Bitlis /Bitlis Tarihi /Bitlis Ova, Plato ve Yaylalar

Ekonomi
Tarım
Bitliste sosyal ve ekonomik hayatta tarımın önemli bir yeri vardır Mevcut sanayi kuruluşları tarıma dayalıdır Halkın geçim kaynağı büyük ölçüde tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır Genelde kuru şartlarda yapılan tarımsal üretim egemendir Tarım potansiyelinin büyük bir kısmını hububat oluşturmakla beraber, sanayi bitkilerinden tütün ve pancar da önemli bir yer teşkil eder Pancar sulama imkanı olan Adilcevaz, Ahlat, Güroymak ve Tatvan ilçelerinde yetiştirilmektedir
İldeki bitkisel üretim durumu sırayla tarla ürünleri, meyve ve sebze bitkileri olarak 3 grupta toplanır Tarla ürünleri içerisinde hububat üretimi başta gelmektedir Geniş tarım alanlarında genelde kuru şartlarda yapılan hububat ziraatı içerisine 1 sırayı buğday alır Sulu Tarım ürünlerini ise sırasıyla şeker pancarı ve tütün oluşturur Bunun dışında hayvancılığın geniş çapta yapılması dolayısıyla yem bitkileri üretimi de önemli yer tutar
Üretimi yapılan hububatın büyük bir kısmını toprak mahsulleri ofisi almakta geri kalanını ise işletmeler kendi bünyelerinde kullanmaktadır Tütün ise ildeki Tekel Tütün Fabrikası tarafından alınıp işlenmektedir Sulama yapılan yerlerde üretilen pancar Muş ve Erciş Şeker Fabrikalarına satılmaktadır
Bunların dışında küçük çapta sebze ve meyve üretimi yapılmakta ve Bitliste değerlendirilmektedir Sebzecilik daha çok il ihtiyacına yönelik sulanan yerlerde yapılmaktadır Çoğu tarım işletmelerinde sebze üretimi tamamen aile ihtiyacına yönelik olmasına rağmen bazı yörelerde mahalli pazara yönelik olarak yapılmaktadır Meyvecilik ise eskiden beri yapılmaktadır İlin iklim koşulları bazı yıllar üretimi sınırlayıcı olmasına rağmen meyve sahaları daha ziyade donlardan fazla etkilenmeyen kesimlerde yapılmaktadır Meyve olarak ceviz başta gelmek üzere elma, armut, erik, zerdali, kiraz, dut üretilmektedir Özellikle ceviz üretimi diğer meyvelere nazaran büyük çapta gerçekleştirilmektedir

BİTLİSİN ARAZİ VARLIĞI
Toplam Tarım Alanı : 126761 Hektar
Sulanan : 11470 Hektar
Sulanmayan : 115291 Hektar
Ekilen tarla alanı : 80932 Hektar
Nadasta tarla alanı : 43677 Hektar
Tarıma elverişli olup kullanılamayan arazi : 13411 Hektar
Sebzelikler : 1155 Hektar
Meyvelikler : 1460 Hektar

Göller
1- Van Gölü : 3765 km2 alanı ile herkesin bildiği gibi Türkiyenin en büyük gölüdür Van Gölünün 1876 km2si Bitlis sınırları içinde bulunmaktadır Oluşum itibarı ile tektonik ve volkanik set gölüdür Deniz seviyesinden yüksekliği 1700 metredir, derinliği 100 metreyi aşmaktadır Van Gölü üzerinde Tatvan Van arasında Feribot seferleri yapılamaktadır Van Gölü sodalı olmasından dolayı balık çeşidi bulunmamakta yalnızca kendisine has Van Gölü İnci Kefali yaşayabilmektedir
2- Nemrut Krater Gölü: Amerikadaki krater gölünden sonra dünyanın ikinci büyük krater gölüdür Soğuk ve sıcak sular ile her an harekete geçecekmiş gibi buhar fışkırtan bir doğa harikasıdır, deniz seviyesinden yüksekliği 2442 metrede bulunan krater gölü çevresinde Yeşil Göl , Ilık Göl ve buna benzer dört göl bulunmaktadır Bu göller yağan kar ve yağmur suları ile beslenmektedirler
3- Nazik Gölü : Van Gölüne 25 km kadar uzaklıktadır ve Ahlat ilçesinin kuzeybatısında yer alır 30 km2 alana sahiptir Denizden 1876 metre yüksekliğe ve 40-50 metre derinliğe sahip olan gölde aynalı sazan ve inci kefali yetiştirilmektedir
4- Arin Gölü : Adilcevaz ilçe merkezinin 10 km doğusunda bulunan göl Van Gölüne yakındır13 km2 alana sahip olan gölün suyu sodalıdır
5- Aygır Gölü : Adilcevaz İlçesi ile Süphan Dağı arasında bulunan göl 3,5 km2 alana sahiptir gölde alabalık yetiştirilmektedir

Yer Altı Suları
Yeraltı Suları : Bitlis ili yer altı suları bakımından çok zengindir, içme suları olarak kullanılabilecek nitelikte akan kaynak sularına her yerde rastlamak mümkündür Şehir merkezi ve ilçelerin içme suları kaynak sularıdır, yeraltı suları bol ve soğuktur
Şifalı Sular : Volkanik bir alan üzerine kurulan Bitlis ilinde birçok maden suyu kaynakları bulunmaktadır Soğuk ve sıcak olarak bulunan bu sulara halk arasında Çermik adı verilmiştir, bunlardan sağlığa faydalı olarak belirlenen şifalı sular hangi hastalıklara şifalı olduklarıyla aşağıda verilmiştir

1- Alemdar Çermiği : Cilt hastalıklarına
2- Yılan dirilten Çermiği : Mide ve böbrek
3- Gölbaşı Kaplıcası : Romatizmal
4- Nemrut Çermiği : Romatizmal
5- Çim Çermiği : Kulak hastalıklarına iyi geldiği belirtilmektedir

Bitki Örtüsü
Karasal iklimin sürdüğü Bitlise hakim bitki örtüsü step ve bozkırdır Bunlar yağışların bol olduğu dönemde yeşeren, yazın kuraklık ve sıcaklıkla birlikte kuruyan otlardan oluşur Bitki örtüsü bakımından çayır, otlak ve meraların geniş yer tuttuğu yayla görünümündedirYüksek kesimlerde yağışların artması ile genellikle meşe ağaçlarından oluşan orman koruluklarına rastlanmaktadır Sulak yerlerde kavak, söğüt, ağaçlarıyla, elma, armut, ceviz, dut ağaçları çok sayıda vardır

COĞRAFİ YAPISI
Bitlis ilinin genel olarak yüzölçümü 6706 km2 dir Bu rakama Bitlis ili sınırları içerisinde kalan Van Gölünün 1876 km2 lik kısmıda dahil edildiği takdirde toplam olarak Bitlisin yüzölçümü 8582 km2 olmaktadır
Bu duruma göre Bitlis ili 410 33  430 11 Doğu Boylamları 370 54- 380 58 Kuzey Enlemleri arasında yer almaktadır İlin en doğu hudut noktasından en batı hudut noktasına kadar 144, en kuzey noktasından en güney noktasına 120 kmdir
Bitlis, Doğu Anadolu Bölgesinin Yukarı Fırat ve Yukarı Murat bölümlerinin sınırı üzerinde bulunan bir ildir
Bitlis ili deniz seviyesinden 1545 metre yüksekliktedir Arazi, Anadolu yaylasına nazaran daha yüksek ve daha girintili çıkıntılıdır, arazisinin % 71i dağlık % 3ü yayla , %10,4ü ova , %15,6sı dalgalı olup, değişik bir topografisi vardır Bundan da anlaşılacağı üzere Bitlis ili Doğu Anadolu Bölgesinin en dağlık bir yerinden birini oluşturmaktadır Hatta Hizan ve Mutki ilçelerinde hiç ova bulunmamakta ve dağlık arazinin oranı % 90ı geçmektedir Ancak Adilcevaz ve Ahlat ilçeleri nispeten az dağlıktır Buna mukabil ova olan sahalar bilhassa Adilcevazda daha fazladır
Bitliste arazide üçüncü zaman MİOSEN devrine kadar orojenik hareketler meydana gelmiştir Bu devirde başlayan volkanik hadiseler, birçok fay ve çöküntülerin, büyük göllerin varlık kazanmasına sebep olmuştur 3050 metre yüksekliğindeki Nemrut Dağı 4434 metre yüksekliğindeki Süphan Dağı, üçüncü zaman indifai olaylarının tabi eserleridir Süphan ve Nemrut Dağlarının çevrelediği kısımlarda Fomeroller ve sıcak su kaynakları mevcuttur

Bu toprakların, son orojenik ve volkanik olaylarla sarsılmış olması, arazinin parçalanmasını sağlamıştır Bu durumda depremlerin varlık şartlarını hazırlamış olduğundan, Bitliste deprem oldukça fazladır Çöküntü sahalarında sular birikerek geniş göller meydana getirmiştir Arin Gölü ve Türkiyenin en büyük krater gölü olan Nemrut Gölü bu tarz göllerdir Gerek göllerin gerek ovaların yüzeyi deniz suyu seviyesinden çok yüksektir İlin bazı önemli dağları Van Gölünü Güneyden çevirir
Bitlis ili dağlık bir sahayı kapladığı için ova yok denecek kadar azdır Ahlat Ovasıyla, bir düzlük gibi Bitlisin Kuzeydoğusundan Van Gölüne doğru uzayan , Rahva Ovasından başka büyük düzlüklere rastlanmaz
Adilcevaz ve Ahlat Ovası, bölgenin en bereketli ovasıdır Van Gölü sahili boyunca uzanmıştır Ova meyveliktir ve suları boldur

Dağlar
Güneydoğu torosları uzantısı şeklinde olan ve ili çevreleyen dağlar yükseklikleri 2000 metreyi aşmaktadır Bitlisin doğusunda Süphan 4058 metre ile Türkiyenin ikinci büyük dağıdır Nemrut Dağı ülkemizde en son faaliyete geçen volkanik dağdır Nemrut volkanik bir yapıya sahiptir, 1441 ile 1443 tarihleri arasında faaliyete geçerek püskürttüğü lavları 60 km güneye atmıştır Yüksekliği 3050 metre olan dağın üzerinde 400 metre çapında Türkiyenin en büyük krater gölü bulunmaktadır Bitlis ilindeki diğer dağlar, Güney Torosların devamı olan sıra dağlar, Sini dağı (2730) Kırımızıtaş tepe ( 2607) Karataş tepe ( 2609 ) Handağı tepe (2433 ) dağlarıdır

Ova, Plato ve Yaylalar
Arazinin % 71 kaplayan kısmın eteklerinde yer alan küçük düzlükler şekilindeki ovalar ve platolar genellikle dar ve uzun bir görünüm sergilerler Bitlis ilinin de ova platolar yok denecek kadar azdır, Ahlat ovası ve Bitlis ve Tatvan arasında yer alan Rahva ovası ile Adilcevaz ilçesinden Erciş ilçesine doğru ve Van Gölü çevresinde bulunan dar ve uzun ovaların dışında başka düzlükleri yok hemen hemen bulunmamaktadır Bitlis İlinin % 3 nü kaplayan yaylalar ile % 16 kaplayan Platolar Van Gölünden 200-300 metre yükseklikteki volkanik yapılı düzlüklerdir

Yaylalar : Bitlis ilinde bulunan yaylalar şunlardır
Merkezde: Avasor , Susana , Haydarderesi
Adilcevaz ilçesinde: Süte ve Suphan,
Ahlat ilçesinde: Nemrut Kuşhane, Uluder ve Nemrut, Güroymak İlçesinde, Çıtak, Duap, Şen
Hizan ilçesinde: Örenli, Panor
Mutki ilçesinde: Harik ve Meydan
Tatvan ilçesinde: Nemrut yaylası

Ormanlar
Bitlis ilinde ormanlık alanlar oldukça fazla yer tutar Doğu Anadolu Bölgesinde en fazla ormanı olan illerden birisidir Hizan, Tatvan, Mutki ilçeleri orman ve fundalıklarla kaplıdır Ormanlarda başlıca ağaç türü meşelerdir Meşeden sonra soğuğa dayanıklı olmasından ötürü ardıç geniş bir alanı kaplar Nemrut Volkan Konisi yanında bulunan Atatürk Dağının güney yamaçları , Rahva Ovasının batı kısımları meşe ile kaplıdır Nemrut Krater Gölü etrafında koru halinde meşeler, yabani meyve ağaçları, titrek kavak ve huş ağaçları bulunmaktadır Krater içindeki orman 2900 metreye kadar çıkar , bu seviye Türkiyede ki en yüksek ormanlık alan seviyesidir Bitliste ormanlık alan olarak 1647465 ha Verimli orman alanı ise 23409 hadır Bitlis ilinde merkeze bağlı 38 , Hizan İlçesine bağlı 24 , Mutki İlçesine bağlı 38 orman köyü mevcuttur

İklimi
Deniz seviyesinden 1545 metre yükseklikte bulunan Bitlise kış erken gelir, geç gider Kışın çok kar yağar kışları soğuk ve kar yağışlı, yazları ise kısa sürer sıcak ve kurak geçer Karasal iklim özelliğini gösterirYıllık sıcaklık ortalaması 97 C dir DİE araştırmalarına riayet edilelerek aşağıda verilen tablodada görüldüğü gibi Bitlisin en sıcak ay Temmuz en soğuk ay ise Ocaktır Meterolojik verilere göre Bitlisin yıllık sıcaklık farkı 155 C0 civarındadır Van Gölü çevresinde bulunan Adilcevaz, Ahlat, ve Tatvan ilçelerinde kış daha yumuşak geçer Bitlis ili yurdumuzun en çok kar yağışı alan yerlerinden biridir

BİTLİS







YÜZÖLÇÜMÜ: 6707 km²


NÜFUS: 330115 (1990)


İL TRAFİK NO: 13


İLÇELER: Bitlis (merkez), Ahlat, Adilcevaz, Güroymak, Hizan, Mutki, Tatvan


İLGİ ÇEKİCİ YERLER: Süphan Dağı, Ahlat Mezar Taşları, Hasan Padişah, Usta Şagirt, Hüseyin Timur, Bugatay Aka, Emir Bayındır Kümbetleri, Bitlis, Kef ve Ahlat Kaleleri, Şerefiye Külliyesi, İhlasiye ve Hatibiye Medreseleri, Urartu Mezarları, Ulu Cami, Kızıl, Dörtsandık, Adilcevaz Paşa, İskender Paşa Camileri, Eleman (Rahva) Kervansarayı, Alemdar, Hüsrev Paşa, Bayındır ve Hatuniye KöGoogle Page Rankingüleri, Ahlat Müzesi


İl Kültür Müdürlüğü
Tel: (434) 226 53 00
Faks: (434) 226 53 03




Müze




Ahlat Müzesi Detaylı Bilgi
Adres: Ahlat - Bitlis
Tel: (434) 411 30 89



Önemli Günler



Mahalli Kutlama Günleri:


Atatürk'ün Bitlis'e Gelişi
Şehir Stadyumu
13 Kasım


Festivaller:


Ceviz Festivali
Adilcevaz
Ekim 3 Hafta


Fuarlar:


Doğu Anadolu Fuarı
Tatvan
30 Haziran-24 Temmuz


Önemli Haftalar:


Kültür Haftası
Ahlat
20-23 Ağustos


Kurtuluş Günleri:


Bitlis'in Kurtuluşu
Şehir Stadyumu
8 Ağustos
Bitlis

Tarihçiler Bitlis tarihini değişik zamanlardan başlatmaktadırlar 5000 yıllık, 7000 yıllık tarih gibi Gerçekte Bitlis tarihi Neolotik Çağ dediğimiz Yenitaş dönemine kadar uzanmaktadır Neolitik Çağ, Yenitaş veya Cilalı Taş Devri denilen bu dönem, Ortataş Devri ile Tunç Devri arasındaki arkeolojik dönemdir Bu dönem MÖ 3000 yıllarıyla 9000 yılları arasını kapsamaktadır

Bitlis ve yöresinin yazılı tarih öncesi oldukça karanlıktır En önemli nedenleri yüzeydeki buluntuların az olması ve bugüne kadar gerçekçi bir arkeolojik çalışma yapılmamasıdır

Bitlis ili sınırları içerisinde bulunan Süphan ve Nemrut dağlarındaki obsidyen (doğal cam yatakları), doğrudan olmasa bile dolaylı olarak bu yöre tarihinin Neolitik dönemine kadar çıktığını göstermektedir Obsidyen yataklarından elde edilen doğal camın yontucu, kesici, kazıyıcı olarak çevredeki yerleşim yerlerinde kullanıldığı anlaşılmaktadır

Yine yapılan çalışmalar sonucunda o döneme ait ticaret yolu Van Gölünün doğusundan güneye (bugün ki Van ili sınırları içerisinde bulunan Kalkolitik – Maden Dönemi – yerleşme alanı olan Tilkitepe), batıda ise Diyarbakır il sınırlarına (Ergani yakınındaki çanak-çömleksiz bir Neolitik yerleşme yeri olan Çayönü) dek uzanmaktadır1 Bitlis ilinin Van ve Diyarbakır arasında yerleşmiş olması, Van’dan Diyarbakır’a yapılacak ticaretin o dönemlerde ancak Bitlis üzerinden yapılacağı dikkate alındığında, Bitlis’in Neolitik dönemden beri yerleşme yeri olduğu bir gerçektir

Neolitik Çağ, MÖ 3000 yıllarında sona ermiştir Bu tarihi baz aldığımızda Bitlis’in 5000 yıllık bir tarihe ve geçmişe sahip olduğunu görmekteyiz Büyük bir ihtimalle Bitlis’in tarihi bundan daha da eskidir Güneybatı Asya ülkelerindeki Neolitik Çağ MÖ 9000-5000, Avrupa ülkelerindeki Neolitik Çağ MÖ 6500, Tuna kıyılarında MÖ 5500 olduğuna göre Bitlis’in tarihinin 5000 yıldan fazla olması, 5000 - 7000 yıllık olması çok kuvvetle muhtemeldir