Leonardo'nun Hâyâli İstanbul'da Gerçek Oluyor..

Dünyanın en büyük dahilerinden Leonardo Da Vinci'nin en büyük hayallerinden biri hem operada hem de gerçek hayatta can buluyor


500 yıl kadar önce dünyanın en büyük ve en ihtişamlı köprüsünü Haliç'e yapmak için Sultan II Bayezid'e mektup yazan ama saray görevlisince "İtalya Cumhuriyeti'nden bir gavur" olarak nitelendirip dikkate alınmaması sonucu teklifine karşılık bulamayan Leonardo'nun içinde kalan büyük hayali mektubunun 1950 yılında tesadüfen Topkapı Sarayı'nın arşivlerinde bulunması sonucu ortaya çıkmıştı


İşte bu büyük hayal hem sanatta hem gerçek hayatta karşılık buldu


ABD'den opera sanatçısı Daniel Nazareth Leonardo'nun rüyasını operada gerçeğe dönüştürdü Türk mimar Hakan Kıran da ünlü dahinin eşsiz eserini Haliç'e yapmak için gün saymaya başladı


Hindistan asıllı Amerikalı besteci Daniel Nazareth İstanbul'un 2010 Avrupa Kültür Başkenti olması ile Da Vinci köprüsünün hikayesini duyduktan sonra bu operayı yazmaya karar verdiğini söyledi


Leonardo gibi üstün bir dahinin 500 yıl önce Haliç'e köprü yapmak isteyip gerçekleştirememiş olmasından çok etkilendiğini belirten Nazareth bu nedenle operasında Leonardo'yu İstanbul'a getirdiğini kaydetti


Nazareth "Operamda 500 yıl öncesine gidiliyor: Burada Leonardo Topkapı'ya davet ediliyor ve Bayezid ile buluşuyor Birlikte köprüyü inşa etmeye karar veriyorlar Böylece opera 500 yıl öncesi ile bugün arasında köprü oluşturuyor" dedi


Operanın son sahnesinde tüm insanların barış içinde bağımsız ve yapıcı bir atmosferde yaşamasının mümkün olduğunu vurguladığını ifade eden Nazareth "Yani Leonardo'nun köprüsü ve opera farklı kültür ve medeniyetler batı-doğu ile zengin-fakir arasında bağ kuran bir metafor olarak kullanılıyor" diye konuştu


Birçok kişinin Türkiye'yi AB'nin içinde görmek istediğini düşündüğünü de dile getiren Nazareth "Türkiye'nin farklılıkları içeren bir topluma sahip ve Avrupa ve dünya toplumunda yerinin olduğu mesajının verilmesinin önemli olduğunu düşünüyorum" ifadesini kullandı


İtalya'da son dönemki araştırmalarda Leonardo'nun annesinin İstanbul Yahudilerinden olduğu yönünde tartışma bulunduğunu ifade eden Nazareth Londra'daki Da Vinci koleksiyonunda da Leonardo'ya ait orijinal bir beste keşfettiğini ve bunu kendi operasında kullandığını söyledi


Nazareth "Bir metinle birlikte çok güzel bir melodi yazmış Metin 'Bana ilham veren bana itici güç sağlayan aşktır' diye yazıyor Benim operamda da Leonardo'nun şarkısı bölümü var ve burada onun orijinal müziği yer alıyor Bu melodi Leonardo'nun Topkapı Sarayı'nı ziyaret ettiği bölümde çalacak" dedi


Leonardo'nun melodisinin ilginç özelliğine de dikkati çeken Nazareth şunları kaydetti:


"Benim keşfettiğim Da Vinci tarafından kullanılan bu müzik dik üçgende dik kenarların karelerinin toplamının hipotenüsün karesine eşit olduğu Pisagor teorisine göre oluşturulmuş İlginç olan diğer yan Leonardo'nun Sultan'a yazdığı mektuptaki köprünün boy genişlik ve yüksekliği içeren boyutları da bu teoriye uygun Çünkü Pisagor Da Vinci'nin en çok beğendiği matematikçilerden biriydi Altın oranı da çıkarmak için Pisagor'dan yararlanmıştı"


Nazareth Leonardo'nun hayalini gerçeğe dönüştüren eserinin Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürü Rengim Gökmen'in desteğiyle 2010-2011 sanat sezonunda sahneleneceğini ve prömiyerinin de Leonardo'nun gitmek isteyip de hiç gidemediği Topkapı Sarayı'nda yapılmasının planlandığını duyurdu


İstanbul'da Haliç'e Leonardo'nun köprüsünün yapılması projesinin yürütüldüğünü anımsatan Nazareth "Çok mutlu oldum benim operam ve köprü bu yıl ortaya çıkacak" dedi


Nazareth Rengim Gökmen'in operanın Ankara'nın yanı sıra İzmir ve diğer illerde de sahnelenmesini ve İngilizce'den Türkçe'ye çevrilmesini düşündüğünü dile getirerek "Bu operanın bütün hikayesi Türkiye'ye ait birçok bölüm Topkapı Sarayı'nda geçiyor Operamda Kur'an-ı Kerim'den iki söz var Ben bir Türk değilim ama operam Türkiye'nin bir parçası ve ona ait Ama aynı zamanda Avrupa'nın parçası çünkü müzikler de Avrupa müziği" ifadesini kullandı


Operanın Almanya'da da sahnelenebileceğini anlatan Nazareth gerçek köprünün kurulmasını da dört gözle beklediğini sözlerine ekledi


Haliç'e Leonardo'nun köprüsünün kurulma projesini yürüten Hakan Kıran Mimarlık Yönetim Kurulu Başkanı Hakan Kıran da Leonardo'nun hayalini gerçekleştirmek için eskizler konuyla ilgili maketler ve 2001 yılında Norveç'te yapılan Leonardo'nun köprüsü gibi bütün verileri araştırdıklarını söyledi


"Leonardo'nun köprüsü ileri vizyonla yapılmış bir skeç aslında bir hayal" diyen Kıran köprüyü orijinal fikrini bozmadan ama 21 yüzyıl teknolojisini de katarak modern yorumla yapacaklarını kaydetti


Kıran çelik ve ahşaptan oluşacak köprünün tasarımını yaklaşık 15 yıl önce İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne gönderdiklerini hatırlatarak sözlerini şöyle sürdürdü:


"Belediye de koruma kuruluna gönderdi Koruma kurulu bazı araştırmalar istedi onları tamamladık Kurul özellikle tarihi yarımada ve önemli konularda zor karar alıyor ama sürecin sonuna geldik Bizim aldığımız izlenime göre bir sıkıntımız yok ve bu yılın ikinci ya da üçüncü yarısında inşaata başlayabilir hale gelmeyi planlıyoruz Aslında sivil toplum örgütlerinin de olduğu çok büyük bir şölenle bu işe başlayalım ve çok kısa bir sürede tamamlayalım istiyoruz"


Kıran köprünün şimdiden İstanbul'un tanıtımına büyük katkı sağlamaya başladığını ifade ederek "Projeyle ilgili dünyanın diğer ucundan bile ziyaretler oluyor İnsanlar bugünden tanıtımlarında kullanmak istiyorlar Bugünden başlayan tanıtım var ki bitince çok verimli olacak" dedi


Leonardo gibi bir dahinin eserine hayat verecek olmaktan onur duyduğunu belirten Kıran "Çok büyük şans benim için olağanüstü büyük heyecan ve biraz da tedirginlik içindeyim Yani milyonlarca çizgilerden bir tanesini seçip aslına dokunmadan ama 21 yüzyılın da eseri olabilecek bir köprü kurma yani bütün bu dengeyi sağlama sorumluluğuyla çalışma yaptık büyük sorumluluk altındayız umarım başarılı oluruz İstanbul'un Türkiye'nin modern yüzünü gösteren bir sembol olmasını istiyoruz" ifadesini kullandı


Kıran ayrıca konuyla ilgili çeşitli sivil toplum örgütlerini araştırdıklarını köprüyü Norveç'te inşa eden sanat yönetmeni Vebjorn Sand ile bağlantılarının olduğunu ve işbirliği yapacaklarını söyledi


Kıran "Leonardo ve köprüsü uluslararası iletişimin aracı olmuş Biz de bu süreci uluslararası iletişimin parçası olarak kullanma konusunda var gücümüzle çalışıyoruz Bu bizim için ticari bir iş değil gönül verdik Bu köprü bir dünya projesi ve onu Türkiye'de en iyi şekilde yapabilmek istiyoruz" dedi


Leonardo'nun köprüsünü ilk olarak ama tasarlanan yerinden kilometrelerce uzakta hayata geçiren sanatçı Vebjorn Sand da galerisinde AA muhabirine Leonardo köprüsünün farklı tasarımlarını göstererek 14 yıldır bu projede çalıştığını söyledi


Köprünün sanat boyutunun çok önemli olduğunu belirten Sand "İstanbul'daki projeye sanat danışmanı olarak yardım etmeyi çok isterim" dedi


Sand Leonardo'nun çizimini belli prensipler üzerine kurduğuna ancak detaylandırmadığına dikkati çekerek şunları kaydetti:


"Projenin heyecanlı tarafı bu çünkü jeolojiyi temel alıyor Bir senfoni bir matematik denklemi zamanla ölçülemeyen çok güzel birşey Mozart'ın kayıp senfonisi adeta


Projenin bu aşamaya gelmesinden dolayı çok heyecanlıyım ama projenin Leonardo'nun ilk tasarladığı ruha uygun şekilde hayata geçirilmesi konusuna çok önem veriyorum Bu iş sanat mühendislik ve mimarinin bir kombinasyonu Leonardo'da bu üçü de vardı İsteğim en iyi sonuçların alınması ismimin dahil olup olmaması çok da önemli değil ama bu projeyi hayata geçirmemiz önemli köprünün sanat boyutu çok önemli Eğer proje başarılı olursa bu tarihi bir şey olur"


Sand köprünün İstanbul'a kurulmasının önemiyle ilgili de şunları söyledi:


"Bu Müslüman Türkiye ile Hıristiyan Avrupa arasında bir köprü dünyanın günümüzde karşılaştığı zorluklara ilişkin güzel ve güçlü bir metafor Kültürler arasında bir köprü


Her şeyi birleştiren sanattır bu projenin güzelliği burada sanat boyutunda Bu köprüyü ben 2001 yılında Norveç'te inşa ettim ama ilk tasarlanan yer olan İstanbul'a kurulmasını görmeyi çok isterim Umarım Türkiye'deki proje Norveç'te edindiğimiz deneyimleri dikkate alarak ilerler ve başarılı olur"


Sand Leonardo'nun köprüyle ilgili çizimini ilk gördüğünde neler hissettiğine yönelik soru üzerine de şöyle devam etti:


"Büyük bir bestecinin senfonisini dinlediğinizdeki meşhur bir tabloya baktığınızdaki hissettiğinizle aynı şey; olağanüstülük hissi zamanla ölçülemeyen bir temele sahip Leonardo'nun köprüsü ilk gördüğüm anda etkiledi beni yıldırım aşkı gibi doğa ötesi gibi bir şey hissettim


Birçok düzlemde önemli geçmişin güzelliğini getiriyor Sadece dizayn bakımından değil aynı zamanda Rönesans ruhunun sanat ve felsefenin kombinasyonunu ruhani olan bir yaklaşımı içinde barındırıyor Leonardo ve bu köprü bütüncül düşünceyi temsil ediyor çünkü sanatı ve sessizliği ve felsefeyi birbiriyle birleştiriyor Bu nedenle bunun mesaj taşıyan bir köprü olduğuna inanıyorum"


Bu köprüyü her kıtada inşa etmeyi istediğini ama yapamadığını anlatan Sand yine de iklim değişikliğine dikkati çekmek için Antartika ve New York'ta köprünün buzdan versiyonunu inşa ettiklerini dile getirdi