Karstik |
06-27-2012 | #1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
KarstikKARSTİK ŞEKİLLER Kolay eriyebilen kayaların (kalker, jips,kayatuzu) kimyasal yolla erimesi ve tekrar çökelmesi ile oluşan yer şekilleridir En fazla Akdeniz Bölgesi'nde görülür Sebebi kalkerli arazinin geniş yer tutmasıdır KİMYASAL AŞINDIRMA ŞEKİLLERİ LAPYA Kalkerli arazilerde yağmur ve kar sularının kimyasal aşındırması ile oluşan oluk şeklindeki yarıntılardır Derinlikleri bir kaç cm ile bir kaç metre arasında değişir Karstik şekillerin en küçüğüdürEn fazla Batı Toroslar’da görülür DOLİN Kalkerli arazilerde erime ve çökme sonucu oluşan tava şeklindeki çukurluklardır UVALA Dolinlerin birleşmesi ile oluşan daha büyük çukurluklardır POLYE (GÖLOVA) Korkuteli-Antalya Uvaladan daha büyük karstik erime ve tektonik çöküntü alanlarıdır Ör: Elmalı, Korkuteli, Tefenni, Kestel, Gölhisar, Acıpayam, Muğla Ovaları OBRUK Kalkerli arazilerdeki mağara tavanlarının çökmesiyle oluşan derin doğal kuyulardır Ör: Cennet-Cehennem Obrukları (İçel), Kızılören Obruğu (Konya) DÜDEN (Su Batan-Su Çıkan) Yerüstü sularının yeraltına daldığı veya yer altı sularının yüzeye çıktığı doğal kuyulardır Ör: Düden Suyu’nda olduğu gibi MAĞARA Kalkerli arazilerde yer altı sularının kimyasal aşındırması ile oluşan yeraltındaki boşluklardır Ör: İnsuyu (Burdur), Karain-Damlataş(Antalya), Narlıkuyu, Cennet-Cehennem ve Astım Mağaraları (İçel) KANYON VADİ Ulubey-Uşak (Türkiye'nin en büyük kanyon vadisi) Daha çok karstik arazilerde oluşan derin ve dik yamaçlı vadilerdir Akarsu aşındırması ile oluşur Ör: Göksu vadisi , Köprülü kanyonu Dünyanın en büyük kanyonu ABD’de Colorado( Büyük Kanyon) kanyonudur ÇIKMAZ VADİ (KÖR VADİ) Bu vadilerde akarsu bir mağara veya düdene dalarak kaybolur Yani vadi bir düden veya mağara ile son bulur KİMYASAL BİRİKİM ŞEKİLLERİ TRAVERTEN Yer altı suları içinde erimiş halde bulunan kalkerin suların yüzeye çıktığı yerde çökelmesi ile oluşan yer şekilleridir Çökelme olabilmesi için su içindeki CO2 uçması gerekir Ör: Pamukkale(Denizli) DAMLATAŞ (Sarkıt-Dikit-Sütun) Kalkerli arazilerdeki mağara tavanından damlayan yer altı suları içindeki erimiş haldeki kalkerin çökelmesi ile oluşur Çökelme tavanda olursa Sarkıt, tabanda olursa Dikit , birleşirlerse Sütun oluşur Ör: Damlataş mağarasında olduğu gibi |
|