Panama Kanalı

PANAMA KANALI

Orta Amerika'da, Atlas Okyanusu ile Büyük Okyanus'u Panama Kıstağı'ndan geçerek birleştiren, dünyanın en önemli yapay suyollarından biridir Tümüyle Panama Cumhuriyeti topraklan içinde yer alır
Batı yarıkürenin merkezi sayılabilecek coğ­rafi bir konumda bulunan kanal, dünya deniz ticaretinde büyük önem taşır Her yıl 11 binden fazla gemi kanal-havuzlanndan geçer Böylece denizde daha az yol kat eden malların taşıma maliyetleri düşer ve büyük bir tasarruf sağlanır
Yaklaşık 80 km uzunluğundaki kanalın en dar yeri 90 metre genişliğindedir En sığ yerinin derinliği ise 12 metredir Kıstağın

doğal yapısından dolayı kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda yapılan kanalın Atlas Okyanu­su girişi Büyük Okyanus girişinin 30 km batısında yer alır Kanalın düzenlenişinde üç küme ikiz kanal-havuzdan yararlanılmıştır Her kanal-havuz yaklaşık 33 metre eninde ve 300 metre uzunluğundadır Atlas Okyanusu'ndan giren gemiler Gatun havuzlarında üç basamakta yaklaşık 25 metre yükseltilerek yapay Gatun Gölü'ne ulaşır 37 kilometrelik Gatun Gölü'nden sonra, 13 kilometrelik Gaillard Geçidi'nden geçerler Önce Pedro Miguel'de bir, ardından Miraflores'de iki havuzda yaklaşık 25 metre alçaltılan gemiler deniz düzeyine iner ve yaklaşık 13 km daha yol alarak Büyük Okyanus'a ulaşır

Panama Kanah'ndan dünyanın hemen her yerinden gönderilen kargo gemileri geçer; bunların yarıdan çoğu ABD'ye gelen ya da oradan gönderilen kargoları taşır Kanal yo­lundan yararlananlar arasında Doğu Asya, Güney Amerika ve Batı Avrupa ülkeleri önemli yer tutar 1985'te 141 milyon ton mal kanal yoluyla taşınmıştır
Kanal giriş ve çıkışında, Atlas Okyanusu kıyısında Colön ilindeki Cristobal'de ve Bü­yük Okyanus kıyısındaki Balboa'da modern liman hizmetleri verilmektedir Panama De­miryolu 76 km boyunca kanalı izler, ayrıca çevresinde birkaç önemli karayolu da vardır Panamerikan Karayolu, kanalı Panama kenti yakınlarında 1,6 km uzunluğunda bir köprüy­le aşar





Tarih

Panama Kanah'nı açmak için ilk ciddi öneri, Paris'te 1879'da toplanan uluslararası bir kong­rede gündeme geldi Süveyş Kanah'nın başa­rılı yapımcısı Fransız mühendis Ferdinand de Lesseps, bir şirket kurarak Kolombiya Cum-huriyeti'nden Panama Kıstağı'nda kanal açma hakkı aldı Ama, 1881'de başlayan bu ilk girişim sağlık koşulları ve kanal için toplanan paranın yanlış kullanımı sonucu başarısızlığa uğradı 22 binden fazla işçi sarıhumma ve sıtmadan öldü Çalışmalar 1889'da durdu­ruldu
1898'deki İspanya-Amerika Savaşı sırasın­da ABD, donanmasının Atlas Okyanusu ile Büyük Okyanus arasında ikiye bölünmesin­den rahatsız oldu ve 1902'de Fransa'nın kanal haklarını satın aldı O dönemde Panama Kıstağı Kolombiya toprakları içinde yer alı­yordu Kanalın açılması konusunda Kolombi­ya'nın isteksiz davranması üzerine, ABD Başkanı Theodore Roosevelt, Panama halkı­na Kolombiya'dan ayrılma ve kendi devletle­rini kurma çağrısında bulundu Yeni Panama Cumhuriyeti ABD'ye kıstakta kanal açma hakkının yanı sıra, kanal bölgesini işletme ve denetleme ayrıcalığı tanıdı John Stevens ve George Goethals yönetimindeki kanal yapımı yedi yıl sürdü Aynı anda 65 bin kişinin çalıştığı kanaldan 153 milyon metreküp top­rak ve kaya temizlendi Ağustos 1914'te kanal gemilere açıldı ve denizyoluyla New York-San Francisco arasını 13000 km kısalttı Kanalın her iki yakasında sekizer kilometre genişliğinde bir alanı "Kanal Bölgesi" olarak ilan eden ABD bu bölgeyi denetimine aldı Karşılık olarak da Panama'ya yıllık kira öde­meye başladı 1979'da kanalın çevresindeki topraklar Panama'ya geri verildiyse de işletil­mesinde ABD'nin söz hakkı sürdü İki devlet arasındaki antlaşmaya göre Panama Kanalı' nın denetimi 2000 yılında tümüyle Panama' ya verilecektir Günümüzde bazı büyük gemi­ler kanaldan geçememektedir Ayrıca kanal­dan geçebilecek gemi sayısı yılda 15 bin ile sınırlıdır Bu gibi nedenlerle, başka bir kanal daha açılmasına ilişkin yeni tasarılar gündem­dedir





Panama Kanalı, Orta Amerika'nın en güney ülkesi Panama topraklarında yer alır ve Atlas Okyanusu ile Büyük Okyanus'unu birbirine bağlayan su yoludur
Kanalın yapımı,tarihin en büyük ve en zor mühendislik projelerinden bir olmuştur Gemicilik üzerindeki etkileri ise, Güney Amerika kıtasının en güney ucu olan Horn Burnu'ndan dolaşma külfetini ortadan kaldırmış olması nedeniyle çok önemlidir
Panama'da bir kanal inşa etme fikri 1500'lü yıllara kadar giderse de, ilk ciddi çalışmalar, Fransızların öncülüğünde 1880'de başlamış fakat bir sonuç vermemiştir İnşaat ABD tarafından tamamlanmış ve kanal 1914'te hizmete açılmıştır 77 kilometre uzunluğundaki kanalın yapımı sırasında, sıtma ve sarı humma gibi hastalıklardan büyük toprak kaymalarına kadar her türlü güçlükle karşılaşılmış ve yaklaşık 27500 kanal çalışanı bu süreçte can vermiştirBu kanal güney amerika ve kuzey amerika'yı birbirinden ayırır
Bugün New York'tan San Francisco'ya giden bir geminin, Panama kanalını kullanarak 9500 km yol yapması, Horn Burnu'nun dolaşılmasını zorunlu kılan eski günlerdeki 22500 km yola oranla büyük bir kolaylıktır
Açılışından 2002 yılına dek, yaklaşık 800000 geminin geçtiği tahmin edilen Panama Kanalı'ndan her yıl 14000'den fazla gemi geçmekte olup taşınan yük miktarı 203 milyon tonu bulmaktadır
Kanal boyunca yolculuk yaklaşık 9 saat sürmektedir