Tsunami

**Prof. Dr. Sinsi** · 06-27-2012

Tsunami (okunuşu: "Sunami"

Japonca'da liman dalgası anlamına gelen tsunami sözcüğünden) okyanus ya da denizlerin tabanında oluşan deprem, volkan patlaması ve bunlara bağlı taban çökmesi, zemin kaymaları gibi tektonik olaylar sonucu denize geçen enerji nedeniyle oluşan uzun periyotlu deniz dalgasını temsil eder

Japonya'da, 21000 kişinin hayatını kaybettiği Büyük Meiji Tsunamisi'nden sonra Japonlar'ın yaptığı yardım çağrılarıyla dünya dillerine kendiliğinden yerleşmiştir

Tsunamiden sonra oluşan dalganın diğer deniz dalgalarından farkı, su zerreciklerinin sürüklenmesi sonucu hareket kazanmasıdır

Derin denizde varlığı hissedilmezken, sığ sulara geldiğinde dik yamaçlı kıyılarda ya da V tipi daralan körfez ve koylarda bazen 30 metreye kadar tırmanarak çok şiddetli akıntılar yaratabilen bu dalga; insanlar için deprem, tayfun, çığ, yangın ya da sel gibi bir doğal afet haline gelebilmektedir

2004'teki tsunami'nin canlandırması

Tsunamiden korunmak için neler yapılabilir ?

* Deniz kıyısında yerleşim yeri seçerken; tsunami riskini de diğer doğal afetler (deprem, sel, tayfun vb

) gibi değerlendirmek alınabilecek ilk önlemdir

* Hemen yüksek yerlere doğru gidilmelidir

* Deniz yanında yalı yar biçiminde yüksek bir yamaç varsa hemen yüksek yerlere doğru gidin

* Tsunami'nin ilk dalgası geldikten sonra tehlikenin geçtiğini sanmayın bazen ikinci dalga ilk dalgadan daha büyük olabilir

* Tsunami’nin deniz kıyısına ilk gelişi su düzeyinin anormal biçimde (depremin büyüklüğüne, oluş şekline ve türüne ve deniz durumuna göre yaklaşık 10-15 dakika içerisinde) yükselmesi ya da çökmesiyle kendini belli eder

Tsunami’nin bu öncü zayıf ilk dalgası, arkasından gelecek olan iki ya da üç kuvvetli dalganın habercisidir

Bu durumda yapılacak tek şey; kıyıdan uzaklaşmaktır

Deniz içerisinde seyir halinde bulunanlar ise kıyıdan uzaklara, derin sulara giderek dalganın kendilerine ve deniz taşıtına vereceği zararı azaltabilir hatta önleyebilir

Deniz kıyısında olanlar içinse, denizden uzaklara ve yükseklere gitmek zorunludur

* Tsunami çok güçlü dalgalardır onu durdurma gücü yoktur sadece kaçılabilir

Etimoloji

Sunami sözcüğü, dünya dillerine 15 Haziran 1896'dan sonra girmiştir ve çoğu dillerde, keskin bir "S" ile okunması için başında bir "T" ile yazılır: "Tsunami"

Ama Türkçede bu "T"ye gerek yoktur

En başlarda Türkçeye de alınan bu yazım şekilinden dolayı Türkiye'de "Tusunami" denilmeye başlanmıştır

06-27-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Tsunami Tsunami (okunuşu: "Sunami"Japonca'da liman dalgası anlamına gelen tsunami sözcüğünden) okyanus ya da denizlerin tabanında oluşan deprem, volkan patlaması ve bunlara bağlı taban çökmesi, zemin kaymaları gibi tektonik olaylar sonucu denize geçen enerji nedeniyle oluşan uzun periyotlu deniz dalgasını temsil eder Japonya'da, 21000 kişinin hayatını kaybettiği Büyük Meiji Tsunamisi'nden sonra Japonlar'ın yaptığı yardım çağrılarıyla dünya dillerine kendiliğinden yerleşmiştir Tsunamiden sonra oluşan dalganın diğer deniz dalgalarından farkı, su zerreciklerinin sürüklenmesi sonucu hareket kazanmasıdır Derin denizde varlığı hissedilmezken, sığ sulara geldiğinde dik yamaçlı kıyılarda ya da V tipi daralan körfez ve koylarda bazen 30 metreye kadar tırmanarak çok şiddetli akıntılar yaratabilen bu dalga; insanlar için deprem, tayfun, çığ, yangın ya da sel gibi bir doğal afet haline gelebilmektedir 2004'teki tsunami'nin canlandırması Tsunamiden korunmak için neler yapılabilir ? * Deniz kıyısında yerleşim yeri seçerken; tsunami riskini de diğer doğal afetler (deprem, sel, tayfun vb) gibi değerlendirmek alınabilecek ilk önlemdir * Hemen yüksek yerlere doğru gidilmelidir * Deniz yanında yalı yar biçiminde yüksek bir yamaç varsa hemen yüksek yerlere doğru gidin * Tsunami'nin ilk dalgası geldikten sonra tehlikenin geçtiğini sanmayın bazen ikinci dalga ilk dalgadan daha büyük olabilir * Tsunami’nin deniz kıyısına ilk gelişi su düzeyinin anormal biçimde (depremin büyüklüğüne, oluş şekline ve türüne ve deniz durumuna göre yaklaşık 10-15 dakika içerisinde) yükselmesi ya da çökmesiyle kendini belli eder Tsunami’nin bu öncü zayıf ilk dalgası, arkasından gelecek olan iki ya da üç kuvvetli dalganın habercisidir Bu durumda yapılacak tek şey; kıyıdan uzaklaşmaktır Deniz içerisinde seyir halinde bulunanlar ise kıyıdan uzaklara, derin sulara giderek dalganın kendilerine ve deniz taşıtına vereceği zararı azaltabilir hatta önleyebilir Deniz kıyısında olanlar içinse, denizden uzaklara ve yükseklere gitmek zorunludur * Tsunami çok güçlü dalgalardır onu durdurma gücü yoktur sadece kaçılabilir Etimoloji Sunami sözcüğü, dünya dillerine 15 Haziran 1896'dan sonra girmiştir ve çoğu dillerde, keskin bir "S" ile okunması için başında bir "T" ile yazılır: "Tsunami" Ama Türkçede bu "T"ye gerek yoktur En başlarda Türkçeye de alınan bu yazım şekilinden dolayı Türkiye'de "Tusunami" denilmeye başlanmıştır