Bayan Sporcularda Adet Düzensizlikleri

Son otuz yıldır düzenli spor yapan kadın sporcu sayısı artmıştır Kadınlar da erkekler gibi düzenli spor yapmanın nimetlerinden yararlanmaktadırlar Ayrıca yapılan sporun kadın ve erkekte eşit etkileri yaratması da kadınların düzenli bedensel etkinlikte bulunmaları için bir gerekçe oluşturmaktadır
Kadınların uzun yıllar boyunca spor yapmalarını engelleyen bazı inançlar, son yıllarda yapılan spor fizyolojisine ilişkin çalışmalar sonucunda yıkılmıştır Bu nedenle kadınların yaşamların her evresinde spor yapmaları "sakınca " olmaktan çıkmıştırAncak yine de bazı sağlık sorunlar gelişebilmektedir Kadınlarda spora bağlı adet düzensizlikleri gelişebilmektedirBu soruna değinmeden önce kadınların adet düzenine ilişkin bazı bilgiler vermekte yarar vardır Kadınların adet kanamaları genelde 12-13 yaşlarında başlamaktadır Adet kanamasından 1-2 yıl önce ikincil eşey özelliğini oluşturan pubik ve koltuk altı kıllanmaları gerçekleşir Adet döngüsünün süresi kadınlar arasında değişkendir 21-35 gün arasında tekrar eden adet kanaması normal sınırlar içerisinde kabul edilir Ortalama 28 gün sürmektedir

Fizyolojik olarak adet döngüsünü ikiye bölmek mümkündür İlk evreye foliküler evre adı verilir Bu evre ortalama 14 gün sürer Bu evrenin başında kadının kandaki östrojen ve progesteron hormon düzeyleri düşüktür Foliküler evrenin sonuna doğru östrojen artar ve zirve yapar ve yumurtlama (ovülasyon) denilen olaya neden olur Yumurtalama genelde adet döngüsünün (adet kanamasının başladığı ilk günden itibaren) 13-15 günlerinde görülür Stres ve birçok başka nedenden dolayı yumurtlama gecikebilir ya da olmayabilir Luteal faz denilen adet döngüsünün ikinci evresi ortalama 14 gün sürer Bu evre aadet kanamasının başlamasıyla sona erer Bu evrede de östrojen düzeyleri yüksek seyreder (yumurtlama döneminde olduğu gibi olmasa da) ve progesteron da bu evrede artar Yumurtlama döneminde kadının yumurtası (ovum) döllenmediği taktirde, luteal dönemin sonunda rahim içinde bulunan cidar (endometrium) dökülür ve adet kanaması olur
Bazı kadınların yaşları ilerlemesine rağmen hiç adet kanaması görmemektedir Bu duruma birincil amenore adı verilmektedir 16 yaşına kadar adet kanaması olmadığında ve meme gelişimi ve kıllanma 14 yaşına kadar gerçekleşmediğinde, birey birincil amenore bakımından incelenmelidir
İkincil amenore ise adet görmeye başlamış kadınlarda olur Normal adet görürken üç aydan fazla adet görmediği taktirde ikincil amenoreden şüphelenilir Seyrek adet görme (oligomenore) yılda 3-6 kez adet görme ya da adet döngülerinin 35 günden fazla olmasıdır Sporcu bayanlarda kısalmış luteal evreye ya da yumurtlama olmayan (anovulatuvar) döngülere bağlı geçici kısırlık gelişebilir Adet düzensizliğine ilişkin bulgular sıkça gözden kaçabilir, çünkü kadın o anki durumunu normal sayabilir Ancak çocuk sahibi olamama gibi nedenlerle hekime başvurulduğunda, düzensizlikler yada başka nedenler ortaya çıkabilir
Amenore normal populasyonda %2-5 oranında görülürken, sporcu bayanlarda %44 oranına kadar bildirilmiştir Spor yapan kadınlarda aşırı zayıflık, ani kilo kaybı, hızla şiddetli yüklenmelerde bulunma, dengesiz beslenme, yeme bozuklukları ve ruhsal stres amnoreye neden olabilir
Spora bağlı amenore gelişen kadınlarda beslenme yetersizliğine bağlı kalsiyum eksikliği yerine koyulmalıdır Bunun için günliük 1500 mg elementer kalsiyum eşdeğeri gıda alınmalıdır Amenoresi olan kadın sporcularda, yerine yeniden konulması zor olan, kemik mineral yoğunluğunun kaybı sözkonusudur Adet kesilmesi buna ilişkin erken bir habercidir Bu nedenle böyle bir durumda derhal girişimde bulunulup, kemiklerin zayıflaması engellenmelidir Böylece kemik erimesi ve bunun bir sonucu olan omurga eğrilmesi (skolyoz), stres kırıkları ve başka daha ciddi kırıklar engellenmiş olur Adet düzensizliği olan sporcular tespit edildikten sonra hekime başvurup, nedenini araştırmalıdır Beslenme durumları ve antrenman programları düzenlenmelidir Bu düzenlenmelere rağmen adetleri düzene girmediği taktirde ve yaşları 16 yaşını geçiyorsa dışarıda hormon tedavisi almalıdırlar Bunun sporcu, aile ve antrenörlerin bazı çevresel etmenlere yönelik eğitimleri de yapılmalıdır