Semen analizi nedir?

Yakın geçmişe kadar infertilite kadının sorunu olarak kabul edilirdi Kırılgan erkek egosunun yansıması olan bu durum, erkeklik gücü ile üreme yeteneğinin birbirine paralel tutulmasından kaynaklanmaktaydı Oysa günümüzde yapılan çalışmalar her 100 infertil çiftten 40'ında sorunun erkekten kaynaklandığını göstermektedir Cinsel güç ve boşalma ile ilişkisi olmadığından erkekteki infertilite, eğer anatomik bir bozukluk yoksa ancak çocuk sahibi olmaya karar verdiğinde fark edilebilir


Sperm analizi


İnfertil bir çiftte nedenler araştırılırken ilk önce incelenmesi gereken erkektir Bu aşamadaki ilk ve en ucuz tetkik ise sperm analizidir Tetkik basit olmasına karşın aslında son derece karmaşıktır ve sadece bu konuda deneyimli kliniklerde yapılmalıdır Örneği inceleyen teknisyenin deneyimsizliği bütün tedavi yaklaşımını değiştirebileceğinden, sperm analizi infertilite araştırmalarında çok önemli bir aşamadır


Yeterli bir sperm analizi için bazı önemli noktalar vardır Verilen örnek taze olmalıdır, yani ejekülasyon ile inceleme arasında 30 dakikadan fazla zaman geçmemelidir Örnek vermeden önceki 2-4 günlük sürede erkek herhangi bir yolla boşalmamış olmalıdır Örnek mastürbasyon yolu ile sağlanmalı ve bu esnada herhangi bir kayganlaştırıcı ya da prezervatif gibi malzeme kullanılmamalıdır Bu nedenlerle sperm örneği klinikte, bu iş için dizayn edilmiş özel odalarda verilmelidir


Örneğin değerlendirilmesi


Ejekulat alındıktan sonra 30 dakika kadar sıvılaşması için beklenir ve daha sonra incelemeye geçilir Bu incelemede araştırılan faktörler şunlardır:


Miktar: Pek çok erkek kendi semen miktarını az ya da fazla bulabilir, ancak normal kabul edilen miktar 2-6 mL arasıdır Bu hacmin çok az bir kısmı spermler tarafından oluşturulurken, büyük kısmı spermleri taşımaya yarayan prostat bezi salgısıdır Miktar çok az olur ise spermlerin hedefe ulaşması güçleşebilir Benzer şekilde çok fazla olduğunda da sperm konsantrasyonu azalacağından gebelik şansı azalabilir


Akışkanlık: Semen ejekülasyon esnasında jel kıvamındadır Yaklaşık 30 dakika içinde sıvılaşır ve akışkanlık kazanır Eğer sıvılaşma olmaz ise spermlerin serbestçe hareket etme şansı azalır ve dolayısı ile gebelik olasılığı da düşer


pH: Normalde semen bazik bir sıvıdır Bu spermleri vajinadaki asidik ortamdan korur pH dengesindeki bozukluklar spermlerin yaşama şansını azaltır


Fruktoz: Bu şeker sperm hareketi için enerji sağlar Yokluğu erkek üreme sisteminde bir tıkanıklık olduğunu düşündürür


Sayı: Ejekülatta bulunan sperm sayısı çok önemlidir Mililitrede 20 milyondan daha az sperm olmasına düşük sperm sayısı, 10 milyondan az olmasına da çok düşük sperm sayısı adı verilir Bu durum genel olarak oligospermi olarak adlandırılır Bazı durumlarda ise ejekülatta hiç sperm olmaz Buna azospermi denir Semen tamamen normal görünmesine rağmen içinde sperm yoktur Bu durumda testis biopsisi ile sperm aranır (TESA)


Hareket: Sayıdan daha önemli olan spermin kalitesidir Spermin yumurtaya ulaşabilmesi için yüzmesi yani hareket etmesi gerekir Normalde spermlerin %50'sinin ileri doğru hareket etmesi gerekmektedir


Şekil: Sperm kalitesinin en önemli göstergelerinden biri de şekilleridir Şekli normal olmayan spermlerin dölleme yeteneği düşüktür Normal bir örnekte spermlerin %30'unun normal şekilli olması gerekir


Bunlar dışında spermlerin kümeleşmeleri, örnek de iltihap hücrelerinin varlığı gibi diğer bazı faktörler de kontrol edilir Ancak spermin dölleme yeteneği bilinen ve bilinmeyen pek çok faktörün etkisi altındadır Bu nedenle hiçbir test sperm dölleme yeteneği hakkında %100 doğruluk da bilgi sağlayamaz


Dr Senai Aksoy