Adâletin Timsâli İkinci Büyük Halîfe:(Hz.Ömer)

Adâletin timsâli ikinci büyük halîfe: Hz ÖMER

Hz Hamza'nın Müslüman olması üzerine, Mekkeli müşriklerin telâş ve endîşeleri had safhaya varmıştı Çünkü parmakla gösterilen kahramanlardan biri de Müslüman olmuş, Resûlullahın saflarında yer almıştı Bu beklenmedik hâdise, müşrikleri, büsbütün çileden çıkardı Hz Ömer bu sırada daha Müslüman olmamıştı Bir gün, Resûlullah efendimizi, gördüğü yerde öldürmek niyetiyle evinden çıktıSevgili Peygamberimizi Mescid-i Harâm'da namaz kılarken buldu ve namazın bitmesini isteyerek, dinlemeye başladı Habîb-i ekrem efendimiz, El-Hâkka sûre-i şerîfini okuyorduKalbim meyletti

Hattâboğlu Ömer, Peygamber efendimizin okuduklarını hayranlıkla dinliyordu Ömründe böyle güzel sözler duymamıştı Bunu kendisi, sonradan şöyle anlatır:?Dinlediğim bu sözlerin belâgatına, düzgünlüğüne, derli topluluğuna hayrân olmuş, niçin geldiğimi unutmuştumBu hâdiseden sonra, kalbimde İslâma karşı bir istek hâsıl oldu?Bu hâdisenin, Hz Ömer'in Müslüman olmasında mühim te'sîri olmuştur Çünkü kalbini yumuşatmış, Müslüman olmasına zemin hazırlamıştırHz Hamza'nın Müslüman olmasından üç gün sonra, Ebû Cehil, müşrikleri toplayıp dedi ki:- Ey Kureyş! Muhammed, putlarımıza dil uzattı Bizden önce gelen atalarımızın Cehennemde azâb gördüklerini, bizim de oraya gideceğimizi söyledi! Onu öldürmekten başka çâre yoktur! Onu öldürecek kişiye, yüz kızıl deve ve sayısız altın vereceğim!


Bir anda Hattâboğlu Ömer'in kalbinden, İslâma olan istek kayboldu ve yerinden fırlayarak dedi ki:- Bu işi Hattâboğlundan başka yapacak yoktur- Haydi Hattâboğlu! Görelim seni! Bu işi senden başka yapabilecek kimse yokturHattâboğlu Ömer, kılıcını kuşanarak yola düştü Giderken Nu'aym bin Abdullah'a rastladıYolda Nuaym bin Abdullah kendisine sordu:- Yâ Ömer, böyle şiddet ve hiddetle nereye gidiyorsun?- Milletin arasına nifâk sokan, kardeşi kardeşe düşüren bir kimseyi öldürmeye gidiyorum- Yâ Ömer, güç bir işe gidiyorsun Onun Eshâbı çevresinde pervane gibi dönmektedir Ona birşey olmasın diye titremektedirler Onun yanına yaklaşıp, zarar veremezsin!


Yakınlarınla uğraş

Bu söze çok hiddetlenen Hz Ömer kılıcına sarıldı:- Yoksa sen de mi onlardansın? Önce senin işini bitireyimNuaym bin Abdullah cevap verdi:- Sen benimle uğraşacağına, kardeşin Fâtıma ile enişten Saîd'in yanına git! Onlar, çoktan Müslüman oldular Sen önce kendi yakınların ile uğraş!- Hayır, onlar Müslüman olamazlar- Bana inanmazsan, git evlerine, kendilerine sor!

Bunun üzerine Hz Ömer, kardeşini merak edip, öfkeyle hemen evlerine gitti O sıralarda Tâhâ sûresi yeni nâzil olmuş, eniştesi Saîd ile kızkardeşi Fâtıma bunu yazdırıp, Hz Habbâb bin Eret adındaki sahâbîyi evlerine getirmiş, okuyorlardıHattâboğlu Ömer, kapıdan bunların sesini duydu Kapıyı çok sert çaldı Onu, kılıcı belinde kızgın görünce, yazıyı saklayıp, Hz Habbâb'ı gizlediler Sonra kapıyı açtılar İçeri girince sordu:- Ne okuyordunuz?- Bir şey okumuyorduk- Hayır, okuyordunuz İşittiğim doğru imiş Siz de O'nun sihrine aldanmışsınız!


Niçin utanmazsın?

Hz Sa'îd'i yakasından tutup, yere attı Kardeşi, efendisini kurtarayım derken, onun yüzüne de öfkeli bir tokat indirdi Yüzünden kan akmaya başladığını görünce, kardeşine acıdı Fâtıma'nın canı yanmış, kana boyanmış idi Fakat îmân kuvveti, kendisini harekete getirip, Allahü teâlâya sığınarak dedi ki:- Yâ Ömer! Niçin Allahtan utanmaz, âyetler ve mu'cizeler ile gönderdiği Peygamberine inanmazsın? İşte ben ve zevcim, Müslüman olmakla şereflendik Başımızı kessen de bundan dönmeyizSonra Kelime-i şehâdeti okuduHattâboğlu Ömer, kızkardeşinin bu îmânı karşısında birden yumuşadı ve yere oturdu Yumuşak sesle dedi ki:- Hele şu okuduğunuz kitabı çıkarın- Sen temizlenmedikçe, onu sana vermemÖmer bin Hattâb gusül abdesti aldı Ondan sonra Fâtıma, âyet-i kerîme yazılı sahifeyi getirdi Ömer bin Hattâb güzel okurdu Tâhâ sûresini okumaya başladı Kur'ân-ı kerîmin fesâhatı, belâgatı, ma'nâları ve üstünlükleri kalbini gitgide yumuşattı(Göklerde ve yeryüzünde ve bunların arasında ve yedi kat toprağın altındaki şeyler hep O'nundur) [Tâhâ: 6] meâlindeki âyet-i kerîmeyi okuyunca, derin derin düşünceye daldı Dedi ki:- Yâ Fâtıma! Bu bitmez tükenmez varlıklar, hep sizin taptığınız Allahın mıdır?- Evet, öyle ya! Şüphe mi var?- Yâ Fâtıma! Bizim binbeşyüz kadar altından, gümüşten, tunçtan, taştan oymalı, süslü heykellerimiz var Hiçbirinin, yeryüzünde bir şeyi yokŞaşkınlığı büsbütün artmıştı Biraz daha okudu(Allahü teâlâdan başka ibâdet edilecek, tapılacak hak bir ilâh, bir ma'bûd yoktur En güzel isimler O'nundur) [Tâhâ: 8] meâlindeki âyet-i kerîmeyi düşündü Sonra dedi ki:- Hakîkaten, ne kadar doğru


Ömer ile kuvvetlendir

Habbâb bu sözü işitince, gizlendiği yerden fırladı ve tekbîr getirdikten sonra müjdeyi verdi:- Müjde yâ Ömer! Resûlullah efendimiz Allahü teâlâya duâ ederek, ?Yâ Rabbî! Bu dîni, Ebû Cehil yahut Ömer ile kuvvetlendir, buyurdu İşte bu devlet, bu saâdet sana nasîb olduBu âyet-i kerîme ve bu duâ, Hattâboğlu Ömer'in kalbindeki düşmanlığı sildi, süpürdü Hemen;- Resûlullah nerede? Beni, Resûlullaha götürür müsünüz? dedi Zîrâ kalbi, Resûlullaha tutulmuştuÖmer bin Hattâb'ın Resûlullahı görmek için yola çıktığı sırada, Resûl-i ekrem, Hz Erkâm'ın evinde Eshâbına nasîhat veriyordu Hattâboğlu Ömer'in geldiği, Erkâm'ın evinden görüldü Kılıcı da yanında idi Heybetli, kuvvetli olduğundan, Eshâb-ı kirâm, Resûlullahın etrafını sardı Hz Hamza dedi ki: - Ömer'den çekinecek ne var, iyilik ile geldi ise, hoş geldi Yoksa o kılıcını çekmeden başını uçururumResûlullah efendimiz buyurdu ki:- Yol verin, içeri gelsin!


Îmâna gel yâ Ömer!

Cebrâil aleyhisselâm, daha önce, Ömer bin Hattâb'ın îmân etmek için geldiğini ve yolda olduğunu haber vermişti Resûlullah efendimiz, onu, tebessüm buyurarak karşıladı Ömer bin Hattâb, Resûlullahın önünde diz çöktü Resûlullah efendimiz, onu, kolundan tutup buyurdu ki:- Îmâna gel, yâ Ömer!

O da temiz kalb ile Kelime-i şehâdeti söyledi Eshâb-ı kirâmın, sevinçten söyledikleri tekbîr sesleri göğe yükseldiHz Ömer, Müslüman olduktan sonraki hâlini şöyle anlattı:?Müslüman olduğum zaman, Eshâb-ı kirâm, müşriklerden gizlenir ve ibâdetlerini gizli yaparlardıBu duruma çok üzüldüm ve Resûlullaha suâl ettim:- Yâ Resûlallah! Biz hak üzere değil miyiz?- Evet Allahü teâlâya yemîn ederim ki, ister ölü ister diri olunuz, muhakkak hak üzerindesiniz - Yâ Resûlallah! Mâdem ki biz hak üzerinde, müşrikler de bâtıl yoldadırlar, o hâlde ne diye dînimizi gizliyoruz? Vallahi biz, dîn-i İslâmı, küfre karşı açıklamaya daha haklı ve daha lâyıkız Allahü teâlânın dîni, Mekke'de, hiç şüphesiz üstün gelecektir Kavmimiz bize karşı insaflı davranırlarsa ne âlâ, yok taşkınlık etmek isterlerse, kendileriyle çarpışırızYâ Resûlallah! Seni hak Peygamber olarak gönderen Allahü teâlâya yemîn ederim ki, hiç çekinmeden ve korkmadan, oturup İslâmı anlatmadığım bir müşrik topluluğu kalmayacaktır Artık ortaya çıkalımKabûl buyurulunca, iki saf hâlinde dışarı çıkıp, Harem-i şerîfe doğru yürüdük Safların birinin başında Hamza, diğerinin başında da ben vardım Sert adımlarla, toprağı un edercesine, Mescid-i harâma girdik Kureyşli müşrikler, bir bana, bir Hz Hamza'ya bakıyorlardı"

Beni bilen bilir


Hz Ömer'in bu gelişi üzerine, Ebû Cehil ileri çıkıp, ?Yâ Ömer! Bu ne hâldir?? deyince, Hz Ömer hiç aldırış etmeden Kelime-i sehâdet getirdi:- Eşhedü en lâ ilâhe illallah ve eşhedü enne Muhammeden abdühû ve resûlüh! Ebû Cehil ne diyeceğini şaşırdı Donup kaldı Hz Ömer bu müşrik gürûhuna dönerek dedi ki:- Ey Kureyş! Beni, bilen bilir! Bilmeyen bilsin ki, ben Hattâboğlu Ömer'im Karısını dul, çocuklarını yetim bırakmak isteyen yerinden kıpırdasın! Kımıldayanı, kılıcımla doğrayıp yere sererim!

Bunun üzerine Kureyşli müşrikler, bir anda dağılıp, oradan uzaklaştılarBöylece, ilk defa Harem-i şerîfte açıktan namaz kılındıHz Ömer, haksızlık karşısında çok hiddetli olduğu gibi, adâletin yerine getirilmesinde de o kadar şefkâtli idi Bu yüzden adâleti ile meşhûr olmuşturBir gün at satın almak istedi Atı tecrübe etmek niyetiyle biniciye verdi Ata binen kimse, koştururken, at tökezleyip kazâya uğradı Hz Ömer atı satıcısına geri vermek istediğinde, satıcı almadı Sonunda durum, Kâdî Şüreyh hazretlerine intikal etti Kâdî sordu:- At, sahibinin izniyle mi koşturuldu?Hz Ömer dedi ki:- Hayır, ben denemek için koşturdumAtı almak macbûriyetindesiniz

Bunun üzerine, kâdî şu hükmü verdi:- Şâyet at sahibinin rızâsı ile tecrübe edilseydi, sahibine iâde edilebilirdi Fakat, siz sahibinden izin almadığınız için geri veremezsiniz, atı almak mecbûriyetindesinizHz Ömer;- Hak ve adâlet husûsunda boynumuz kıldan incedir, deyip atın bedelini verdiHz Ömer, sonu pişmanlık olan iş yapmazdıOnun zamanında, Müslümanlar İslâmiyeti İran içlerine kadar yaydılar İranlı meşhûr kumandan Hürmizân, teslîm olmamak için çok direndi, fakat hayatının tehlikeye girdiğini görünce teslîm olduHz Ömer, huzûruna çıkartılan Hürmizân'a sordu:- Bize söyliyeceğin bir şey var mıdır?- Var! Fakat önce ölecek miyim, kalacak mıyım bunu bilmem lâzımdır- Konuş, sana zarar gelmiyecektir- Ey büyük halîfe, önceleri biz İranlılar siz Arabları öldürüyor, zorla mallarınızı ellerinizden alıyorduk Ne zaman ki, Allah size peygamber gönderdi Ondan sonra bizim üstünlüğümüz sona erdi Siz azîz, biz zelîl olduk


Söz vermiştiniz

Hz Ömer, Enes bin Mâlik'e sordu:- Ne yapalım bunu?- Öldürmeyelim! Çünkü arkasında büyük bir kalabalık vardır Belki onlar, ileride Müslüman olabilirler- Fakat o, Resûlullahın kıymetli arkadaşlarını şehîd etti Onu sağ bırakmamız uygun olur mu?- Yâ Ömer bunu öldürmememiz lâzımdır Çünkü, ?Konuş sana benden zarar gelmez? diye söz de vermiştinHz Ömer, kim tarafından söylenirse söylensin, doğru sözü hemen kabûl ederdi Enes bin Mâlik hazretlerinin bu sözleri üzerine, onu öldürmekten vazgeçti Birçok sahâbînin şehîd olmasına sebep Hürmizân'ın hayatını bağışladıBir müddet sonra da, Hürmizân Müslüman oldu Ayrıca onun vesîlesi ile birçok kimse îmâna geldi Hz Ömer eski can düşmanını bile maaşa bağladı Çünkü adâlet bunu gerektiriyordu Adâlet, şahsî fikrin, hissiyâtın üzerinde idiHz Ömer Şam'ı ziyâret ettiğinde, ordusunun kumandanı Ebû Ubeyde bin Cerrâh hazretleri büyük bir kalabalıkla karşıladıHz Ömer ile kölesi beraberlerindeki tek deveye nöbetleşe biniyorlardı Şehre girişte, sıra köleye gelince, Halîfe devesinden indi Yerine kölesini bindirdi Devenin yularından tuttu Ayakkabılarını çıkarıp dereden geçti


Hakîr bir kavimdik

Uzaktan bakan; deveye binmiş köleyi halîfe, devenin yularını çeken Hz Ömer'i de köle zannediyordu Bunu gören Ebû Ubeyde bin Cerrâh dedi ki:- Efendim, bütün Şamlılar, bilhassa Rumlar, Müslümanların halîfesini görmek için toplandılar Size bakıyorlar Bu yaptığınızı nasıl îzâh edebilirsiniz? Sizi köle zannedecekler, küçümseyeceklerHz Ömer buyurdu ki:- Yâ Ebâ Ubeyde! Senin bu sözünü işitenler, insanın şerefini, vâsıtaya binerek gitmekte ve süslü elbise giymekte sanacaklar Biz daha önce zelîl ve hakîr bir kavimdikAllahü teâlâ, bizleri Müslümanlıkla şereflendirdi Bundan başka şeref ararsak, Allahü teâlâ bizi zelîl eder, herşeyden aşağı eder Bu şekilde şehre girdiler Gerçekten bu hareketi, onun şerefini küçültmedi, aksine büyüttü Biz bile 1400 sene sonra, burada, örnek bir hareket diye anlatıyoruz Eğer tersi olsaydı, o zaman orada unutulup gidecektiHalîfe Hz Ömer, Şam'a gidiyordu Şam'da vebâ hastalığı olduğu işitildiYanındabulunanların ba'zısı;- Şam'a girmiyelim, dedi Bir kısmı da;- Allahü teâlânın kaderinden kaçmıyalım, dedi Halîfe de buyurdu ki:- Allahü teâlânın kaderinden, yine O'nun kaderine kaçalım, şehre girmiyelim Birinizin bir çayırı ile, bir çıplak kayalığı olsa, sürüsünü hangisine gönderirse, Allahü teâlânın takdîri ile göndermiş olur


İlk karantina

Sonra Abdürrahmân bin Avf hazretlerini çağırıp sordu:- Sen ne dersin?- Resûlullahtan işittim ?Vebâ olan yere girmeyiniz ve vebâ olan bir yerden, başka yerlere gitmeyiniz, oradan kaçmayınız!? buyurmuştuHalîfe de;- Elhamdülillah, benim sözüm, hadîs-i şerîfe uygun oldu, deyip, Şam'a girmedilerBöylece ilk defa karantina uygulaması yapıldı Vebâ bulunan yerden dışarı çıkmanın yasak edilmesine sebep, sağlam olanlar çıkınca, hastalara bakacak kimse kalmaz, helâk olurlar Vebâlı yerde, kirli hava ya'nî mikroplu hava, vebâ basilleri, herkesin içine yerleşince, kaçanlar, hastalıktan kurtulamaz ve hastalığı başka yerlere götürmüş, bulaştırmış olurlarHz Ömer, devlet başkanı seçildiğinde, Hz Ebû Bekir'e ta'yîn edilen maaş kadar ücret alıyorduBu şekilde bir müddet devam edildi Daha sonra, Hz Ömer, geçim sıkıntısına düştüBu durumu gören, Eshâb-ı kirâmın büyüklerinden ba'zıları toplanıp, bu durumu görüştülerZübeyr bin Avvâm hazretleri şöyle bir teklifte bulundu:- Kendisine söyliyerek maaşını artıralım


Teklifi bildirelim

Toplantıda bulunan Hz Ali buyurdu ki:- Bu teklifi kabûl edeceğini zannetmiyorum İnşâallah kabûl eder Gidip teklifi bildirelimBu arada, Hz Osman söz alıp buyurdu ki:- Ömer'in hak ve adâlette ne kadar ta'vîzsiz olduğunu hepimiz biliyoruz Bu teklifimizi bizzat kendimiz değil, kendisini kıramıyacağı birine söyletelim Bunu, kızı Hafsa'ya anlatalım, o teklif etsin!


Hz Osman'ın bu teklifi uygun görülerek, beraberce Hz Hafsa'nın huzûruna vardılar Aralarındaki konuşmaları anlattılar İsim vermeden, yapılan teklifleri Hz Ömer'e bildirmesini istedilerHz Hafsa babasının yanına varıp dedi ki:- Eshâbdan ba'zıları, senin maaşını az bulmuşlar Bunun için maaşını artırmayı teklif ediyorlarHz Ömer, bu teklife celâllenip sordu:- Kimdir onlar?- Fikrini öğrenmeden kim olduklarını söylemem- Eğer kim olduklarını öğrenseydim, onlara gereken cezâyı verirdim Allahü teâlâya duâ etsinler ki, arada sen varsınSonra kızı Hz Hafsa'ya sordu:- Sen Resûlullahın evinde iken, Allahın Resûlünün giydiği en kıymetli elbise neydi?- İki tane renkli elbisesi vardı Elçileri onlarla karşılar, cum'a hutbelerini bunlarla okurdu- Peki yediği en iyi yemek neydi?- Yediğimiz ekmek, arpa ekmeği idi- Senin yanında kaldığı zamanlar, yerde yaygı olarak kullandığınız en geniş, en rahat yaygı neydi?- Kaba kumaştan yapılmış bir örtümüz vardı Yazın dörde katlar, altımıza yayardık Kış gelince de, yarısını altımıza yayar, yarısını da üstümüze örterdik


Artanı muhtâçlara vereceğim

Daha sonra Hz Ömer buyurdu ki:- Yâ Hafsa, benim tarafımdan, seni gönderenlere söyle! Resûlullah efendimiz kendisine yetecek miktarını tespit eder, fazlasını ihtiyâç sahiplerine verirdi Kalanı ile yetinirdi Vallahi ben de kendime yetecek olanını tespit ettimArtanını ihtiyâç sahiplerine vereceğim Ve bununla yetineceğimResûlullah efendimiz, ben ve Hz Ebû Bekir, bir yol takip eden üç kişi gibiyiz Onlardan ilki nasîbini aldı ve yolun sonuna vardı Diğeri de aynı yolu tâkip etti ve O'na kavuştu Sonra üçüncüsü yola koyulduEğer O da öncekilerin takip ettiği yolu takip eder, onlar gibi yaşarsa, onlara kavuşur ve onlarla beraber olur Eğer öncekilerin yolunu takip etmezse, başka yoldan giderse, onlarla buluşamazMüslümanlar, bulundukları yerlerde oturan gayri müslim halkı korumaları altına aldıkları gibi, turist olarak gelen veya ticârî maksatla gelmiş olan gayri müslimleri de sınırları dâhilinde koruma altına alırlardıOnların zarar görmemesi için, her türlü tedbiri alırlardı Bunun geçmişte sayısız örnekleri vardır

Bize sığınmışlar

Meselâ, Halîfe Hz Ömer zamanında, bir ticâret kervanı gelip, gece Medîne'nin dışına konakladı Yorgunluktan hemen uyudularBu sırada, herkes uyurken, Halîfe Hz Ömer, şehri dolaşıyordu Dolaşma esnasında bunları gördüHz Ömer, Abdurrahmân bin Avf'ın evine gelip, yatağından kaldırarak buyurdu ki:- Bu gece bir kervan gelmiş Hepsi kâfirdir Fakat, bize sığınmışlar Eşyâları çoktur ve kıymetlidir Yabancıların, yolcuların bunları soymasından korkuyorum Gel, bunları koruyalımAbdurrahmân bir Avf cevap verdi:- Çok iyi olur, çok güzel düşünmüşsün, hemen geliyorumSabaha kadar nöbetleşe, bu kervanı beklediler Sabah namazında mescide gittilerKervanda bulunan bir genç, o sırada uyanmıştı Bunları takip edip, arkalarından gittiSoruşturup, kendilerine bekçilik eden şahsın Halîfe Hz Ömer ile arkadaşı olduğunu öğrendi Gelip, arkadaşlarına şöyle anlattı:- Arkadaşlar! Sabaha kadar iki Müslümanın bizi bekleyip, eşyalarımızın çalınmasına mâni olduğundan haberiniz var mı?- Müslümanların başka işi yok da, bizi mi koruyacaklar? Üstelik bizim Hıristiyan olduğumuzu biliyorlar- Hem de kim korudu biliyor musunuz?- Kimmiş?- Müslümanların Halîfesi Ömer- Sen yanlış görmüşsündür Halîfenin, gecenin bu vaktinde burada işi ne? O sarayında kuş tüyü yatağında yatıyordur- Sizin gibi önce ben de inanamadım- Sonra nasıl inandın?- Sabah olup ortalık aydınlanınca, buradan ayrıldılar Ben de merak edip arkalarından gittimCâmiye girdiler Yolda karşılaştığım birisine, Bu kim diye sordum Halîfemiz Ömer diye cevap verdi

Daha ne duruyoruz?

Bu konuşmaları dikkatle dinleyen kâfile halkı, derin bir sessizliğe büründü Kimsenin konuşacak, birşey söyliyecek hâli kalmamıştıUzun süren bir sessizlikten sonra, içlerinden biri sessizliği bozdu:- Daha ne duruyoruz? Bu hâl İslâmiyetin gerçek din olduğuna delil olarak yetmez mi?Diğerleri de bu söze katıldılar Roma ve İran ordularını perişan eden, adâleti ile meşhûr yüce Halîfenin, bu merhamet ve şefkatini görerek, İslâmiyetin hak din olduğunu anladılar ve seve seve hepsi Müslüman oldular