Caydırıcı Tepkilerle Eğitim

Caydırıcı Tepkilerle Eğitim
Şimdi anlatacaklarımızı eksiksiz olarak yerine getirmek ancak süper bir insanın başarabileceği bir iştir Öyle bir süper kişi yeryüzünde olmayacağına göre, zaman zaman sizler de bazı ilkeleri uygulamada zorlanabilirsiniz Çok deneyimli anneler, hatta öğretmenler için bile, davranış sorunlarıyla başa çıkmak kolay bir iş değildir Zaman zaman işler hiç de planladığınız gibi gitmeyebilir Yapmanız gereken, olabildiğince sakin olmaya çalışarak, kararlılığınızı bozmadığınız sürece eninde sonunda kazananın siz olacağına ilişkin inancınızı sürdürmenizdir

Çocuğunuzun davranış sorunlarıyla uğraştığınız günlerde, ailenizden ve arkadaşlarınızdan biraz daha fazla desteğe gereksiniminiz olabilir Ya da kendinize dinlenmek ve rahatlamak için ek zaman ayırmanız gerekebilir Yardım istemekten ya da kendinize zaman ayırmaktan çekinmeyin Unutmayın ki, bunları çocuğunuz için, onunla daha iyi ilgilenebilmek için yapacaksınız Çocuğunuzun gösterdiği her ilerleme için, küçük bir ilerleme de olsa, kendinizi ödüllendirmeyi ihmal etmeyin Çocuğunuzun davranış sorunlarıyla baş etmek, sizden çok kendisinin yararına olacaktır Ona, daha çok arkadaş edinme, daha fazla beceri kazanma ve olumlu davranışlar sergilemekten daha fazla zevk alma fırsatı sağlayacaktır




Görmezden gelme
Sorunlu davranış, çocuğun kendisine ve çevresine zarar vermiyor sadece ilgi çekmek amacıyla yapılıyorsa görmezden gelme, bu davranışın azaltılmasında en etkili caydırıcı tepki olarak kullanılmaktadır Bu tepki, çocuğun sorunlu davranış olarak belirlenen davranışı ortaya çıktığında, yetişkinin çocukla herhangi bir ilişki kurmadan o davranış karşısında tepkisiz kalması olarak tanımlanabilir Böyle bir durumda, çocukla göz kontağı kurmanın bile, çocuğun o davranış ile ilgilenildiğine yönelik bir tepki olacağı unutulmamalıdır Çocuğun sorunlu davranışlarını görmezden gelme, ona bu davranışları sonucunda, istediği ilgi ya da ödülü alamayacağını ifade etmenin bir yoludur Ancak, anne-babalar için görmezden gelme, zaman zaman uygulaması zor bir teknik olabilmektedir Sorunlu davranışı görmezden gelme, çocukla göz kontağı kurmama, ona bağırmama, çocuğun yaptığı davranışın önemsenmediğini gösterme şeklinde uygulanmalıdır Bununla birlikte, eğer çocuk ilgi çekmek amacıyla bağırıyor ve kendini yere atıyorsa, bu davranışı görmezden gelmek oldukça zordur Böyle durumlarda yapılacak olan, o ortamdan uzaklaşarak ev içinde bir başka odaya gitmek ve bir başka şeyle ilgilenmek olmalıdır Böylece, sorunlu davranıştan uzaklaşılmış olunacaktır Bazı durumlarda çocuk, yetişkinin ilgisini çekmek için onun konuşmasını bölebilir ya da kucağına çıkmaya çalışabilir Bu tip davranışlar karşısında, çocuğu uzaklaştırmak zor olmasına rağmen yetişkin konuşmasını sürdürmeli ve onu kucağından indirmelidir Yetişkinin davranışı ile çocuğa verilen mesaj, sorunlu davranışın artık ilgi çekmediği ve çocuğun davranışını değiştirmesi gerektiği yönündedir


Önemli uyarı!
Yetişkinin, çocuğun sorunlu davranışına gösterdiği bu yeni tepki (görmezden gelme), başlangıçta onun sorunlu davranışını arttırmasına neden olabilir Çünkü bu tepki, çocuğun, tamamen yetişkinin ona ilgi göstermesini sağlamak için geliştirdiği bir davranıştır Ancak yetişkinin tutarlılığı devam ettiği sürece, çocuğun sorunlu davranışlarının azalacağı, hatta zaman içinde tamamen yok olacağı beklenmektedir Örneğin: Ahmet her sabah kardeşi okula giderken onun arkasından ağlıyor, bağırıyor ve kendisini yere atıyordu Bu durum karşısında annesi Ahmet’i kucağına alarak ona şarkı söylüyor ve onu sakinleştirmeye çalışıyordu Ahmet, annesinin onu kucağında sallayarak, kendisine şarkı söylemesinden çok hoşlandığı için bu davranışı her sabah tekrarlıyordu Anne, Ahmet’in bu davranışlarının o an için durmasını sağlıyor, ancak her sabah tekrar edilmesine de ortam hazırlamış oluyordu Anne her sabah aynı şekilde tekrarlanan ağlama ve bağırma davranışlarının kucağa alma ve şarkı söyleme ile azalmadığını fark ederek, görmezlikten gelmeyi uygulamaya karar verdi Uygulama başlangıcında, Ahmet’in ağlama ve bağırma davranışları karşısında anne onu kucağına almak yerine, yaptığı işe devam etti ve Ahmet ile hiç ilişki kurmadı Ahmet, bu tepkiye önceleri çok şaşırdı ve annesinin ilgisini çekmek için ağlama ve bağırmaların şiddetini ve süresini daha da arttırdı Anne, her seferinde aynı tutarlılık ve sabırla Ahmet’in bu davranışlarını görmezden geldi Zaman içinde Ahmet, sorunlu bu davranışlarının annesinin hiç ilgisini çekmediğini görerek azalttı


Ödülü geri çekme
Davranış değiştirme yönteminde ödül, uygun davranışın gösterilmesini kolaylaştırmak ve sorunlu davranışı uygun davranışa dönüştürmek amacıyla kullanılmaktadır Eğer çocuk, sürekli olarak parmağını emiyorsa, çok sevdiği bir oyuncağı ile oynaması sağlanarak bu davranışı engellenebilir Çocuk, uygun davranışı yerine getirdiğinde ödül aldığını bilirse, davranışını sorunlu davranış haline dönüştürmeyecektir
Ödülü geri çekme tekniği, herhangi bir etkinlik sırasında çocuğun yaptığı sorunlu davranışa karşı, yetişkinin çocuğun sahip olduğu hoşlandığı bir şeyi geri çekmesi ve bir süre tepkisiz kalmasıdır Bu durumda çocuk bir süre için hoşlandığı şeyden mahrum kalacak ancak sorunlu davranışı düzeldiğinden hoşlandığı şeye devam edebileceğini öğrenecektir Örneğin: Ayşe, annesi ile birlikte boyama yaparken kağıt yerine sürekli masayı boyamaktaydı Bu davranış karşısında annesi kısa bir süre için boyayı alıyor, sonra geri vererek Ayşe’ye kağıdı boyaması gerektiğini hatırlatıyordu Ayşe uzun bir süre annesinin bu tepkisine aldırmadan masayı boyamaya devam etti, aynı zamanda annesinin kendi yaptığı etkinliği engellemesi nedeniyle ağladı ve bağırdı Ancak annesinin tutarlı bir şekilde Ayşe’nin önünden boyaları ve kağıdı alması ve her seferinde kağıdı boyaması gerektiğini hatırlatması ile Ayşe boyaları sadece kağıdı boyamakta kullanabileceğini öğrendi Bir süre sonra Ayşe, masa yerine tamamen kağıdı boyamaya başlayarak, hoşlanarak yaptığı bu etkinliği sürdürdü

Alternatif sunma
* Çocuğunuz uygun olmayan bir davranış girişiminde bulunurken, uygun bir davranış önerisiyle karşısına çıkarsanız, diğerinden vazgeçebilir Örneğin, kumaş bebeğini yıkamaya kalkan bir çocuğa, plastik bebeğini yıkaması önerilebilir Eğer sert ve kararlı şekilde "Hayır" derseniz, ve çocuğunuz yapmakta olduğu yaramazlığa ara verirse, hemen başka bir şeyle ilgilenmesini sağlamaya çalışın "Hayır"ı tekrarlamaktan kaçının; çok duymak duyarsızlığa yol açar

Sözel uyarı
* Çocuğunuza yanlışını düzeltme şansı tanıyın "Az önce baban ne demişti?", ya da "Bıçaklarla ilgili kuralımız neydi?" gibi…… Böyle bir uyarı, en azından, çocuğa yaptığını tekrar değerlendirme fırsatı verebilir
Her zaman
*Kurallarla ilgili tartışmaktan, bağırmaktan, fikrinizi değiştirmekten, yarı yolda vazgeçmekten ve Kısasa-kısastan (Sen bana vurursan, ben de sana vururum!) kaçının Çünkü bunlar sorunu arttırıcı bir rol oynayabilecek şeylerdir