Verimli Ders Çalışma Yöntemleri

Verimli Ders Çalışma


Çalışmaya Başlamak

Çalışma Ortamına İlişkin Düzenlemeler
Çalışmak için oturan bir insanın dikkatini dağıtan faktörler ya çevreden gelir veya kişinin kendi zihninden kaynaklanır Bu sebep­le çalışma ortamının belirli özelliklere sahip olması öğrenmeyi ko­laylaştırır ve çalışmak için ayrılan zamandan en üst düzeyde yarar sağlanmasına imkan verir Her ne kadar herkese tam anlamıyla uyan bir çalışma ortamı mo­deli ortaya konamazsa da, çalışma odasının döşenme biçiminin ve içindeki eşyaların ilgi ve dikkati etkilediği bilinir: Aynı şekilde ses, başka insanların varlığı, radyo, televizyon ve el altında gazetelerin bulunmasının çalışmayı engellediği araştırmalarla ortaya konmuştur

Çalışma Odası ve Masası
• Eğer mümkünse çalışma odası özel olarak döşenmelidir Çalışma masası camın hemen yanında olmamalı, böylece çalışan kişinin yazın sıcaktan, kışın soğuktan etkilenmesi önlenmelidir
• Gün ışığı tercihen karşıdan gelmeli, böylece çalışan kişinin göl­gesi çalışma malzemesinin üstüne düşmemelidir
• Çalışma odası iyi havalanmalıdır Çünkü havadaki oksijenin azalması, gerginliğe yol açar ve bu durum da baş ağrısı gibi öğ­renmeyi güçleştiren birçok etkinin doğmasına sebep olur

Sandalye
• Bazı insanların çalışmaktan özellikle hoşlandıkları bir masaları ve sandalyeleri veya koltukları vardır Sandalye veya koltuğun çok rahat olmaması daha yerindedir Sandalye, çalışma odası için kol­tuktan daha uygun bir eşyadır Çünkü koltuk fazla gevşemeye yol açarak öğrenmeyi güçleştirebilir Sandalye seçiminde standart öl­çülerin dışına çıkılabilir ve uygun yükseklik öğrencinin boyuna göre ayarlanabilir Bu özellikle ilkokul çocukları için önem taşır

Sessizlik
• Çalışma odası sessiz olmalıdır Gençler arasında yaygın tutum, “ders çalışırken müzik dinlemek”tir Kendilerine sorulduğunda müzik dinlemelerinin çalışmalarına engel olmadığını, tam tersine daha kolay öğrendiklerini söylemektedirler

Posterler
• Öğrenciye ait oda, onun egemenlik alanıdır Oraya kimsenin ka­rışmaması, çocuğun veya gencin bu odada bağımsızlığını rahat rahat yaşaması yerindedir Bunun için de genç odasını istediği gi­bi düzenler, duvarlara istediği resim, afiş ve posterleri yapıştırır Bu onun en doğal hakkıdır Ancak bu durumun doğurduğu en önemli sakınca aynı ortamda ders çalışırken ortaya çıkmaktadır Çünkü özellikle duvarlara asılı olan poster, afiş, resim gibi gencin zevkini, özlemlerini ve iç dünyasını yansıtan ögeler öğrenci kafa­sını kaldırdığı anda onu alıp hayal dünyasına ***ürür, dersten kop­masına sebep olur ve değerli zamanının ziyan olmasına yol açar Bu sebeple ders çalışılan ortamın, insana mümkün olduğu ka­dar az çağrışım yaptıracak şekilde düzenlenmesinde yarar vardır Bunun için de, gencin egemenlik alanı içindeki düzenlenmeyi kendisinin gönüllü olarak yapması, yoğun çalışma dönemi geride kaldıktan sonra poster ve afişlerini dilediği gibi sergilemesi ya­rarlıdır

Çalışma Köşesi
Herkes bağımsız bir çalışma odasına sahip olacak kadar şanslı ol­mayabilir O zaman da bir çalışma köşesi düzenlemek çok yerin­dedir Çalışma köşesinin sahip olması gereken sıcaklık, ses, ışık gibi özellikler daha önce belirtilmişti Burada üzerinde durulacak olan bir çalışma köşesinin sahip olması gereken asgari nitelikler­dir Bir çalışma köşesi en az üzerinde yazı yazılabilecek bir masa ve yanında çalışma sırasında el altında bulunması gerekli olan kitap­ların, notların, kağıtların, kalemlerin vb malzemenin konabilece­ği bir ilave alandan oluşur Bu konuda en önemli nokta çalışma köşesinde — daha farklı işler­de de kullanılıyorsa — çalışmaya başlarken mutlaka temel bir de­ğişiklik yapılması gereğidir Örneğin yemek masası çalışma ma­sası olarak kullanılıyorsa, mutlaka örtüsü değiştirilmelidir Müm­künse masanın yeri de değiştirilebilir ve üzerine bir çiçek koyula­bilir; masanın örtüsünün değişmesiyle beraber bir de lamba ek­lenmesi de masanın artık farklı bir amaçla kullanılacağı konusun­da “uyarıcı” rolü oynar

Çalışma Masası Sadece Çalışmak İçindir
Çalışmayı, çalışma için ayrılmış alanın dışına kaydırmamak ya­rarlıdır Bir başka odada çalışmak, koltuğa geçerek “tekrar yap­mak” yerine, bütün bu faaliyetleri çalışma masasında ve sandalye üzerinde yapmakta yarar vardır
Eğer çalışma sırasında dikkatiniz dağılır, hayale dalarsanız yapı­lacak şey derhal
çalışma masasını terk etmektir
Çalışma ortamına ait düzenlemelerin can alıcı noktası, belirli bir çalışma alanı ile
çalışma davranışı arasında şartlı refleks türün­den bir ilişki kurmaktır
Genç bir insan hayal de kurar, çalışırken yorulur ve uykuya da dalar Ancak bunları yatak, koltuk gibi ait oldukları yerlerde yap­mak, sonra da tekrar çalışma ortamına dönmek, daha sonraki uy­gulamalarda çalışmak için ayrılan zamandan en iyi biçimde yararlanmayı mümkün kılar Çünkü böyle bir alışkanlık kazanıldığı takdirde çalışma ortamına dönmek kendiliğinden çalışma davra­nışını başlatır Bu durumda çalışma masasına oturmak, çalışmaya başlamak için “uyarıcı” görevi görür ve çalışmayı başlatır
Çalışma masasının her çalışmadan sonra düzenlenmesi, bir son­raki çalışmaya
başlamayı kolaylaştırır Dağınık bir masada çalış­maya başlamak zordur ve çalışma için ayrılmış değerli zamanın bir önceki çalışmadan kalan malzemeyle ilgili gereksiz ayrıntıla­ra harcanmasına yol açar
Çalışmaya başlamadan önce, çalışma sırasında gerekecek her türlü malzemenin el altında bulundurulması son derece yararlıdır Böylece çalışma başladıktan sonra ders başından kalkmayı ge­rektirecek kopmalar önlenmiş olur Çalışmayı bıraktıktan sonra aynı noktadan çalışmaya başlamak mümkün değildir Mutlaka zihnin uyumu için bir süreye ihtiyaç vardır Bu sebeple kopmala­rı önleyecek tedbirleri önceden almak verimi yükseltir

ÖZET
• Çalışma odası mümkün olduğu kadar fazla sıcak veya soğuk olmamalı, iyi havalandırılmalı ve sessiz olmalıdır
• Çalışma masası ve yüksekliği kişinin boyuna göre ayarlanmalıdır
• Ders çalışırken müzik dinlemek dikkati dağıtır
• Ders çalışma ortamındaki poster, afiş ve resimler de dikkatin dağılma­sına, öğrencinin hayal dünyasına kaymasına yardımcı olur
• Çalışma köşesi en az yazı yazılacak bir masa ve çalışma için el altında bulunması gerekenleri koyabilecek ilave bir üniteden oluşur
• Çalışma masasını, çalışma faaliyeti dışında işler için kullanmamak; ha­yal kurmak, mektup yazmak, yemek yemek gibi her türlü faaliyeti ait ol­dukları yerde yapmak gerekir
• Yemek masası çalışma masası olarak kullanılıyorsa, hiç olmazsa örtü­sünü değiştirerek, üzerine bir lamba ekleyerek yeni amacına hazır et­mek yerinde olur
• Belirli bir çalışma alanı ile çalışma davranışı arasında şartlı refleks tü­ründen ilişki kurabilmek büyük önem taşır Böylece çalışma masasına oturmak, çalışmaya başlamak için “uyarıcı” rolü oynar ve çalışmayı başlatır
• Çalışmaya başlamadan önce çalışma sırasında gerekli olacak bütün malzemenin el altında bulunması, dikkatte kopmalara yol açacak kesin­tileri Önlemek açısından yararlıdır

Çalışmayı Sürdürmek

Zihnin Dağılmasını Önlemek
Dikkatin dağılması sebebiyle çalışma veriminin düşmesi; hem ders başında geçen sürenin uzamasına hem de zevk veren etkinlik­lere daha az zaman ayırmaya yol açar Diğer taraftan başarının düş­mesi ve zevk veren etkinliklere zaman ayıramamak okuldan ve eği­timden uzaklaşmaya sebep olur
Zihnin dağılmasına yol açan sebepler içten ve dıştan kaynakla­nabilir

Zihnin dağılmasına yol açan iç sebepler• Hayal kurmak
• Endişelere kapılmak

Hayal kurmak
Çalışmaya başlayan bir öğrencinin çalışmasını en­gelleyen ve en sık karşılaşılan durumdur
Çalışmaya başladığınızda hayalleriniz sizi içine alıyor ve çalış­manızı engelliyorsa size iki farklı yol önereceğiz;
• Birincisi böyle bir durumla karşılaştığınızda kurmak istediğiniz hayali kendinize bir ödül olarak verin “Bu ders çalışma seansı­mı tamamladığım zaman, 10 dk hayal kuracağım” deyin Eğer iç disiplini kuvvetli bir öğrenciyseniz, çalışma motivasyonunuz artacaktır Bu takdirde seansın sonunda kendinize tak ettiğiniz ödülünüzü zevkle verin ve hayalinizi zevkle kurun
• Ders çalışırken hayale dalarsanız ve bunu kendinize ödül olarak verecek şekilde erteleyemiyorsanız, ikinci önerimiz kurduğunuz hayale devam etmeniz ve bitirmenizdir Hayalinizi bitirip doyu­ma ulaşın ve tekrar dersinize dönün Bu hayallerin geri gelmesi­ni önlemenin bir yoludur Hayallerinizi birdenbire keserseniz, bir süre sonra onları düşünmeye başlamanız kaçınılmazdır Bir­çok kişi hayal kurma isteği ve hayal kurmanın pişmanlık arasın­daki ikilemden kendini kurtaramaz ve verimli çalışamaz Siz öy­le yapmayın Hayalinizi tamamlayın ve dersinize dönün
Bazı öğrenciler hayallerini sürdürdükleri ve hayallerine gö­müldükleri zaman, bundan çıkamadıklarını ve dolayısıyla derse dönemediklerini söylemektedirler Böyle durumlar için önerece­ğimiz yol şudur:
• Beş-on dakika gibi makul bir süre sonra derse dönemediğinizi fark ederseniz,
yeniden kalkın yürüyün, hafif fizik egzersiz hare­ketleri yapın, kendinizi, zihninizi ve havanızı değiştirin

Endişeler
Zihnin dağılmasına yol açan bir başka sebep endişelerdir “Bu sınavda başarılı olabilecek miyim?”
“Ya başaramazsam, annemin-babamın yüzüne nasıl bakaca­ğım?”
“Arkadaşlarım benden çok çalıştı, ben tam hazırlanamadım”
“Bu iş olmayacak galiba”
“Çalışacak bunca konu var, hiç zaman kalmadı Mahvoldum, ha­pı yuttum”

Bunlar ve buna benzer düşünceler önemli bir sınava hazırlanan her öğrencinin zihnini meşgul eder Bu tür endişelerle başa çıkma yolları dördüncü bölümde çeşitli yönleriyle ele alınıp incelenmekte ve çok yönlü başa çıkma yolları anlatılmaktadır
Ancak bu noktada basite indirgenmiş bir formül olarak kendi kendinize şu soruları sormanızı öneririz: “Bu düşünceler benim çalışmamı kolaylaştırıyor mu?”
“Bu düşünceler amacıma hizmet ediyor mu?”
“Bu düşünceler bana yardımcı oluyor mu?”

Bu sorulara verilecek cevap “Hayır” olduğuna göre, yapılacak olan bu düşüncelerden uzaklaşıp çalışmaya yönelmektir

Zihnin dağılmasına yol açan dış sebepler
Yatılı okullarda başarı oranı gündüzlü okullardan daha yüksektir Bunun üç sebebi vardır:
• Düzenli ve programlı çalışma saatleri
• Etüd odalarının zihnin dağılmasına sebep olacak ve çalışmayı engelleyecek uyararılardan arındırılmış olması
• Sabah etüdleriyle sağlanan tekrar imkanı

Okulda başarıyı yükseltmek için yapılacak olanların başında kendi çalışma şartlarınızı, yatılı okulların çalışma şartlarına yaklaş­tırmak gelir Bu konuda atılacak birinci adım çalışma odanızı zih­nin dağılmasına sebep olacak ve çalışmayı engelleyecek uyararılar­dan arındırmaktır
Nedir bunlar?
Posterler
• Zihnin dağılmasına yol açarak ders çalışmayı engelleyen dış se­beplerin başında posterler gelir
Bir erkek öğrenci düşünün Odasında sevdiği takımın posteri asılı Bu öğrencinin o postere bakıp, takımının bir önceki hafta yaptığı maçı, bir sonraki hafta yapacağı maçı düşünmemesi mümkün müdür? Aynı şekilde takımının puan cetvelindeki yeri­ni düşünmemesi, boşu boşuna kaçırdığı puanlar olmasa, şu anda çok daha iyi bir yerde olacağını düşünmemesi mümkün müdür?
Bu konuda bilgilendirdiğimiz gençlerin büyük çoğunluğu, bir haftalık uygulamadan sonra bize izlenimlerini bildirdiklerinde, bu görüşe katıldıklarını söylemişlerdir
Yatarak Çalışmak
• Zihnin dağılmasına yol açan faktörlerden bir tanesi de yatarak ders çalışmaktır Ne kadar iyi niyetle olursa olsun, “ders kitabını eline alıp şöyle uzanarak” çalışmak istemenin doğurduğu bir tek sonuç vardır Uykuya dalmak veya çalışamayacak kadar gevşe­mek
Çünkü:
Uyku ve uyumaktan sorumlu anatomik yapılar beyin sapın­dadır Kas geriliminin belirli bir düzeyde olması ve kaslardan bu yapılara mesajların gitmesi uyanıklığı sağlar Eğer kas gerimi belirli bir düzeyin altına düşerse, beyin sapma gönderilen mesaj­lar bu defa uykuyu başlatan maddelerin salgılanmasına yol açar Böylece öğrenmek için gerekli dikkatin ön şartı olan “uyanıklık” bozulmuş olur
• Ders çalışmak için en uygun durum, çok yumuşak olmayan bir sandalyede dik olarak oturmak ve kolları bir masa veya sıraya yaslamaktır
• Yatarak ders çalışmak gibi, kaykılarak, sıranın üzerine uzanarak ders dinlemek de öğrenmeyi engelleyecek düzeyde gevşemeye yol açar
Müzik Dinleyerek Çalışmak
• Yapılan araştırmalar göstermektedir ki, insan beyni aynı anda birçok uyaranı alabilir ancak dikkatini bir tek noktaya odaklaya­bilir Bir başka ifadeyle, öğrenmek için gerekli olan düzeyde dikkat ancak bir tek noktada toplanabilir Bu sebeple insanın hem müzik dinleyip, hem de ders çalışması mümkün değildir İnsan ya müzik dinler ya ders çalışır
Ders çalışmaya çalışırken müzik dinlemek, zevkle müzik din­lemenizi engeller Gerçekte müzik dinlemek isteyip bu arada da “ders çalışmaya çalışmak,” müziğe ayırdığımız değerli vaktin zi­yan olmasına yol açar Bunun tersi de doğrudur Ders çalışmaya ayırdığınız vakit içinde müzik dinlemek isterseniz, derse ayırdı­ğınız değerli zamanı ziyan etmiş olursunuz
Birçok öğrenci, “Ben çalışmaya koyulduğum zaman müziği duymuyorum” demektedir Bu ifade yukarda anlatılanın doğru­luğunu ortaya koymaktadır Ayrıca kişi dinlemediği halde geri planda devam eden müzik gerginlik ve yorgunluk yaratır, çalış­ma veriminin düşmesine yol açar
• Bu sebeple öğrencinin karar vermesi gerekir Müzik mi dinle­mek istiyorum, ders mi çalışmak istiyorum?
• Bizim önerimiz ders çalışırken müzik dinlememek, müziği bir ödül olarak kullanmaktır
• Grafik veya harita çizerken veya rutin bir ödev hazırlarken mü­zik dinlemekte bir sakınca yoktur
Televizyon
• Yukarda müzik için anlatılanların hepsi televizyon için de geçer­lidir Hem ders çalışmak hem de arada bir televizyona kulak ka­bartmak mümkün değildir
• Sınava hazırlanan öğrenciler arasında en çok zaman kaybına ne­yin sebep olduğu –araştırıldığında, listenin en başında rakipsiz olarak televizyon yer almaktadır
Televizyonun düğmesine basıncaya veya televizyonun bulun­duğu odaya gidinceye kadar kontrol sizin elinizdedir Televizyo­nun düğmesine bastığınız veya televizyonun açık bulunduğu odaya girdiğiniz andan itibaren kontrol sizin elinizden çıkar ve ekrandaki yakışıklı erkeğin, çekici ve güzel kadının, olayın akı­şındaki heyecanın kontrolüne girer
• Bu sebeple sınavda başarılı olmak istiyorsanız, ders çalışmak için programladığınız süre içinde televizyondan uzak durun Te­levizyonda mutlaka seyretmek istediğiniz bir program varsa, bu­nu günlük programınızın içine alın Ancak hiçbir zaman televiz­yon ve ders çalışmayı bir araya getirmeyin
• Çalışma sırasında verdiğiniz aralar sırasında zamanınızı istedi­ğiniz gibi değerlendirebilir, kendinize çeşitli ödüller verebilirsi­niz Ancak yukarda anlatılan sebeplerden ötürü 10 dakika için televizyon seyretmek hiçbir zaman bu ödüllerden biri olmamalı­dır
Telefon
• Ders çalışmayı engelleyen dış sebeplerden biri de telefondur Çalışırken aklına gelen bir şeyi söylemek veya dersle ilgili bir soruyu yöneltmek için telefon başına gitmek çok sık rastlanan bir durumdur
• Ders çalışma seansınızı tamamlamadan hiçbir şekilde kimseyi aramayın Ders için bir şey soracak dahi olsanız bunu dinlenme aranıza erteleyin Telefonla konuşmayı kendinize ödül olarak koyun Eğer bir arkadaşınız sizi ararsa, o takdirde ona kendisini dinlenme aralığınızda arayacağınızı söyleyin
• Biraz katı gibi gözükmesine rağmen bu yaklaşımın arkasındaki mantık şudur: Beni günlük programımı uygulamaktan hiçbir se­bep alıkoyamaz Günlük programımı uygulama sorumluluğu ba­na aittir
Ders çalışırken en sık karşılaşılan isteklerden ikisi de bir şey­ler yeme-içme ve gezinme isteğidir Bu isteklerin hepsi aynı ih­tiyaçtan doğar Oturmak veya çalışmaktan kaynaklanan iç ger­ginliğini hafifletmek Oysa yiyerek-içerek ve gezinerek sağlanan rahatlık, daha sonra günlük programı uygulayamamaktan kay­naklanan rahatsızlık altında kaybolup gidecektir
• Bu isteklerinizi erteleyin ve kendinize ödül olarak bunları verin
• Çünkü ders çalışmanıza ara vermenize sebep olan her durum ve davranış çalışma programınızı uygulama kararınızla çelişiyor ve çalışmanın engelliyor demektir

Çalışmaya başlamak ve sürdürmek konusunda temel faktörlerden bir tanesi kişinin hayatıyla ilgili sorumluluk ve kararları almak ko­nusundaki istekliliğidir
Eğer hayatınızla ilgili sorumluluğu dış dünya ve olaylara bıra­kırsanız, çalışmanızı ve başarınızı her zaman engelleyecek birçok sebebiniz olacaktır
Bir gün anneniz veya babanız size duymak istemediğiniz bir söz söylemiş olduğu için çalışmak istemeyeceksiniz, bir başka gün öğ­retmeninizle aranızda istenmeyen bir diyalog olduğu için çalışmaya isteksiz olacaksınız, bir başka gün canınız sıkkın olduğu için, bir diğer gün hava içinizi kararttığı için, bir başka gün arkadaşlar size bir yere gitmeyi önerdiği için vb vb Bu listeyi her gün için birden çok sebeple doldurmak mümkündür
Eğer hayatınızla ilgili sorumluluğun bütünüyle size ait olduğunu kabul ederseniz, o takdirde yukarda sıralanan sebeplerin hiçbiri sizi günlük programınızı uygulamaktan alıkoyamaz
Günlük programınızı engelleyecek sebepleri, aileden birinin cid­di ve ağır hastalığı, bir trafik kazası gibi çok istisna sayılacak du­rumlarla sınırlarsanız, her gün amacınıza doğru bir adım daha atma­nın rahatlığını yaşarsınız

ÖZET
• Zihnin dağılması herkesin karşılaştığı bir durumdur ve buna yol açan sebepler içten ve dıştan kaynaklanır
• Zihnin dağılmasına yol açan iç sebepler hayal kurmak ve endişelere kapılmaktır
• Hayal kurmaya başladığınızı fark ederseniz ya hayal kurmayı kendini­ze ödül olarak vererek bunu dinlenme aralığınıza erteleyin veya hayali­nizi kurmaya devam edin ve tamamlayınca derslerinize dönün
• Hayalinizi bir türlü bitiremiyorsanız, kalkıp dolaşın veya hafif fizik eg­zersiz hareketleri yapın
• Zihninizi sınavla veya gelecekle ilgili endişeler kaplarsa “Bu düşünce­ler benim çalışmamı kolaylaştıracak mı, bana yardımcı oluyor mu, amacıma hizmet ediyor mu?” diye sorun “Hayır” diye cevap verirse­niz, bunları bir yana bırakın ve çalışmaya koyulun
• Zihnin dağılmasına yol açan dış sebepler odada asılı posterler, yata­rak çalışmak, müzik dinlemek, televizyon, telefon konuşmaları, bir şeyler yemek-içmek ihtiyacı ve gezinmektir
• Ders çalışmanıza ara vermenize sebep olan her durum ve davranış ça­lışma programınızı uygulamanızla çelişip çalışmanızı engelliyor ve ba­şarınızı tehdit ediyor demektir