Nasıh Ve Mensuh

Nasıh Ve Mensuh




Kur'an'ın Taksit Taksit indirilişi ve Bunun Sırları» faslında vahyin he*men teşri konularını getirmediğini, aksine Peygamber (sav) in kalbine peyderpey, olay ve vak'alarla birlikte tedrici olarak indirildiğini görmüştük Bu tedrîcîük aynı zamanda duygusal âdetlerle içtimaî gelenekleri de kap*samıştır Kur'an bu Konularda aceleci bir tavır takınmamış, zamanı kolla*mış ve planlamayla birlikte bu gecikmenin daha yararlı olacağına inanmış*tır O biliyordu ki, acelecilik, anarşi ve kargaşanın doğmasına sebeptir Biribirini takip eden Kur'an'ın Mekkî ve Medenî merhalelerini inceler*ken bu adımlara ışik veren onları dikkatle tesbit ve çizmeye yardımcı olan Kur'anî bir ilme şiddetle ihtiyaç vardır: Bu ilim, vahyin nüzulünde bir nevî tedriç olarak kabul edeceğimiz nâsih ve mensuh ilmidir Onun sahih olanı*nı tesbit, Kur'an'dan önce ve sonra nazil olanı belirlemeyi kolaylaştırır İn*sanları eğitme hususunda Allah'ın hikmetinin bir yönünü görmemize yar*dımcı olur Kur'an'ın hakiki kaynağını idrak etmemizi sağlar: O da, âlemle*rin Rabbı Allah'tır Çünkü O, dilediğini siler ve dilediğini bırakır Bir hükmü kaldırır ve onun yerine başkasını ikâme eder Bunu yaparken de hiçbir ya*ratığın, hatta peygamberlerin sonuncusunun bile etkisi olmaz
Neshin terim olarak ne anlama geldiği hususunda âlimler uzun tartış*malarda bulunmuşlardır Bunun sebebi, nesh kelimesinin birkaç mânâya gelmesidir Bu kelime izale etmek (yok etmek) mânâsına gelir Yüce Al*lah'ın şu âyetinde bu anlamda kullanılmıştır: Nihayet Ailah, şeytanın ikna edeceği (o fitneyi) giderir, ibtal eder Yine Allah âyetlerini sabit (ve mahfuz) kılar» [url=http://wwwenfalde/kuranilimleri/004htm#_ftn416] Yer değiştirmek mânâsına gelir Şu âyette olduğu gibi jteC «Biz bir âyeti diğer bir âyetin yerine getirdiğimiz vakit»[url=http://wwwenfalde/kuranilimleri/004htm#_ftn417] Tahvil mânâsına gelir Mirasçıların tenasühü gibi [url=http://wwwenfalde/kuranilimleri/004htm#_ftn418] Ayrıca bir şeyi bir yerden başka bir yere taşımak anlamına gelir Bir kitaptaki lafızların ve yazının benzeri baş*ka bir kitaba nakledildiğinde denir [url=http://wwwenfalde/kuranilimleri/004htm#_ftn419] Bazı 'âlim*ler bu son vechi reddederler Çünkü burada nakleden, naklettiğini lafzıyla getirmiyor, başka lafızla getiriyor [url=http://wwwenfalde/kuranilimleri/004htm#_ftn420] Lâkin es-Sa'ds [url=http://wwwenfalde/kuranilimleri/004htm#_ftn421] bu görüşü kabul eder ve buna delil olarak «Şüphe yok ki neler yapıyor idiyseniz biz (hepsini meleklere) yazdırıyorduk [url=http://wwwenfalde/kuranilimleri/004htm#_ftn422] âyetiyle «Şüphesiz o (Kur'dn) nezdindeki1 ana kitapta (sabit), çok yüce, çok kıymetli (bir kitaptır)» [url=http://wwwenfalde/kuranilimleri/004htm#_ftn423] âyetini zik*reder es-Sa'dîye göre «Ana Kitap», Levh-i Mahfuz yahut korunmuş kitap*tır ki «tam olarak temizlenmemiş olanlardan başkası ona" dokunamaz»' [url=http://wwwenfalde/kuranilimleri/004htm#_ftn424]Kur'an'ı nakleden Ana Kitaptan onu lafzıyla taksit taksit taşımış*tır [url=http://wwwenfalde/kuranilimleri/004htm#_ftn425]
Neshin tarifi konusundaki tartışmanın kaynağı, gözetilmesi kaçınılmaz olan kelimenin kelime ve terim anlamiarı arasındaki bağı tesbif etmeye ra-cidir Tâki Kur'an-ı Kerîm[url=http://wwwenfalde/kuranilimleri/004htm#_ftn426] âyetinde bu kelimeyi kullanıp, İslâm'da büyük öneme haiz bir meseleyi ifade eder*ken Arapların üslûbundan başka bir uslûb kullanmamış olsun Kur'an her nerede kullanmışsa mutlaka hakiki manasında, ve şayet tartışma rağbeti olmasaydı herkesin içinden geçirdiği aslî manasında kullanmıştır Ama her asırda îafzî ihtilafa ve aklî israfa sempati duyulmuştur Bu konuda da ihti*lafın menşeî bizee bundan başkası değildir Onun için neshin tarifini yap*tıklarında, «şer'î bir delil ile şer'î bîr hükmü kaldırmaktır» sözleri, bu lafzın en mükemmel istilânı tarifidir Bu tarif, neshin izale etmek ve kaldırmak manasına geldiği Arap diline uygun düştüğü gibi aynı zamanda aneak ilim*de derin olanların sır ve hikmetlerini bildikleri bilinen bazı vak'alarda apa*çık ve güçlü delillerle hükmü kaldırılmış bazı şer'î nasslann mevcudiyetine de uygundur
Neshin tarîfindeki ihtilaf, bu önemli konuda başka ihtilaf nevilerinin de bulunduğuna işaret etmektedir Bazıları, neshi Kur'an'ın kendisine hasret*mişlerdir Kur'an'ın Kur'an'ı neshetmesinde bir sakınca yoktur Çünkü bu konuda neshin cevazına dair aklî ve naklî deliller mevcuddur Âlimlerin ço*ğunluğu, sünnetin Kur'anla neshedildiğini de kabul etmişlerdir Sünnetle sabit olan Âşura orucunun, Kur'andaki Ramazan orucu ile neshedilişi gi*bi [url=http://wwwenfalde/kuranilimleri/004htm#_ftn427]
Kur'an'ın sünnetle neshi meselesine gelince, Şafii bunu reddetmiştir Nitekim «er-Risaİe» isimli kitabında zikredilen bir sözden de bu anlaşılmak*tadır [url=http://wwwenfalde/kuranilimleri/004htm#_ftn428] Lâkin bu meselede söz söyleyenler, Şafiî'nin ne demek istediği*ni anlamamışlardır O, Kitap ve Sünneti yüceltmeyi hedef edinmiş onların biribiriyle uyum içerisinde olduklarını söylemiştir Onlar herhangi birşeyde ihtiiaf etmezler Eğer bir ihtilaf söz konusu ise, mutlaka benzeri biriyle {ya*ni Kur'an Kur'anla ve sünnet sünnetle) neshedilmiştir [url=http://wwwenfalde/kuranilimleri/004htm#_ftn429]
Sünnetin sünneti neshine gelince, âlimlerin çoğu bunda bir sakınca görmemektedir Çünkü Rasûlullah (sav) başlangıçta birşey emretmiş ve*ya neshetmişse, her iki davranışında da Allah'tan gelen bir ilhama daya*nır [url=http://wwwenfalde/kuranilimleri/004htm#_ftn430] işlerinde «hevâsından konuşmaz O, ancak vahyedîlen bir vahiydir» Buna misal olarak, Rasuiuüah (sav) in, ateşin dokunduğu ko*yun etini yemekten dolayı abdest almasinın neshi ve artık abdest almama*sını söylerler
Ancak bir burada Kur'an'ı ilgilendiren meseleler üzerinde durduğumuz için, ancak Kur'an'ın Kur'an'la neshi meselesini ele alacağız Tâ ki kitabı*mız, genel usûlî konulan efe alan bir kitap hüviyetine girmesin Hatta Kur'an'ın Kur'anla neshi konusundaki lafzî ihtilafı da suskunlukla geçiştir*mek istedik ki, Allah'ın Kitabında neshin hakikatini isbat konusunda her iki tarafın delillerini ve biribirlerini reddederken bakış açılarının tasvirini zikretme mecburiyetinde kalmayalım Lâkin İslâmî teşrîde ve Kur'an'la ilgili çalışmalarda derin yankıları bulunan böyle bir konuyu geçiştiremezdik İs*ter istemez bu konudaki anlaşmazlığın temel meselelerine işaret etmeliy*dik