Çocuk ve Sosyalleşme

?Lütfen ve teşekkür ederim demek?,?sırasını beklemek?,?kolunun yerine bir mendile burnunu yada ağzını silmek?,?diğer çocuğu aniden itmek yerine ondan oyuncağını geri vermesini rica etmek?Çocuğun sosyalleşme sürecine bağlı olan birkaç davranış örneğiBurada ,bir süreçten söz ediyoruzKüçük yaşlardan başlayarak çocuk,gitgide neleri yapıp yapmaması gerektiğini ,kuralları,gelenekleri ve içinde yaşadığı toplumun değer yargılarını öğrenir
Sosyalleşme,çocuğun gelişiminin önemli bir parçasıdırİleride sosyal çevre ile uyum sağlamış bir birey olması,buna bağlıdırSosyalleşme,kendiliği nden olan,mekanik bir süreç değildirÇocuğa bu konuda rehberlik edilmeli ve belli bir disiplin kazanmasına çalışılmalıdırBununla beraber,çocuğun bu süreçle ilgili gösterdiği çaba ve işbirliği,onun eğitiminden sorumlu kişilerce cesaretlendirilmelidirÇocuğun işbirliği,sizin ve çocuğunuzun eğitiminden sorumlu kişilerin onunla kuracağı sıcak ve onaylayıcı bir tutumla gelişir

SOSYALLEŞMENİN ŞARTLARI

1- Sosyal becerileri geliştirmek: Sosyal becerilerin gelişimini etkileyen bazı faktörler vardır:

· Çocuğun mizacı Bazı çocuklar,diğerlerine göre daha sosyaldirler ve böylece,çevrenin daha fazla ilgi ve sempatisini toplarlarSıcak kişiler-arası ilişkileri,sosyal beceri gelişimini kolaylaştırır
· Yakın ilişkilerin niteliği Çocuğun diğerleriyle yakın ilişkiler kurma olanağına sahip olması,belli bir sosyalliği garantiler,çünkü;başkaları ile iyi ilişkiler kurması konusunda gerekli olan güveni çocuğa verirDiğer başka yetişkinlerle güvene dayalı ilişkiler kurma şansı olan çocuk,toplumda kabul edilen sosyal davranışları öğrenir
· Çevrenin izlenimi Çocuk,daha bebekken,çevresindekiler,onun ihtiyaçlarına cevap verebilmek için kullandığı jest ve mimikleri anlamlandırmalıdırlarİhtiyaçl arının doyurulması ve saygı duyulması,onu başkalarına açılmaya ve sosyal becerilerini geliştirmeye iterkadincanet
· Psikomotör gelişim Psikomotör becerileri ve kapasitesi sayesinde çocuk,çevresiyle olan ilişkilerini çeşitlendirebilir ve başka kişileri tanıma olasılığını arttırarak sosyal ilişkilerini zenginleştirir
· Bilişsel gelişim Bilişsel beceriler,çocuğu, yavaş yavaş egosantrik bakış açısından uzaklaştırarak,başkalarının duygu ve ihtiyaçlarını daha iyi anlamasına ,dolayısıyla,onlarla daha iyi ilişkiler kurmasına olanak tanır

2- İletişimi geliştirmek: Kendini iyi ifade etme ve başkaları tarafından anlaşılma isteği,çocuğu ?sözlü? ve ?sözsüz? iletişim tarzını geliştirmeye iterEtkili biçimde iletişim kurmayı bilmek,sosyal becerilerin gelişiminde önemli bir rol oynarBurada,yetişkinlerin desteği ve yardımı çok önemlidir
3- Yaşıtlar ile ilişkiler: Çocuklar,6 aydan itibaren,diğer çocuklarla sınırlı,fakat,ahenkli ilişkiler kurabilirlerÖrneğin ; 6 aylık bir bebek,bir yandan biberonla sütünü içerken,bir yandan da oyuncaklarını alıp vererek eğlenebilir10-12 aylık bir bebek,diğer bir bebek ağlıyorsa,kendisi de gözyaşlarına boğulabilir13-14 aya doğru,ağlayan başka bir çocuğu okşayabilir ya da sarılabilir18 aya doğru,bir diğer çocuğu, kırık olan oyuncağını kendi sağlam oyuncağı ile değiştirerek teselli edebilirBu örnekler,çocuğun çok küçük yaşlarda bile çevresindekilere karşı ne kadar hassas olduğunu göstermektedir;özellikle çocuklara karşıYaşıtı çocuklarla beraber olabileceği bir ortam,çok önemlidir,çünkü;çocuğa,gözleml eme,taklit etme ve sosyal yeteneklerini ifade etme fırsatı verir

4- Ebeveyn ile ilişkiler: Ebeveyn-çocuk ilişkileri ,sosyal gelişim için çok önemlidir,çünkü;ebeveyn çocuk arasındaki yakın ilişkinin niteliği tüm diğer öğretilerin temelinde yer almaktadırBu yakın ilişki(yada bağlanma) nın kalitesi,bebeğe gösterilen özene ve onunla geçirilen zamanın süresine bağlı olarak değişir

5- Öğretmen ile ilişkiler: Yeni araştırmaların da gösterdiği gibi;çocuğun sosyal gelişiminde ?anne?nin oynadığı rolün dışında başka insanların da rolü önemlidirBu kişilerden birisi de öğretmenlerdirÖğretmen gösterdiği özen ve kurduğu sıcak iletişimle çocuğa fiziksel ve psikolojik ihtiyaçlarına cevap verebilecek kapasitede olduğunu gösterecektir ve böylece,çocuk,öğretmenine ?bağlanabilecektir?Bu bağ sayesinde öğretmen,çocuğun kendi sosyal gelişimine katılımını sağlamış olacaktır


Sosyalleşme süreci içerisinde çocuğun kazanması gereken temel sosyal beceriler:

- Empati duygusunun gelişimi;
- Başkalarının haklarına saygı bilincinin gelişimi;
- Başkalarına yardım bilincinin gelişmesi ve bundan memnuniyet duyma;
- İşbirliği bilincinin gelişimi ve rekabet duygusunun tehlikelerini öngörebilme;
- Arkadaşlığı keşfetme ve bundan zevk alma,sevinç duyma;
- Kendini daha çok ?sözle? ifade edebilme hassasiyetine sahip olmak;


Kendi kendini kontrol etme ve ahlaki bilinç:

Sosyal beceri potansiyelini geliştirmek ve gerçekleştirmek için çocuk,toplumun empoze ettiği kuralları ve değerleri kendi kural ve değerleriymiş gibi kabul etmek zorundadırBunun için çocuk,oto-kontrol duygusunu geliştirmeli ve ahlaki bilincini içselleştirmelidir
Kendileri üzerinde kontrol geliştirebilmiş kişiler,daha tutarlı ve sabırlıdırlar,ihtiyaçlarını daha uygun yol ve yöntemler kullanarak giderebilirler ve ruh sağlıklarını koruyabilirlerAileler ve eğitimciler,benlik duygusunun gelişimine yardım ederek,çocuğun kendi üzerinde kontrol duygusunu pekiştirebilirlerBu amaçla,çocuğun olgunluk seviyesi ve yaşına uygun kararları alması yönünde fırsatlar sağlanmalıdır
Kişisel kontrol,ahlaki bilincin kazanılmasını ve ?iyi?,?kötü? nosyonunun içselleştirilmesini de içerirAşağıda yer alan iki faktör,bu bilincin yerleşmesi için gereklidir:
1- Çocuk ve yetişkin arasında zenginleştirici ve sevgi dolu bir ilişki,
2- Çocuğa bazı şeylerin neden yapılmaması veya yapılması gerektiğini ifade eden tümevarım tekniğinin kullanılması: ?Kum atmana izin veremem,çünkü;kum,kardeşinin gözüne gelebilir?Her açıklama,çocuğa başkalarını da düşünerek hareket etme motivasyonu sağlamalıdırBöylece,çocuk,kiş isel özgürlüğünü kısıtladığını düşündüğü kurallara körü körüne uymak yerine sosyal çevresine göre davranmayı öğrenir


Sağlıklı bir disipline doğru:

Gerçek disiplin,çocuğu pozitif ve yapıcı bir biçimde eğitmektirAsla ceza ile eş değer değildirDisiplin,çocuğa özsaygısını yitirmeden,sosyal zorunluluklara ve kurallara uymasını öğretmektirDisiplin,çocuğun bazı kuralların neden var olduklarını anlayarak,onları özümlemesine yardım ederEtkili bir disiplin,çocuğun onu çevreleyen dünyaya duyduğu güven duygusunu arttırmalıdırEtkili bir disiplin için bazı şartların yerine gelmesi gerekmektedir:Yetişkin,çocuğa rehberlik etmeli ve onun ihtiyaçlarına saygı duymalıdır;kuralları çocuğa öğretmek için yeterli zaman harcamalıdır;ortaya çıkması muhtemel bazı problem ve çatışmalar konusunda uyarılarda bulunmalıdır;açıklamalar ve çocuktan istenilenler,onun gelişim dönemine uygun olmalıdır
Sağlıklı ve tutarlı bir disiplin uygulamaya çalışıldığı bazı durumlarda bile çocuğun kendi kendisini kontrol etmek ve sosyal alanda kabul edilebilir bir biçimde davranmakta zorlandığı görülebilirBu durumda,çocuklara yardım etmek ve araya girmek gerekebilirİşte bazı temel kurallar:
- Arzu edilmeyen bir davranışı durdurmak için uygun bir zamanda araya girerek kesin ve kararlı davranmakÇocuğun asla başkasının haklarını ihlal etmesine,vurup kırmasına izin vermemek
- Ansızın oluşan bir problem karşısında çabuk hareket etmekÖrneğin;şiddetli meydan okumayla sonuçlanabilecek her türlü tartışmayı hemen sonlandırmak
- Bazen bir problem karşısında fiziksel bir uyarı gerekebilirÖrneğin;çocuğu yavaşça,ama kararlı bir biçimde kollarından tutup gitmesini engellemek ve sizi dinlemesini sağlamak gerekebilirŞu cümle,etkili olabilir:?Sakinlaştiğin zaman gitmene izin verebilirim ve o zaman konuşabiliriz?


Kaçınılması gereken bazı disiplin yöntemleri:

Bazı disiplin yöntemleri,çocuğun güdülerini kontrol etmesine,sınırları anlamasına yardım etmek konusunda etkili değildirler,hatta,zararlı bile olabilirlerÖrneğin; acı alaylar , vurmalar vs çocuğun benlik değerini zedelediği gibi duygusal gelişimine de engel olurlarOna vurmak,utandırmak,bağırmak,ele ştirmek ya da onu bir odaya kapatmak,sadece yetişkinden korkmayı öğretirBu tarz bir cezalandırma,güvensizliğe,yala na ,gizliliğe ya da saklamaya yol açabilirGüç yada şiddet kullanılarak boyun eğdirilen çocuğun dikkati,itaat etmediği kuraldan çok çektiği acıya,aşağılanma ve dışlanma hislerine yöneliktirKısacası,bu cezalar olumsuz duygularla dolu oldukları için sonuçları da olumsuzdur