gebelik öncesi tetkik ve muayeneler

Gebelik öncesi tetkik ve muayeneler


İnsanın hayatında verdiği en önemli kararlardan birisi de çocuk sahibi olmak istemesidir Hayatının herhangi bir döneminde çocuk sahibi olmayı istemeyen kadın yok gibidir Ancak bu güç karar verildiğinde gebe kalmadan önce hem ruhsal hem de fiziksel olarak hazır olmak gerekir


İlk doktor ziyaretini hamile kaldıktan sonra yapmak her zaman yeterli olmayabilir Sağlıklı bir hamilelik dönemi geçirmek, sağlıklı ve rahat bir doğum yapmak ve sağlıklı bir bebeğe sahip olmak için hamile kalmaya karar verdiğinizde doktorunuzla görüşmeniz önemlidirDoktorunuz hem sizin hem de dünyaya getirmeyi planladığınız bebeğinizin zarar görmesini engellemek için bazı muayene ve tetkikler yapacak size sağlıklı bir hamilelik dönemi için önerilerde bulunacaktır


Gebelik öncesi muayene


Anne olmaya karar verildiğinde ilk yapılması gereken gebeliği takip etmesi istenilen hekim ile temasa geçmek, randevu almak ve muayeneye gitmektir Gebelik öncesi muayenenin birtakım amaçları vardır Sağlık durumu ile ilgili amaçların dışında sizin hamileliğinizi takip etmesini ve doğumunuzda eşlik etmesini arzu ettiğiniz hekiminizi tanımanız ve pozitif diyalog kurmanız açısından da bu ilk ziyaret son derece önemlidir Doktorunuzla kuracağınız diyalog hamilelik takiplerinin önemli bir detayıdır


Doktorunuz "ben bebek sahibi olmak istiyorum" diye başvurduğunuzda sizin genel sağlık durumunuz ile ilgili ana hatları çıkartmaya çalışacak ve olası problemleri saptayarak bunları tedavi edecektir


Muayenenin ilk aşaması görüşmedir Bu görüşmede doktorunuz ilk önce sizi tanımaya çalışacaktır Yaşınız, mesleğiniz, kaçıncı evliliğiniz olduğu gibi sizin için önemsiz görünebilecek bazı bilgiler doktorunuza önemli ipuçları verebilir Bunlardan mesleğiniz özellikle önemlidir Meslek ile ilgili faktörler genel sağlık durumu dışında hamilelikte de zararlı olabilmektedir


Doktorunuz daha sonra kalp hastalığı, diyabet, karaciğer hastalığı, böbrek hastalığı gibi kronik sistemik hastalığınız olup olmadığını sorgular Bu hastalıkların varlığı hamileliğin size zarar vermesine neden olabileceği gibi bebeğinizin sağlıklı gelişimine engel olabilmesi açısından da önemlidir Sistemik hastalıklar gözden geçirildikten sonra sıra daha spesifik olan jinekolojik hastalıklara gelir Myom, yumurtalık kisti, endometriozis gibi hamileliğe engel olabilecek durumların varlığına yönelik ipuçları aranır ya da daha önceden bu tür durumların varlığı tespit edilmiş ise uygulanan tedaviler ve sonuçları ile ilgili bilgi edinilir Bazı jinekolojik hastalıklar ve enfeksiyonlar hamile kalmada güçlüğe ya da hamile kalındığında düşüklere neden olabildiğinden jinekolojik öykü son derece önemlidir


Obstetrik öykü olarak adlandırılan ve daha önceden yaşamış olduğunuz hamilelikler ile bunların sonuçları ile ilgili bilgiler de önemli ipuçları verebilir Eğer daha önce doğum yaptıysanız bebeklerin doğum haftaları, doğum kiloları, doğum şekli, eylem ve doğum sırasında yaşanan özellikler değerlendirilir Eğer daha önceden tekrarlayan düşükler, sakat ya da ölü doğumlar varsa doktorunuz yeniden hamile kalmanıza izin vermeden önce bunların nedenlerini araştırmak ve gerekiyorsa tedavi etmek isteyecektir


Bu ilk görüşmede hem anne hem de baba adayının aile geçmişleri sorgulanır, soylarında genetik geçiş gösteren herhangi bir anomali ya da hastalığın olup olmadığı araştırılır Bu tür bir problem varlığında doktorunuz gebelik öncesi genetik danışmanlık isteyebilir


Görüşmenin bir başka amacı da anne-baba adayının yaşam ve beslenme alışkanlıklarının ortaya çıkarılmasıdır Bu alışkanlıklar hamileliğe ve bebeğe zarar verebileceği için mutlaka sorgulanmalıdır


Düzenli ya da düzensiz kullanılan ilaçlar hekim ile tartışılmalı, bunların gebeliğe ve bebeğe olan etkileri sorgulanmalıdır Öte yandan alerji varlığı ve hangi maddelere karşı allerjik olunduğu da önemlidir


Muayene


Öykü alındıktan ve kişinin genel sağlık durumu ile ilgili detaylı bilgi edinildikten sonra sıra muayeneye gelir Bu jinekolojik muayenede standart muayeneden farklı bir işlem yapılmaz


Muayenede vajinal ve pelvik enfeksiyonlar araştırılır Transvajinal ultrasonografi ile rahim ve yumurtalıkların durumu değerlendirilir Myom, kist, endometrioma varlığı araştırılır


Eğer daha önceden yapılmadıysa ya da yapılmış olsa bile üzerinden 1 yıldan fazla zaman geçmiş ise mutlaka smear testi yapılmalıdır


Muayenenin son aşaması boy,kilo ve tansiyon tespitinin yapılmasıdır


Laboratuar incelemeleri


Öykü ve muayeneden sonra sıra bunlarla saptanamayan faktörlerin incelenmesi gerekir Bu inceleme laboratuar yardımıyla yapılır Bilinenin herhangi bir hastalığı olmayan kişilerde rutin testler istenir Rutin testler şunlardır:




Tam kan sayımı

Tam idrar tetkiki



Anne ve babanın kan grupları

Toksoplazma ile ilgili testler



Rubella (kızamıkçık) ile ilgili testler



Hepatit B ile ilgili testler



Açlık kan şekeri (AKŞ) bakılması son zamanlarda önerilmemektedir çünkü AKŞ sadece var olan aşikar diyabeti gösterir Bunun yerine 50 gram glukoz ile yapılan tarama testi daha önemli bilgiler verebilir


Bunlar dışında belirli bir yakınma ya da bulgu varsa buna yönelik incelemeler yapılır Örneğin adet düzensizliği varlığında tiroit ve prolaktin hormonları da dahil olmamak üzere detaylı hormon incelemesi gerekli olabilir Jinekolojik hastalık dışında bir patoloji saptandığında doktorunuz ilgili branştan konsültasyon isteyecektir


Öneriler


Tüm incelemeler yapıldıktan ve hamile kalmaya engel bir durum olmadığı gösterildikten ya da var olan patolojiler tedavi edildikten sonra sıra önerilere gelir


Yapılan tetkiklerde rubella'ya karşı bağışık olmadığınız saptanırsa aşı olmanız gerekir Ancak bu aşı canlı virüslerden yapıldığı için aşı sonrası 3 ay süreyle hamile kalmamanız ve bu sürenin sonunda bağışıklık gelişip gelişmediğini kontrol ettirmeniz gereklidir


Eğer diyabet (şeker hastalığı) saptanmış ise kan şeker düzeyinizin mutlaka normal düzeyde tutulması gerekir Yapılan araştırmalar kan şekeri yüksekliğinin hamilelik üzerinde olan olumsuz etkilerinin döllenme olmadan çok daha önce başladığını ortaya koymuştur


Gebelik ve anne olma heyecanı sağlıklı bir yaşam için mükemmel bir motivasyon aracıdır Bu kararı veren pek çok kadın alışkanlıklarını kendi isteği ile değiştirmekte, pek çoğunun eşi de ona destek olmak maksadıyla ona uymaktadır Sonuç daha sağlıklı bireyler ve aile olarak karşımıza çıkmaktadır


Sigara: Sigarayı bırakmak için anne olmayı istemekten daha iyi bir sebep olamaz Sigara kadında yumurta, erkekte sperm sayı ve kalitesini azalttığından gebe kalmada güçlüğe neden olabilir Sigara içen gebelerin bebekleri düşük doğum ağırlıklı olabilmekte, bu kadınlarda düşük ya da erken doğum daha sık görülmektedir Yeni yayınlanan bir çalışmada gebelikleri boyunca sigara kullanan kadınlardan doğan erkek çocukların ileriki yaşamlarında suç ve şiddete olan eğilimlerinin artmış olarak bulunması ilginçtir


Alkol: Benzer şekilde alkol de gebe kalma şansını bir miktar azaltır Anne karnında alkole maruz kalan bebeklerde uzun dönemde zeka gerilikleri, öğrenme bozuklukları, davranış bozuklukları görülebilir Yine yapılan bir çalışmada haftada 1-5 kez alkol kullanan kadınların hiç kullanmayanlara göre daha zor gebe kaldıkları saptanmıştır Alkol erkekte de sperm sayısı ve kalitesini azaltır


Stres: İsrail'de yapılan bir araştırmada infertilite tedavisi gören kadınlarda stres gidermek maksadı ile meditasyon yapanlarda gebeliklerin daha kolay elde edildiği sonucuna varılmıştır En sağlıklı ve kolay stres giderici egzersizdir


Beslenme: Gebelikte olduğu gibi gebe kalmaya karar verildiğinde de beslenme son derece önemlidir Suni tatlandırıcılar, kafein gibi pek çok maddenin kullanımı azaltılmalıdır Kilo fazlalığı varsa bunları vermek için en iyi dönem gebelik öncesidir Çünkü gebelikte diyet önerilmez Yaygın kanının aksine beslenme bozukluğu olmayan kişilerde hamile kalmadan önce vitamin takviyesi gerekmez Bu durumun istisnası folik asittir


Hamile kalmadan önce B grubu vitaminlerden biri olan folik asit takviyesi faydalı olmaktadır Günde alınan 400-800 mikrogram folik asit bebekteki merkezi sinir sistemi anomalilerini %50'ye yakın oranda azaltır Buna karşın folik asidin düşük olasılığını da arttırdığına dair az sayıda araştırma da mevcuttur Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi üreme çağındaki her kadının her gün folik asit almasını önermektedir


Önemli noktalar


Gebe kalınıp kalınamayacağı önceden bilinemezHiçbir hekim ya da kişi, hiçbir kimseye çocuğun olur ya da olmaz diye garanti veremez Tabii ki bunun istisnaları vardır Rahmi ya da testisleri olmayan bireylerden oluşan çiftlerde doğal olarak gebelik olmaz Ancak anatomik olarak hiçbir problem olmasa bile %15 vakada açıklanamayan kısırlık olduğu unutulmamalıdır


Gebe kalmaya karar verildiğinde doğal olarak ilk yapılacak şey korunmayı bırakmaktır Uygulanan yönteme bağlı olarak üreme yeteneğinin geri dönmesi 0-3 ay kadar sürebilir


Gebe kalmak için en uygun dönem 28 günde bir adet gören kadında kanamanın başlangıcından itibaren 12-15 günlerdir


Gebe kalma şansını arttırmak için düzenli bir cinsel yaşam ve haftada en az 3 ilişki faydalı olur Bu şekildeki çiftlerin %75'i 6 ay içinde gebelik elde eder


Çiftlerin %15 inde 1 yılın sonunda gebelik olmaz Bu çiftlerin infertilite araştırılması açısından hekime müracaatı gerekir