeniyle önlem alynarak uygulanma*lary gereklidir

UV y?ynlary ile sterilizasyon: 253 nm dalga bo*yundaki UV y?ynlary daha çok havayy ve yüzeyleri steril etmek için kullanylyr Sularyn sterilizasyonu için uygundur I?ynlaryn dalga boylary kysaldykça mikroorganizmalary öldürücü etkileri ço?alyr An*cak etki alanlary azalyr Güne? y?ynlary içerdikleri UV y?ynlar nedeniyle yüzeylerdeki mikroorganiz*malary öldürür Mikroorganizmanyn inaktive olma*sy için UV enerjisini absorbe edebilmelidir Ameli*yathaneler, doku kültürü yapylan odalar, antibiyo*tiklerin hazyrlandy?y odalar ultraviyole y?ynlarynyn kullanylabildi?i yerlere örnek olarak gösterilebilir

Di?er y?ynlar: X y?ynlary, dalga boyu büyük ol*du?undan, mikrobisit özelliktedir Gama y?ynlary, bakterisitdir, derinlere nüfus edebilir, tüm alan y?ynlanabilir, zararly etkilerinden dolayy fazla kulla*nylmaz Beta y?ynlary, y?y?a yakyn hyzda hareket ederler, ortama kolay diffüze olurlar, sularyn sterilizasyonunda kullanylyrlar

Filtrasyon Nedir: Syvy içinde bulunan süspansiyon halindeki katy parçacyklarynyn (örne?in mikroorganizma hücrele*rinin) uygun büyüklükteki bir filtreden süzülerek yapylan ayyrma i?lemidir Genellikle mikrobiyoloji laboratuvarlarynda kullanylmaktadyr Cerrahi bran?larda uygulama alany yoktur