Sosyo - Kültürel Değişme ve Türk Mutfağı

Türk mutfağı hakkında - mevsimlik yiyecekler - yerel yemekler - sokak yiyecekler - hazır yemekler - ithal yiyecekler



Sosyo-kültürel değişme, toplumumuzun her kesiminde görüldüğü gibi, mutfak kültürüne de yansımıştırMutfak kültüründeki değişmeler, çeşitli nedenlerle gerçekleşmiştirBu nedenler şunlardır:


a)Modernleşme sürecinin etkisi

b)Sanayileşme hareketi’nin hızlanması

c)Eğitim düzeyinin yükselmesi

d)Kentleşmenin yaygınlaşması

e)Kadının çalışma yaşamına geçişi


Bu nedenler ışığında mutfak kültüründe ne gibi değişmeler olmuştur?

Ayaküstü Yiyeceklerin (fast food) Popülerliği

Hızlı kentleşme ile özellikle çalışan kesimin zamanının kısıtlı olması, onları ayak üstü, kısa zamanda yenilebilen yiyeceklere yöneltmiştirHamburgerciler, pideciler, pizzacılar, kebapçılar, tost, sandviççiler, dönerciler, kentlerin hemen her köşesinde mantar gibi çoğalmıştırBu arada yabancı firmalar da fast food denen lokantalar açmışlardırBu tür yerlere özellikle genç kesim rağbet etmektedirArtık sulu yemek yapan lokantalar kalmamış gibidirİnsanlar sulu yemekleri sadece evlerinde yiyebilmektedir


Mevsimsizlik

Artık her türlü sebze ve meyveyi her mevsimde bulabiliyoruzSeracılığın, üretim tekniklerinin gelişmesiyle insanlar, her mevsimde istedikleri yiyecekleri piyasada bulabilmektedirlerHer ne kadar bu yiyecekler, mevsimi içindeki gibi lezzetli olmasalar bile, yine de tüketebilmektedirler


Yabancı Mutfakların Yemeklerinin Popülerleşmesi

Batı ülkeleriyle ilişkilerin yoğunlaşmasıyla onların yemek kültürleri de özellikle lüks otel ve lokantaların listelerinde yer almaktadırHatta Batı’da olduğu gibi ayrı etnik lokantalar çoğalmıştırİtalyan, Çin, Japon lokantaları gibiBatı mutfağının Türk yemek kültürüne etkileri Osmanlılar zamanında başlamıştırBaşta Fransız mutfağı ve İtalyan mutfağı yemek kültürümüzü etkilemiştirÖzellikle pasta ve kek, batıdan alınmıştır


Yerel Yemeklerin Yaygınlaşması

Göçün yaygınlaşması, kentleşme süreci ile yöresel yemeklerin tüm ülkeye yayıldığını görmekteyizÖrneğin, Kayseri mantısı, Güneydoğu yöresindeki Çiğ ve içli köfte, Çukurova yöresindeki Kısır, yaygınlaşan yöresel yiyeceklerdirKöyden kente yoğun göç sonucunda köy yiyecekleri kentte de yaygınlaşmıştırBazlama, gözleme, yufka gibi hamur işleri, pazarlarda, dinlenme tesislerinde rağbet gören yiyecekler olmuşlardır

Büyük kentlerde ayak üstü yiyeceklerden bıkan insanlar artık ev yemeklerini arar olmuşlardırBu yüzden sadece ev yemekleri bulunduran lokantalar açılmaya başlamıştırMantıcılar,ev baklavası,sulu yemekler gibi ev yemekleri, ticari ilişkilere girmiştirGöç, yemek malzemesinin karakterini de değiştirmektedirÖrneğin Doğu’dan gelenler, Batı yöresi etkisiyle, yemeklerde hayvansal yağlar kullanmaktan vazgeçip bitkisel yağ kullanma yoluna gitmektedirler


Sokak Yiyeceklerinin Artması

Kentleşmenin hızlanması ve kentlerin büyümesiyle sokak yiyecekleri de artmıştırMidye, kokoreç, simit, köfte vs gibi yiyecekler, sokaklarda pişirilerek seyyar satıcılar tarafından satılmaktadırBüyük kentlerde bu tür yiyecekleri insanlar özellikle akşam ve geceleri daha çok tüketmektedirler


İthal Yiyecekler

Büyük kent ve metropollerde ithal yiyecekler de gerek sebze ve gerekse meyve olarak tüketilmektedirBrüksel lahanası, brokoli, ananas, muz, kivi, avokado çeşitli etler gibi


Hazır Yiyecekler

Her türlü çorbalar, dolmalar, mantılar, pizzalar, mezeler, zeytinyağlı yiyecekler hazır olarak satılmaktadırÇalışan kadınlar bunlara rağbet etmektedir


Sağlık Anlayışı

Sağlık nedeniyle insanlar doğal yiyeceklere rağbet etmektedirlerHer türlü sebze ve otların sağlık açısından çok yararlı olduğu etyemezlik akımını doğurmuştur


Güzellik Anlayışı

Tarım düzenindeki değerler sisteminde şişman olmak, güzellik simgesi idiBugün ise zayıflık, güzellik simgesidirBunun için şişmanlatmayan yiyecekler tercih edilmektedirHatta kalorisiz içecekler bile üretilerek tüketime konu olmuşturDiyet kola gibi


Zayıflık, tez canlılık ve üretkenlik simgesi olarak yeni bir estetik değer biçimi ortaya çıkmıştır18 yüzyılda Avrupa’da özellikle toplumun üst tabakalarında yer alan bu görüş, bugün tüm dünyada yaygınlaşarak bir sağlıklılık anlayışı yaratmıştırToplumlar değiştikçe, geliştikçe yiyecek anlayışlarında da değişmeler olmaktadır



Kültür ve Turizm Bakanlığı



alıntı