Uykuda İşeme ( Enürezis )

Çocukluk çağının en sık görülen sorunlarından biri olan enürezis zeka yaşı ile uyumlu olmayan gece ve / veya gündüz istem dışı işemedir Çocuklar genellikle 3- 5 yaşları arasında idrarını gece gündüz kontrol edebilecek olgunluğa erişirlerBu nedenle bu durumun beş yaşına kadar görülmesi normal olarak kabul edilmektedir Zekası normal olan bir çocukta beş yaşından sonra en az peş peşe üç ay boyunca haftada en az iki kez gece veya gündüz ıslatması normal dışı olarak değerlendirilmektedir
İdrarın gece istem dışı yapılmasına ‘ enürezis nokturna’, gündüz istem dışı yapılmasına ‘enürezis diurna’ ve hem gece, hemde gündüz yapılmasına ‘ enürezis kontinua’ denmektedirEnürezis daha çok gece işemesi şeklinde görülmektedir İstemsiz işemelerin yaklaşık % 60’ı gece işemesi, % 30’u gece ve gündüz işemesi, % 10 kadarınında gündüz işemesi olduğu belirtilmektedir Hastanelerin polikliniklerine başvuranların büyük çoğunluğu gece işemesi olanlardır Çocukların yaklaşık % 85’ nde enürezis hiç kesilmeden bebeklikten beri devam etmektedirBuna primer enürezis denmektedir Yaklaşık % 15’ nde tuvalet eğitimi tamamlandıktan ve en az bir yıl geçtikten sonra çeşitli nedenlerle yeniden başlamaktadırBu durumda sekonder enürezis olarak adlandırılır

Enürezis 5 yaşında % 10-20, 8 yaş civarında % 5-10, 14 yaş civarındada % 2 oranında görülmektedir Enürezis çoğunlukla ergenlik çağına kadar kendiliğinden geçer% 1 kadarı yetişkin çağa kadar devam eder Enürezis erkek çocuklarda, kızlardan daha fazla görülmektedir Ergenlik döneminde oran eşitlenmektedir
Polikliniklere enürezis şikayeti ile getirilen çocukların büyük çoğunluğu 8-11 yaşları arasındadır Getirilen bu çocuklarda enürezisin çok daha erken başladığı veya hiç kesilmeden devam ettiği görülmektedirAncak aileler genellikle, bu durumun bu yaşlarda normal olduğunu ilerde kendiliğinden geçeceğini düşünerek veya bunun tedavi ile iyileşmeyeceğini, veya tedavide ilaç kullanılacağını ve bu ilaçların kısırlık yapacağını düşünerek bu yaşlara kadar veya daha ileri yaşlara kadar doktora başvurmamaktadırlar
Geçmişte anne, babası, kardeşlerinde enürezis olan çocuklarda daha sık görülmektedir Enüretiklerin % 70’inin birinci derece akrabalarında enürezis vardır veya geçmişte olmuştur Anneleri geçmişte enüretik olan çocuklarda beş kat, babaları geçmişte enüretik olan çocuklarda yedi kat daha fazla görülmektedir
Enürezis duygusal ve davranışsal nedenlere bağlı olabileceği gibi organik nedenlerede bağlı olabilir

Mesane boynu veya üretra darlığı nedeniyle enürezis oluşabilirBöbrek ve idrar yollarının enfeksiyonlarındada enürezis görülebilir Tüm enüretiklerin % 5 ‘ nde enfeksiyon bulunmaktadırEnüretik kızlarda üriner enfeksiyon daha sık görülmektedir Şeker hastalığı ve şekersiz diabet denilen diabetes isipidus ve bazı ilaçlarda enürezise yol açacak nedenler arasındadır

Enüretik çocukların anne babaları çocuğun uykusunun genellikle ağır olduğunu ve zor uyandırıldığını, bazende uyandırılamadığını ifade etmektedirler Bu nedenle enürezisin derin uyku sırasında ortaya çıktığı düşünülmüş; ancak yapılan araştırmalar uykunun her döneminde enürezis görülebileceğini göstermiştir

Bazı araştırmacılara göre enürezis benliği doyurmanın gelişmemiş biçimi , bazılarına göre sıkıntının dışa vurumu, bazılarına görede saldırganlığı dışa vurma güçlüğü olan çocukların duygularını ifade etme biçimidirÇocukla ana- baba arasındaki ilişkilerin sağlıksız olduğu durumlarda, çocuk onlara karşı olan olumsuz duygularını enürezis ile ortaya koyabilirÇocuk kendisi ile yeterince ilgilenilmemesi veya sevgi gösterilmemesi durumunda ilgi çekmek için yapabilir Annenin aşırı koruyucu eğilimi nedeni ile, çocuğun tuvalet eğitimi alamayacak kadar küçük olduğunu düşünerek eğitim vermeyi geciktirmesi bir etken olabilirBu tutumun arkasında yatan gerçek çocuğu uzun zaman kendisine bağımlı tutmak arzusudurBu durumda çocuk tüm alanlarda olduğu gibi işeme konusundada bebeksi kalmaktadırZamanından önce ve baskıcı tuvalet eğitimide enürezise neden olabilir Ölüm, boşanma, ailede parçalanma, anneden ayrılma, kaza, ev değiştirme, kardeş doğumu vb nedenlerde sebepler arasında sayılmaktadır Kardeş doğumu ile başlayan enürezis bir gerileme belirtisi veya kardeşe karşı saldırgan duyguların ifadesi olabilir
Enürezise yol açan nedenler birlikte başka sorunlarada yol açabilirlerEnürezis tek belirti olarak ortaya çıkabileceği gibi duygusal ve davranışsal bir bozukluklada bağlantılı olabilirEnürezisli çocuklarda tik, kekemelik, tırnak yeme, enkoprezis ( kaka kaçırma) daha sık görülmektedirSekonder enürezisi olanlarda psikiyatrik bozuklukların daha sık olduğu düşünülmektedirBazı araştırmacılar hem gece hemde gündüz işemesi olan çocuklarda psikiyatrik bozuklukların daha sık olduğunu buldular
Enürezis ile kendisini açığa vuran bir çok sorun olabileceğinden bunların tanınıp tedavi edilmesi için bu sorunun önemsenmesi ve alta yatan nedenin bulunması gerekirBu yapılmadığı zaman enürezis ile birlikte buna neden olan sorunlarda artarak devam edecektirAyrıca enürezis çocuğun sosyal hayatını bozduğu gibi ( örbir yere yatsıya gidemez) anne babası ile olan ilişkilerinide bozabilirBundan dolayı utanç duyabilir, başkalarının alaylarına maruz kalabilir, kendine güveni azalabilir
Tedavi
Öncelikle ayrıntılı bir muayene ve organik nedenleri araştıracak tetkikler yapılmalıdır Daha sonra ruhsal nedenler araştırılmalıdır Aileye ve yaşına göre çocuğa sorunun nedeni açıklanmalı ve doktorla işbirliği yapmaları sağlanmalıdır Aileye bunun bir hastalık olduğu çocuğun bilinçli olarak yapmadığı bu nedenle çocuğu suçlamamaları gerektiği anlatılmalıdır

Enürezislerin % 5 kadarında neden üriner sistem enfeksiyonları, diapedes insipidus, epilepsi, doğuştan varolabilecek ürogenital sistem anomalileri vs olduğundan varsa bu sorunlar tedavi edilmelidir

Organik bir neden bulunamamışsa veya organik bir nedenle birlikte ruhsal nedenlerde varsa çocuğun ve ailenin durumuna göre aileye danışmanlık ve gerekirse aile tedavisi, davranış tedavisi, psikoterapi veya ilaç tedavisi uygulanabilir

Özellikle primer enüreziste ilaç tedavisi çok etkili olmaktadırBazı aileler bu ilaçların kısırlık yapabileceği gibi bir kaygı ile doktora gelmemekte veya verilen ilaçları kullanmamaktadırlar Enüreziste kullanılan ilaçların kısırlık yaptığı şeklinde bir bilgi tamamen yanlış bir bilgidirAyrıca doktora getirilen her çocuğa ilaç verilmemektedir
Dr Mazlum Çöpür
Çocuk - Ergen ve Yetişkin Psikiyatrisi Uzmanı