Ailede Disiplin

Ailede Disiplin
çocuklarda disiplin - aile içi disiplin - disiplin sağlamanın yolları



DİSİPLİN – AİLEDE DİSİPLİN- DİSİPLİN SAĞLAMA YOLLARI

DİSİPLİN –AİLEDE DİSİPİLİN-DİSİPLİN SAĞLAMA YOLLARI

Disiplin, çocuk eğitiminin bir parçasıdır Disiplinin önde gelen ilgi alanı, davranışı etkili bir şekilde ele almaktır Disiplin bu nedenle çocuğun gelişiminde önemli rol oynar Dilimizde disiplin sözcüğü için pek çok tanım vardır Bu tanımların ortak yönü, genelde disiplinin kural veya kaidenin bozulması ile ilişkilendirilmesidir Dar anlamda disiplin, kişinin yaşadığı toplumdaki kurallara uymasıdır Konuya böyle bakıldığı zaman disiplini sağlama yöntemleri de daha çok ceza, baskı, korku, kavramlarını içermektedir Bu yaklaşımda kuralları yeterince kavrayıp davranışlarını buna göre şekillendiremeyen bireyler için dayak, azar, mahrum etme, alay veya tehdit vbuygulamaları sıkça görülmektedir Oysa günümüz eğitimcileri disipline daha değişik bir bakış açısı ile bakmaktadırlar (Oktay, 2005: 181)

Disiplin çoğunlukla “cezalandırma” ile eşanlamda değerlendirilir Her ne kadar kelime anlamıyla “katılık” ve “kuralcılık” gibi kavramları çağrıştırıyorsa da gerçek anlamda disiplin, çocuğun topluma uyumu üzerine yoğunlaşmakta, davranışı yönlendirmeyi amaçlamaktadır (Özen, 2001: 105) Disiplin denilince daha çok sıkı / katı kurallara dayalı düzen anlaşılmakta ve akla ceza gelmektedir Oysa disiplin, sadece ceza vermekten ibaret bir iş olmayıp; olumsuz davranışların ortaya çıkmasını önlemek için tutarlı ve kararlı davranışlarda bulunmaktır (Erdoğan, 2001)
Disiplin, çocuğun kendi kendisini kontrol etmesi, diğer çocuklara ve çevreye uyumunu sağlayan bir eğitim aracı olarak ele alınınca, cezalandırmanın yerini mantık ve anlayış alır Dengeli bir disiplin planı, çocuğun kendi kendisini kontrol etmesine dayanır ve bu planda cezalandırmadan çok, çocuğun kendi kendini değerlendirmeye alıştırması önemlidir
Humpreys (1999), disiplini “başkalarına ve kendine karşı bir özen eylemi” olarak tanımlamaktadır Aynı uzman, disiplinin yalnızca çocuklar ve öğrencilerle ilgili olamadığı ve bunun daha çok yetişkinler açısından bir sorumluluk olduğunu ifade etmektedir Zira çocuklar pek çok davranışlarının işaretlerini yetişkinlerden alırlar İyi bir disiplin sisteminin temelini kendini kontrol edebilen yetişkinler oluşturur Konuya sorumluluklar açısından yaklaşan Özen (2001:105), disiplini “çocuğun, sahip olduğu sorumluluklarıyla yaşantısındaki hareketlerinin doğal ve sosyal sonuçlarını kabul etmesidir” şeklinde tanımlamaktadır Ve disiplin, çocuğa istenilen davranış ve alışkanlıkları öğretmek, kendi kendini denetleme ya da iç denetim demek olan ahlak gelişimini sağlamaktır Bu da dıştan gelen zorlamayla olmaz Önemli olan, içselleşmiş bir sorumluluk duygusunun oluşturulmasıdır

Dodson (1998), disiplini konuya uyum sağlamak olarak ele alır Ona göre, “uyum sağlamak eğitimin temelidir Birçok anne-baba, çocuğuna disiplin kurallarını öğretirken eğitim psikolojisinin bu temel prensibini göz ardı ederek çocukları ile uyum sağlama zahmetine girmeden onlardan isteklerde bulunur ve onların yerine kararlar verirler Aynı yanlış bazı öğretmenler için de geçerlidir Okuldaki öğretmen de evdeki öğretmen (anne--baba) de ilişkilerde öncelikle ahenk yaratmalıdır”

Çocuk eğitimi açısından disiplin Metan’a göre (2004); çocuğun kurallara ve düzene alıştırılması sürecidir Bu süreçte olumlu davranışların kazandırılması ve kazandırılan bu davranışların kalıcı olması, ebeveynlerin disiplin uygulamalarındaki tutumlarıyla direkt olarak ilgilidir Farklı uzmanlar disiplini farklı şekilde tanımlasalar da hepsinde ortak olan görüş, disiplinin “kişinin kendi kendisi ile ve çevresi ile uyumlu bir yaşam sürdürmesi” olduğu fikridir Burada özellikle çocuğa en yakın olan yetişkinlerin tutumları çok önemlidir

Yetişkinin çocukla ve çevresindekilerle ilgili tutum ve davranışları, ailedeki disiplin anlayışının da temelini oluşturur Dünyada var olan aile sayısı kadar farklı çocuk yetiştirme tutumundan söz edilebilir Hiçbir ailede anne-baba ve diğer aile üyelerinin birbirlerine tam uyumlu bir tutum sergiledikleri de pek görülmüş değildir Ailenin genel dünya görüşü, nasıl bir çocuk yetiştirmek istediklerinin de önemli belirleyicisidir Bu durumda geleneksel aile yapısının, daha çok itaate dayalı otoriter bir tutumla olaya yaklaşması, modern yapıdaki ailelerde ise aşırı hoşgörü, aşırı koruyucu olmaktan hak ve sorumlulukları dengeli bir şekilde kazandırmayı hedefleyen bir dizi farklı tutuma rastlamak mümkündür Burada ayrıca anne-babanın kişiliklerinden, yetişmelerinden ve aldıkları eğitimden kaynaklanan farklılıkları da ortaya koyarsak, gerçektende bir ailede sürekli sergilenen tek tip çocuk yetiştirme tutumundan söz etmek oldukça güçtür

Oktay’a göre (1982), “Aile büyükleri farklı çocuk yetiştirme anlayışına sahipseler, anne-baba veya diğer yetişkinler akıllarına estiği gibi, içlerinden geldiği gibi davranıyorlarsa, davranışlarında belirli bir düzen ve kural yoksa, bu insanların yetiştirdiği çocukta da disiplinden söz etmek anlamsız olur