Palenque - Palenque Hakkında Bilgiler...

Palenque harabelerinden Haç tapınağı




Saray





Yaprak Haçı Tapınağı'ndan Palenk meydanı görünüşü




Büyük Pacal kabartması




Kinik K'an Balam




Arslan Tapınağı'nın bir kabartmasını betimleyen bir Waldeck çizimi




Upakal K'inich kabartması


Palenque Meksika Federal Cumhuriyeti’nin Chiapas eyaletinde Usumacinta ırmağı yakınındaki eski bir Maya kentidir

Sit alanı

Bu kültürün en etkileyici kentlerinden biridir Kentin kurulma alanı pek büyük olmamasına karşın içerdiği yapı ve yontular muhteşemdir Kentin 2005’e kadar keşfedilen kısmı 25 km²’dir ; bu keşfedilmiş kısım kentin gün ışığına çıkarılamamış kısmının % 10’u bile değildir Kentin keşfedilmemiş kısmı ormanla kaplıdır ve bu sık ağaçlı orman yüzünden kentin bini aşkın yapısına ulaşılamamaktadır Palenque kenti Unesco tarafından 1987’de Dünya Miras Listesi'ne alınmıştırEserleri bakımından Meksika'nın güneyindeki en zengin sitlerinden biri olan Palenque Yucatan yarımadasının sınırında bulunurKentteki mimari tarz Maya mimari tarzının batı varyantı olarak nitelendirilebilir

Adı ve tarihi

Kentin Maya dilindeki adı olan Lakam Ha "Büyük Sular" ya da "Yüce Sular" anlamına gelir 16yy'daki İspanyol işgalinden çok daha önce terkedilmiş durumdaydı Palenque'de bulunan ilk Avrupalı rahip Pedro Lorenzo de la Nada olmuştur (1567) O dönemde "güçlü evler toprağı" anlamına gelen Otolum adını taşıyan bölge Chol adındaki kavimce meskunduDe la Nada bu adı İspanyolca'daki palenque (fortification) sözcüğüyle karşılamayı tercih etti Palenque zamanla bölgedeki antik kentin adı haline geldi Bir başka varsayıma göreysePalenque sözcüğünün kökeni Maya dilinde "jaguar güneş" anlamına gelen bahlam kin adıydıBu adGüneşin bir başka aleme daldığı yeri ifade etmek üzere kullanılıyordu Kentin klasik dönemden önceki çağda (İÖ2500-İS300) kurulduğu sanılmaktadır Palenque klasik dönemde B'akaal devletinin başkenti olmuştur B'akaal hükümdarları soylarını çok eski bir geçmişe bağlarlar Hatta bazılarının sözleri dikkate alınacak olursa bu köken tarih-öncesi çağlara uzanır Fakat arkeolojik varsayımlar ilk hükümdar sülalesini Olmekler'e dayandırır

Keşfi

Kentin ilk planları 1807'de Luciano Castañeda atarfından yapılmıştır Bernasconi ve Castañeda'nın bilgilerinden yararlanılarak Palenque üzerine ilk kkitap 1822'de Londra'da yayımlandı 20yy başlarına dek Palenque'deki heykel ve kabartmaların Mısırlılar'ıPolinezyalılar'ı ya İsrail kabilelerini temsil etikleri sanılıyorduAskeri kaşif Juan Galindo bunların mahalli halkları temsil ettiğini ortaya atan ilk kişi oldu 1832'de aynı zamanda haritacı ve antikacı olan Fransız kaşif Jean-Frédéric Waldeck bölgede iki yıl kaldı ve incelemelerini 1866'da yayımladı Palenque üzerinde ilk bilimsel çalışmalar 1840'da başladı1858'de Fransız Désiré Charnay tarafından ilk fotoğrafları çekildiNihayet 1949 ile 1942 yılları arasında Meksika hükümeti Ulusal Antropoloji ve Tarih Enstitüsü aracılığıyla siteye Meksikalı arkeolog Alberto Ruz L'Huillier başkanlığında bir kazı ekibi gönderdiBu ekip birçok keşifte bulunmuştur 1970'li yıllarda aynı Enstitü'den Jorge Acosta başkanlığında bir başka ekip sit alanında çalışmalar yapmıştır Bu ekip sit alanında mahalli bir müze açmıştır(Dr Alberto Ruz L'Huillier Müzesi) !973'te Merle Green Robertson'ın keşifleri olmuştur 1983'te Juan Lorenzo del castillo ve Sergio Juarez Biñol'un çalışmaları Burña denilen heykeldeki ünlü sembolleri çözmeleriyle tamamlandı Sit alanındaki son çalışmalar 1995'de yapılmıştır

Yapılar

Günümüzde ulaşılabilir anıtları olarak şunlar sıralanabilir:

• Yazıtlar Piramidi ya da Tapınağı: Piramidal yapı adını doğu yönünde bulunan bir tapınaktan ve bu tapınağın içindeki hiyeroglifik yazıtlar içeren üç kayadan almıştır Tapınakta piramidin içine inen bir merdiven bulunur Merdiven piramidin kalbinde bulunan lahit odasına açılır Pacal’ın lahit odası duvarları ve lahit Pacal’ın öte-aleme göçünü atalarınıilahları betimleyen kabartmalarla süslüdür

• Saray: Yapay bir teras üzerine kondurulmuş birbirine bağlı binalardan oluşan bir komplekstir

• Haç tapınakları grubu:Üzerinde tapınaklar bulunan basamaklı piramitlerden oluşan bir kompleks sözkonusudur Bu grup adını haça benzetilen Maya mitolojisindeki yaşam ağacı tasvirinden alır Maya mitolojisine göre de bu ağaç Asya şamanizminde olduğu gibi yerin göbeğindedirBu gruptaki tapınaklar Haç TapınağıYaprak Haçı TapınağıGüneş Tapınağı olarak adlandırılmıştır

• Arslan Tapınağı:Ana grubun 200 mgüneyinde yer alır Tapınak adını bisefal jaguar biçimindeki bir tahta oturmuş kral kabartmasından almıştır

• Kont tapınağı:Tapınağa bu adı Waldeck vermiştir Tapınak beş basamaklı bir teras üzerinde yükselir Üst kısımdaki tapınak orijinal mimari unsurları halen tümüyle korumaktadır

• Top oyunu sahası: Birbirine paralel iki platformdan oluşur Tam anlamıyla görülebilmesi için kazı ve onarım çalışmalarına ihtiyaç vardır

Palenque hükümdarları

Palenque hükümdarlarından bazıları hükümdarlık yıllarıyla şunlardır:

• K'inich K'an B'alam II
• K'uk B'alam I (11 Mart 431 - 435)
• B'utz Aj Sak Chiik (29 Temmuz 487 - 501)
• Ahkal Mo' Naab I (5 Haziran 501 – 1 Aralık 524)
• K'an Joy Chitam I (25 Şubat 529 - 8 Şubat 565)
• Ahkal Mo' Naab II (4 Mayıs 565 - 23 Temmuz 570)
• K'an B'alam I (8 Nisan 572 - 3 Şubat 583)
• Yohl Iknal (kadın) (583-604)
• Aj Ne' Ohl Mat (605-612)
• Pacal I (612)
• Sak K'uk (kadın) (612-615)
• K'inich Janaab' Pakal (ya da Pacal II ya da Büyük Pacal 615-683)
• K'inich K'an B'alam II (ya da Chan Bahlam II 683-702)
• K'inich K'an Joy Chitam II (702-711)
• Xoc ( 711?- 722)
• K'inich Ahkal Mo' Naab III (Chaacal III 3 Ocak 722 - 729)
• K'inich Janaab' Pakal (ya da Pacal III 742)
• K'inich K'uk B'alam II (8 mart 765 - ?)
• Wak Kimi Janhb' Pakal (ya da Pacal IV 17 Kasım 799-?)