Adi Şirketler Genel Bilgileri

Borçlar Kanunu’na tabi olan adi şirketlerin tüzel kişilikleri bulunmamaktadır Bu nedenle kendilerine ait mal varlıkları olamayacağı gibi hukuki eylem ve işlemlerde de bulunamazlar Her türlü işlemleri ortakları tarafından yerine getirilir Adi şirket sözleşmesi herhangi bir şekle bağlı değildir Hatta yazılı olması dahi gerekmez


Tanımı

İki veya daha fazla kimsenin müşterek bir amaca ulaşmak için emeklerini ve mallarını birleştirmeyi kabul ettikleri bir sözleşmedir

Adi şirketler, bir ticari girişimi işletmek üzere, kanuna ve ahlâka aykırı olmamak ve “İktisadi Amaç” - “Kâr Elde Etmek” üzere her türlü konuda kurulabilir

Kuruluşu

Adi şirketlerin kurulması hiçbir kayda ve formaliteye tabi değildir Yazılı veya sözlü bir mutabakat ile kurulabilirler

Adi ortaklıkta, ortaklardan herbiri ticaret unvanını sicile tecil ettirerek kullanabilir
Sermaye

Ortağın getirdiği sermaye, “Sermaye Payı”, “Katılma Payı”, “İştirak Hissesi” olarak adlandırılır ve ortakların sermaye payının birbirine eşit olması ve fiilen getirilmiş olması gerekmez

Ortaklar, şirkete getirecekleri sermaye payı ve türünü serbestçe belirleyebilirler Ortakların sermaye miktarı şirket sözleşmesinde gösterilmemişse, eşit olarak katıldıkları varsayılır
Müşterek gayenin gerçekleşmesine elverişli olmak üzere kanuna, ahlâk ve adaba aykırı bulunmayan her şey adi şirketlere sermaye olarak konulabilir Örneğin;

• Para, alacak, kıymetli evrak ve menkul şeyler,
• İmtiyaz, ihtira beratları ve alameti farika ruhsatları gibi sınai haklar,
• Her çeşit taşınmazlar,
• Menkul ve gayrimenkul malların faydalanma hakları,
• Şahsi emek,
• Ticari itibar,
• Ticari işletme,
• Telif hakları, maden ruhsatları gibi iktisadi değeri olan haklar

Ortakların sermaye olarak koydukları maddi mal niteliğindeki sermaye payları hakkında iştirak halinde mülkiyet hükümleri uygulanır Ortaklar sözleşme ile müşterek mülkiyet şeklini kabul edebilirler

Kâr ve Zararın Paylaşımı

Ortaklık sözleşmesinde her hangi bir şekil kararlaştırılmamış ise kâr ve zarar yasada belirtilen şekilde paylaştırılacaktır Yasada, kâr ve zararın paylaşılmasına dair bazı esaslar belirlenmiştir Buna göre;

• Kâr ve zarar, bir yıllık hesap dönemi sonunda yapılacak bilanço ile belirlenir Bu sürenin uzatılmasına ilişkin sözleşmede yer alan hüküm batıldır
• Ortaklar bütün kârı aralarında bölüşmek zorundadırlar
• Aksine hüküm bulunmadığı takdirde, kâr ve zarardan hisse, sermaye katılım payı değişik de olsa, eşit olarak bölüşülür Ortaklar sözleşme ile farklı esaslar belirleyebilirler
• Ortaklardan biri şirkete sermaye olarak emeğini koymuşsa, bu ortağın zarara iştirak etmeyeceği şeklinde sözleşmeye hüküm konulabilir Bunun dışında ortakların bazılarının kâra veya zarara iştirak etmeyecekleri şeklinde sözleşmeye konulan hükümler batıldır
• Sözleşmede sadece kârın veya zararın bölüşümüne ilişkin hüküm mevcutsa, bu hüküm diğerini de kapsar

Şirketin Yönetimi

Kural olarak adi şirketin yönetimi, bütün ortaklara aittir Ancak, bu durum güçlükler yaratabileceğinden, yönetim yetkisinin ortaklardan veya hariçten bir veya birkaç kişiye devri kararlaştırılabilir

a Şirket Kararları

Şirket sözleşmesinin değiştirilmesi veya yönetici ortağın belirlenmesi şirketi büyük ölçüde etkileyen işlemlerdir Bu konularda alınacak kararlar önemli kararlardır Şirket kararlarının bütün ortakların oybirliği ile verileceği öngörülmüştür Her ortağın sermaye payına bakılmaksızın bir oy hakkı vardır Oy hakkının sermaye payına göre hesaplanacağı şeklindeki sözleşmeye konulan hüküm geçersizdir

b Yönetim Kararları

Yönetim yetkisi normal işlemleri kapsamaktadır İşlemlerin niteliği, şirket varlığı yönünden etkileri dikkate alınarak belirlenir

Günlük, olağan işlerin yürütülmesi şirket varlığını fazla etkilemez Bu işlemler için alınacak kararlarda yönetici ortağın tek başına karar vermesi yeterlidir Borçlar Kanunu, yönetici olan ve olmayan ortaklar arasındaki ilişkiyi vekâlet olarak kabul etmiştir Yönetici ortak bir vekilin yetkisi içinde kalan ve olağan nitelikte işleri tek başına yapabilir

Şirketin Denetimi

Adi şirketlerde her ortağın şirketi denetleme yetkisi vardır Bu kapsamda her ortağın;

• Şirket işleri hakkında bilgi almaya,
• Şirket defter ve evraklarını incelemeye,
• Şirketin mali durumu hakkında özet çıkartmaya mutlak hakkı vardır Şirket sözleşmesi ile bu hak sınırlandırılamaz ve kaldırılamaz Aksine yer alan hükümler batıldır

Ortakların Birbirlerine Karşı Yükümlülükleri

a Rekabet Yasağı Ortaklardan

hiçbiri, kendi hesabına, şirketin gayesine aykırı veya zararlı işlemler yapamaz

b Özen Gösterme Yükümlülüğü
Ortaklardan herbiri, kendi işlerinde mutad olarak gösterdiği dikkat ve özeni, şirket işlerinde de göstermekle yükümlüdür

c Masraf ve Borçlardan Doğan Sorumluluk
Ortaklardan birinin, şirket işleri için yaptığı masraflar ve borçlardan dolayı, diğer ortaklar bu masrafı yapan ortağa karşı sorumludurlar

Şirkete avans veren ortak, verdiği günden itibaren faiz isteyebilir Ancak, şahsi emeği için tazminat isteyemez

Şirket Ortaklığında Değişiklik

Ortakların oybirliği ile kararı olmaksızın şirkete yeni ortak alınamaz veya ortaklardan biri payının tamamını ya da bir kısmını üçüncü bir şahsa devredemez

Oybirliği ile karar alınmaksızın, herhangi bir ortak, hissesini üçüncü bir şahsa satarsa, bu işlem onunla satın alan arasında kalır; şirkete karşı hüküm ifade etmez Şirket sözleşmesinde hüküm konulmamışsa, şirketten ayrılmak isteyen ortak, ancak şirketin feshini istemek zorundadır Bir ortağın şirketten çıkarılması için de, aynı şekilde şirketin feshini istemek gerekir
Adi Şirketin Dış İlişkileri

Adi şirket tüzel kişiliğe sahip olmadığından, üçüncü kişilerle ilişkilerinde bağımsız bir varlığı bulunmamaktadır

Adi şirket, kendi adına hak ve borç iltizam edemez, davacı veya davalı olamaz
Şirket adına hareket eden ortağın, diğer ortakları, alacaklı veya borçlu haline getirebilmesi, ancak temsil hükümlerine göre mümkündür
Adi Şirketlerin Dağılması

Adi şirketler, yasada belirtilen hallerde ortakların iradesi veya mahkeme kararı ile sona ererler
Dağılma sebepleri;

• Gayenin elde edilmesi,
• Gayenin elde edilmesinin imkansız hale gelmesi,
• Ortaklardan birinin ölümü (ancak şirket sözleşmesinde, ortaklardan birinin ölümü halinde ortaklık mirasçısı ile devam edecektir hükmü varsa, bu şart geçerli olacağından şirket devam eder),
• Ortaklardan birinin cebri icraya uğraması, bu şekilde payının satışa çıkartılması,
• Ortağın iflas etmesi,
• Ortağın ehliyetini yitirmesi,
• Ortakların oybirliği ile şirketin tasfiyesine karar almaları,
• Sözleşmede bir süre öngörülmüşse bu sürenin sonunda,
• Ortaklardan birinin talep etmesi,
• Haklı sebeplerin mevcut olması halinde mahkemece feshe karar verilebilir

İnfisah sebeplerinden birinin meydana gelmesiyle şirket derhal sona ermez; tasfiye işlemleri bitinceye kadar devam eder Artık müşterek gaye tasfiyenin tamamlanmasına dönüşür Yöneticilerin yetkileri de sadece tasfiye işlemleri yapabilecek şekilde kısıtlanır Tasfiye, şirket mevcutlarının nakde çevrilmesi ve borçlar ödendikten sonra kalan kısmın ortaklar arasında paylaşılmasıdır Tasfiye neticesinde, şirketin bütün hesapları kesin ve son olarak kapatılır

Tasfiye İşleri

• Tasfiyeye bir memur tayin edilerek, şirketin defter ve hesapları yönetici tarafından tasfiye memuruna verilir
• Tasfiyenin başlangıç tarihi tespit edilerek, o tarih itibarıyla işlemler kesilir
• Tasfiye tarihi itibarıyle bilanço düzenlenir
• Şirketin taahhütlerine devam edilerek yerine getirilir
• Aktif mevcutlar nakde çevrilir ve bedeli tasfiye kâr zarar hesabına atılır
• Şirketin alacakları tahsil edilerek tasfiye kâr zarar hesabına atılır
• Şirketin borçları ödenerek tasfiye kâr zarar hesabında gösterilir
• Tasfiye kâr zarar hesabının bakiyesi tasfiyeden doğan kâr veya zararı gösterir Buna göre paylaştırma öncesi bilanço düzenlenir
• Öncelikle her ortağın koyduğu sermaye payı iade edilir Birşey kalırsa ortaklar arasında bölüşülür
• Zarar varsa ortaklardan talep edilir

Muhip Şeyda IŞIKTAÇ