adet öncesi gerginlik

PMS ile ilişkili 150’den fazla fiziksel ve fizyolojik bulgu olmasına rağmen pek çok kadında bu bulguların sadece birkaçı görülür Bu bulgular adet gören kadınların % 90’ında görülür, % 10’luk bir kısımda ise çok daha şiddetli bulgular görülür Bulgular genellikle adetin başlangıcından itibaren ilk 10 gün içinde başlar ve adet ile durur veya hafifler

Pek çok kadın eğitim ve yaşam tarzı değişikliği sayesinde bu bulgularla başarılı biçimde mücadele edebilir PMS’a bağlı rahatsızlık hissini gidermeye yönelik bazı ilaçlar mevcuttur


BULGULAR



Yakınmalarınızın kaynağının PMS olup olmadığını anlamak için premenstrüel bulgularınızı, zamanlamasını ve şiddetini günlük olarak kaydedebilirsiniz Eğer bulgular birkaç ay boyunca süreklilik gösteriyorsa PMS’unuz var demektir


PMS’in bazı fiziksel bulguları aşağıdaki gibidir:

Abdominal (karın bölgesinde) kramplar
Akne, uçuk veya herpes yayılımı
İştah değişiklikleri, tatlı veya tuzluya aşırı düşkünlük
Bel ağrısı
Göğüslerde duyarlılık
Hantallık hissi
Kabızlık veya ishal
Seks dürtüsünde azalma
Baş dönmesi veya baygınlık
Halsizlik, bulantı, kusma
Sık idrar yapma
Baş ağrısı
Sıvı tutulumu ve şişkinlik hissi
Kilo atışı (25 kg kadar)

RUHSAL DEĞİŞİKLİKLER


PMS’le bağlantılı bazı duygudurum değişiklikleri ise şunlardır:

Agresyon (saldırganlık)
Anksiyete
Depresyon veya üzüntülü ruh hali
Azalmış seks dürtüsü
Duyarlılık
Duygudurum değişiklikleri
Konsantrasyon güçlüğü
Ani ortaya çıkan üzüntülü ruh hali
Gerginlik
Unutkanlık
İnsanlardan uzak kalma isteği


MENSTRÜEL AĞRI


Menstrüel kramplar veya ağrı PMS ile teknik açıdan farklı şeyler olmasına rağmen genellikle PMS ile bağlantılıdır PMS’dan yakınan pek çok kadının tamamen ağrısız geçirdiği dönemler vardır, aynı zamanda şiddetli kramplar yaşayan ve PMS’dan yakınmayan bir çok kadın da vardır


Menstrüel döngü sırasında rahmin iç dokusu prostaglandin denilen bir hormon üretir, bu da rahmin kasılmasına neden olur, bazen ağrılıdır Bazı kadınlar bu hormonu normal düzeyin üzerinde üretirler ve bu da kramplara neden olur, bazıları ise normal düzeyde prostaglandin salgılarlar fakat prostaglandin’in etkilerine karşı daha duyarlıdırlar


Menstrüel ağrı (adet ağrısı) genellikle alt karın, sırt ve uyluk bölgesinde hafiften şiddetliye doğru değişen kramplar içerebilir Her durumda eğer menstrüel kramplardan yakınıyorsanız bunu biliyorsunuz ve olasılıkla bu krampları rahatlatmanın yollarını arıyorsunuz


Menstrüel kramplar genellikle ibuprofen, naproksen sodyum veya aspirin içeren ilaçlarla hafifletilebilir Aerobik egzersizleri de krampların şiddetini azaltıp endorfin düzeyinizi artırmaya yardımcı olabilirler (Endorfinler vücudunuzun depresyonla ve fiziksel ağrı ile mücadele etmesine yardımcı olurlar)
Eğer kramplarınız varsa ılık bir küvete uzanmak sadece kramplarınızı hafifletmekle kalmaz, aynı zamanda sizi gerginlik ve rahatsızlık hislerinizi de ortadan kaldırır


TEDAVİ

Pek çok kadın eğitim ve yaşam tarzı değişikliği sayesinde bu bulgularla başarılı biçimde mücadele edebilir

Aşağıdakilerden bazılarını birkaç ay boyunca uygulamalı ve yararı olup olmayacağını görmelisiniz

Şişkinlik ve sıvı retansiyonu: el, ayak ve ayak bileklerinde şişlikler
Adet döneminizin başlangıcının 1-2 hafta öncesinden itibaren tuz ve tuzlu besin tüketiminizi sınırlayın Bol miktarda su ve düşük sodyumlu meyve suyu tüketin

Alt karın, sırt ve uyluklarda kramplar
Haftada 3 kez aerobik egzersizi (örneğin yürüme, koşu, bisiklet veya yüzme gibi) yapın Bunlar krampların şiddetini azaltacak ve endorfin düzeyinizi artıracaktır (Endorfinler vücudunuzun depresyonla ve fiziksel ağrı ile mücadele etmesine yardımcı olurlar)
Kramplar, şişkinlik ve baş ağrısı
PMS tedavisinde kullanılan ve reçetesiz satılan ürünlerden yararlanabilirsiniz Bu ürünlerin pek çoğu krampları, şişkinlik ve baş ağrısını hafifletebilmek için gerekli etken maddelerin kombinasyonunu sağlarlar

Kramplar, kaslarda gerginlik veya sırt ağrısı
Ilık bir banyo yapın, ısıtıcı bir ped veya sıcak su şişesi kullanın, gergin kasları rahatlatmak ve gergin ruh halinden kurtulmak için bitki çayı için (örneğin papatya, nane, böğürtlen veya ahududu) İyi bir masaj da yararlı olacaktır

Depresyon veya duygu durum değişiklikleri
Adet döneminiz başlamadan önce alkol almayı bırakın

Depresyon
Doktorunuzdan, sağlık kuruluşunuzdan, hastanelerden bu konu ile ilgili önerilerini alın

Duygusal stres, gerginlik veya anksiyete
Bulgularınızı birkaç ay boyunca bir günlüğe not alın Bu bulguların kısa süreli olduğunu anladığınızda katlanabilme gücünüz de artacaktır
Besinlere yönelik aşırı istek, iştah artışı
Daha az, daha sık yiyin, öğün atlamayın Eğer mümkünse her zaman günün aynı saatinde yemek yiyin
Genel
Kendinize karşı olumlu olun Stres düzeyinizi olabildiğince azaltın Yoga veya derin nefes alarak rahatlama tekniklerini öğrenin Başkaları ile konuşun PMS aynı zamanda beraber yaşadığınız ve çalıştığınız kişileri de etkiler

-Diyetinizde yeterli miktarda kalsiyum bulunduğundan emin olun New York’ta yapılan kapsamlı bir araştırma günde 1200 mg kalsiyum karbonat alan PMS hastalarının 3 adet dönemi sonrasında yakındıkları bulguların yarıya indiğini göstermiştir Kalsiyum içeren besin destekleri alabilir veya süt, peynir, yoğurt, somon ve brokoli gibi kalsiyumdan yana zengin besinler tüketebilirsiniz
-Vitaminlerinizi alın Araştırmalar göstermektedir ki magnezyum, B6 ve B12 eksiklikleri kandaki östrojen miktarının yüksek oluşu ile ilişkilidir, yüksek östrojen düzeyleri de PMS’in ortaya çıkmasını
kolaylaştırır (Adet dönemlerinde çikolataya olan düşkünlük magnezyum düzeylerindeki düşüşle ilişkilidir)

-Sağlıklı bir kilo düzeyini koruyun Fazladan vücut ağırlığı kanınızda dolaşan fazladan östrojen anlamına gelebilir Çalışmalar göstermektedir ki PMS’dan yakınan kadınların dolaşımındaki östrojen düzeyleri de yüksektir
Duyarlılık, gerginlik ve göğüslerde acı
Kafeini azaltın ya da kesin Eğer normalde çok fazla kafein tüketiyorsanız kafein eksikliğinden kaynaklanan baş ağrılarına yakalanmamak için kafeini kontrollü biçimde azaltın
NE ZAMAN UZMAN YARDIMI ALINMALI?
Eğer PMS’unuz başa çıkılmaz bir hale geldiyse, eğer bulgular şiddetli ise ve evde uyguladığınız tedavi seçenekleri işe yaramıyorsa ya da kanama başladığında sona ermiyor veya hafiflemiyorsa bu durumla ilgili tıbbi yardım almanız gerekebilir

PMS tanısına koymak için laboratuar testine gerek yoktur, doktorunuz rahatsızlığınızın öyküsünü dikkatle inceleyerek karar alacaktır Bu sürecin bir parçası olarak sizden büyük olasılıkla en az 2 adet döneminde bulguların başlangıcını, süresini, seyrini, şiddetini kaydetmenizi isteyecektir Eğer bu bulguları zaten kaydetmeye başladıysanız doktorunuzdan daha kısa sürede kesin bir tanı koymasını bekleyebilirsiniz

Evde uygulanan tedaviler ile olumsuz sonuç alınırsa aşağıdaki tedavi seçenekleri denenebilir
Göğüs duyarlılığını ve krampları azaltmak amacıyla Non-steroid antienflamatuar ilaçlar,
Yumurtlamayı durdurarak hormonal düzeninizi sağlayan doğum kontrol ilaçları,
Doğal progesteron tedavisi bazı kadınlarda işe yarayabilir: bunu doktorunuzla konuşmalısınız
Çok şiddetli olgularda yumurtlamayı geçici olarak durduran medroksiprogesteron asetat enjeksiyonu uygulanabilir
PMS’un duygudurumla ilgili bulgularını hafifletmede bazı antidepresanlar yardımcı olabilirler
Op Dr Burcu KARDAŞ ARSLAN