Hamilelikte folik asit kullanımının önemi

Sağlıklı bir gebelik için tüm besin öğeleri önemlidir Fakat folat veya folik asitin özel bir önemi vardır “Folik asit” vitaminine “Folat” adı da verilir Folat, besinlerde doğal olarak bulunurken, folik asit bu vitaminin sentetik şeklidir ve ilaç olarak üretilir Vücudun tüm biyolojik olaylarında yer alan DNA ve kan hücrelerinden alyuvar oluşumu, aminoasit metabolizması, hücre büyüme ve yenilenmesi, kas yapılması için dışarıdan vücuda alınması gereken önemli bir “B grubu vitamini”dir Bağışıklık sistemin güçlenmesinde ve çalışmasında gereklidir Işık ve oksidasyona duyarlıdır Özellikle hamilelik döneminde annenin folik asit ihtiyacı artar


Görevleri:


• Vücutta hücre çoğalmasını kontrol eden DNA ve RNA üretimine yardım ederek yeni hücrelerin yapımında elzem bir role sahiptir


• Kırmızı kan hücrelerinde hemoglobin oluşumu için B12 vitamini ile birlikte çalışır


• Kalp hastalıklarına karşı koruyucudur


• Bebeklerde; “Spina Bifida” (İkiye ayrılmış veya açık omurilik) gibi nöral tüp defektleri ile doğum gelişme riskini azaltır


Folik asit eksikliği:


Nadir olarak ciddi eksikliği görülür Ciddi eksikliğinde anemi, megaloplastik anemi, ağrılı kırmızı dil, kronik ishal ve büyüme geriliği gözlenir Alkoliklerde, kanser ya da epilepsi tedavisi alanlarda, Crohn hastalığı, çölyak, spreue gibi hastalıklarda ciddi eksiklikleri görülebilir Daha çok görülen, düşük seviyelerdeki folik asitin neden olduğu kalp krizi riskindeki artış ve doğumsal bozukluklardır


Hamilelik döneminde folik asit ihtiyacı


Hamilelik döneminde folik asit gereksinimi artmaktadır Yiyeceklerle ne kadar dengeli beslenilse de, hamilelik döneminde artan ihtiyacı karşılamak mümkün değildir Hamilelik döneminde folik asit eksikliği oluşursa bebeğin ciddi bazı rahatsızlıklarla dünyaya gelmesi veya ölü doğma riski yükselir Normal bireyler için folik asit ihtiyacı 400 mcg’dır 1 kase kuru baklagil yemeği ve 1 kase brokoli günlük gereksinimi karşılar Bu ihtiyaç; hamileliğin ilk 8 haftasında yaklaşık 600-800 mcg’a kadar çıkar Yiyeceklerle bu miktarın karşılanması mümkün olmadığı için folik asit tabletleri ile mutlaka takviye edilmelidir Folik asit eksikliğinde; düşük doğum, ağırlıklı bebekler, nöral tüp defektleri (NTD) ve annede megaloblastik anemi oluşur “Nöral tüp defektleri” en ağır sağlık sorunlarındandır Anne karnındaki bebeğin 4 haftasının sonuna kadar kapanması gereken nöral tüpün açık kalması sonucunda:


• Bebeğin kafatası kemiklerinin bir kısmının olmaması,


• Bebeğin beyninin gelişmemesi,


• Bebeğin beyin ve zarlarının dışarı fırlaması,


• Bebeğin kafatası veya omurga üzerinden meninksin kist şeklinde dışarı gelişmesi,


• Omurganın üzerine olan zarla birlikte omurganın arka kısmındaki bir yarıktan fıtık şeklinde dışarı çıkması gibi bozukluluklar görülebilir


En yaygın görülen nöral tüp defektlerinden biri “Spina Bifida”dır Omurga açıklığı olarak da tanımlanabilir Çoğu zaman kalıcı özürlere neden olan doğumsal bir hastalık olup, yaşam boyu tedavi süreci devam etmekte ve iyileşme durumu söz konusu değildir Türkiye’de doğan her 1000 bebekten 3’ünde Spina Bifida görülmektedir Bu oran doğu bölgelerimizde artmakta, bu da demektir ki, ülkemizde her yıl yaklaşık 5000 bebek Spina Bifida’lı doğmaktadır Hastalar erken yaşlarda kaybedilirler veya tekerlekli sandalyeye bağlı kalırlar Nedenleri çevresel ve genetiktir Önleyebilmek için ise en önemli faktör folik asit depolarının yeterli düzeyde olmasını sağlamaktır Bunu sağlamak için ise hamile kalmadan önce folik asit kullanımının başlatılması gereklidir


B vitaminleri homosisteinin üretimini ve kullanımını düzenler Bu amino asit benzeri maddenin yüksek seviyeleri damar duvarına zarar vererek plak oluşumuna neden olur Folik asit kalp hastalıklarına karşı bu etkisi nedeniyle koruyucudur Özellikle akciğer, kolon, rektum ve serviks kanserinin önüne geçmeye yardımcıdır Annenin ve bebeğin damar sağlığını koruması açısından da folik asitin yeterli alımı çok önemlidir Folik asit eksikliğinde bireylerde depresyon görülebilir Hamilelikte görülen depresyonun en önemli nedenlerinden biri de folik asit eksikliği olabilir Folik asit ve B vitamini destekleri homosistein seviyelerini düşürerek depresyonu azaltır Bazı bilimsel çalışmalarda folik asit alımının anti depresan etkileri gösterilmiştir


Folik asit takviyesi


Hamile kalmadan önceki üç aydan itibaren başlanıp doğuma kadar folik asit kullanılması ile “Nöral Tüp Defektleri” sıklığı %70 oranında azaltılabilir Uzun vadeli önlem olarak besinler folik asit ile zenginleştirilebilir Tükettiğiniz besinlerdeki folik asit miktarına bağlı olarak gebe kalmadan en az üç ay önce 400-1000 mcg civarında takviye yapılması folik asit depolarının doldurulması açısından önemlidir Hamileliği planlamaya başladığınızda mutlaka kadın doğum doktorunuza danışarak kullanmanız gereken folik asit miktarını öğrenin Doktorunuz kandaki folik asit düzeyinize göre gerekli olan folik asit desteğini önerecektir


Hamile kalmadan üç ay önce folik asit tabletlerinin kullanılmaya başlanıp, gebeliğin 8 haftası bitene kadar folik asit takviyesi yapılabilir Nöral tüpün kapanması gebeliğin 4 haftasının sonunda tamamlandığından, bu dönemden sonra alınan folik asidin pek fazla önleyici etkisi yoktur Günlük besinlerle 400 mcg/gün folik asit alınması mümkündür Folik asidin diyetle yetersiz alımından çok, besinlere uygulanan pişirme, hazırlama yıkama gibi işlemler nedeniyle kayıplara uğradığı, fazla alımının ise vitamin B12 eksikliğine yol açabileceği unutulmamalıdır Karaciğer ve diğer organ etleri, kuru baklagiller ve yeşil yapraklı sebzeler folik asidin en zengin kaynaklarındandır


Folik asitten zengin yiyecekler:


• Karaciğer


• Yeşil yapraklı sebzeler


• Diğer organ etleri


• Kırmızı et


• Kuru baklagiller


• Yumurta


• Buğday, çavdar gibi tam taneli tahıllar


• Enginar, kavun, çilek, muz, portakal, limon kiraz gibi bazı meyve ve sebzeler


Folik asit kayıplarını önlemek sizin elinizde!


Folik asit suda eriyen, ışıktan etkilenen B grubu vitaminlerindendir Yiyeceklerin; saklama, hazırlama ve pişirme şekillerine çok dikkat edilmelidir Çünkü yanlış uygulamalar folik asit kaybını artırmaktadır Suda eriyen bir vitamin olduğu için vücutta fazla depolanmaz ve her gün dışarıdan alınması zorunludur


Beslenme Uzmanı ve Diyetisyen Selma Önelge Gür