Kimlerin Kurban Kesmesi Gerekir

KİMLERİN KURBAN KESMESİ GEREKİR?
Kendisinde şu şartlar bulunan kimsenin kurban kesmesi dinî bir görevdir:
1- Müslüman olmak Her ibadette olduğu gibi kurban ibadetinde de ilk şart Müslüman olmaktır
2- Hür olmak Hürriyetten yoksun olan esir, mahkûm ve benzeri kimselerin kurban kesmesi gerekli değildir
3- Zengin olmak Hanefî mezhebine göre kurban kesme zamanında (ev, ev eşyası, yiyecek, binek vs gibi) zaruri ihtiyaçları dışında, en az ortalama 90 gram altını veya 640 gram gümüşü ya da bunlara denk gelecek miktarda nakit parası, gayri menkulü yahut ticaret malı bulunan kimsenin kurban kesmesi gerekir
Yukarıdaki şartları taşıdığı halde, borçlu olan ve borcunu ödediği takdirde elindeki altın, gümüş, nakit para, gayri menkul veya mal, yukarıda belirttiğimiz miktarın altına düşen kimseye kurban kesmek vacip değildir
(Şafi mezhebinde, bir kadının süs eşyası olarak kullandığı altın bileziklerden kurban kesmesi gerekmez Bu bileziklerin miktarı nisabın üzerinde olsa da böyledir Bu süs eşyası, kadının elbisesi gibi normal ihtiyacıdır Kadının, miras, ticaret bağış, mehir gibi başka yollardan geliri olup bunlar zenginlik miktarına ulaşırsa, o zaman zekat verir, kurban keser Yoksa, aile reisine tabidir; aile reisi zengin olup kurban keserse bu, bütün aile için yeterlidir)
Hanefi mezhebinde olan bir kadının 90 veya 100 gram civarında takı ve süs için kullandığı altın bileziği olsa, başka da hiçbir geliri olmasa, kurban konusunda Şafii mezhebinin fetvası ile amel edebilir Çünkü bu derece bir zenginlikle kurban kesince, ciddi olarak zorlanma ve zenginlik sınırının altına düşme durumu söz konusudur Bu durumdaki kadının zekat vermesi gerekir; ancak kurban için kendini zorlanması gerekmez
Zengin kocanın keseceği kurban, aile için yeterlidir
Ancak kadının, süs için kullandığı takıları dışında, ticaret için kullandığı altını, gümüşü veya mal-mülkü varsa; maaş, kira, hediye, miras, mehir gibi başka gelirleri bulunup onlarla zenginlik şartlarına ulaşıyorsa; o zaman kendisi zekat verir, kurban keser, hacca gider
Bir kimse, yukarıda zikrettiğimiz şartları taşımayıp fakir olduğu halde Kurban Bayramında kurban kesmek niyetiyle kurbanlık almışsa, onu kurban kesme vaktinde kesmesi vacip olur Çünkü bu kimse Kurban Bayramı'nda kurban kesmeyi bir nevi adamış olmaktadır
Zengin kimsenin aldığı kurban, henüz kesilmeden ölür veya kaybolursa yerine başkasını alır Fakir kimsenin aldığı kurban ölse, yerine başkasını alması gerekmez
Zengin kimsenin aldığı kurbanlık, kaybolsa veya çalınsa, yerine başkasını kestikten sonra, bulunsa, artık bunu da kesmesi gerekmez Çünkü o, ikinci kurbanla vacibi yerine getirmiştir Keserse, güzel olur
(Şafiî mezhebine göre Kurban Bayramı'nda kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin bayram günlerindeki zaruri ihtiyaçları içi gerekli miktardan başka kurban alabilecek parası olan kimse kurban keser)
2 ve 3 maddelerdeki şartları taşımayan kimseler Kurban Bayramı'nda kurban keserlerse nafile (üzerlerine borç olmayan) bir ibadet yapmış olmanın sevabını alırlar
Not: Kurbanın vacip olması için, kesim süresinin sonu dikkate alınır
Buna göre, kurban bayramının üçüncü günü güneş batmazdan önce zengin olan her mükellef Müslüman'a kurban vacip olur Bundan öne fakir olması hükmü değiştirmez
Bunun aksi durum da şudur:
Bir kimse bayramın ilk iki günü zengin iken, üçüncü günü güneş batmadan önce kurbanını kesmeden ölse veya fakir düşse, ondan kurban yükümlülüğü düşer
4- Yolcu olmamak Hanefî mezhebine göre yolcu olan kimse zengin olsa bile kurban kesmek kendisine vacip değildir Bununla birlikte böyle kimseler, isterlerse kurban kesebilirler ve bu amelin sevabını alırlar
Bayramı mukim olarak geçirmek niyetiyle kurban aldıktan sonra, (aşağıda açıklayacağımız) kurban kesme vakti girmeden önce yolculuğa çıkması icap eden kimse, isterse bu kurbanı satabilir ve kurban kesmeyebilir Zira bu durumdaki bir kimseye kurban kesmek vacip olmaktan çıkmıştır
Yine Hanefî mezhebe göre, kurban kesme vakti girmiş olsa bile bir kimse eğer kurbanını kesmeden önce yolculuğa çıkmak durumunda kalırsa, yine kendisinden kurban kesme sorumluluğu düşer
Ancak bu durumdaki bir kimse fakir olduğu halde kurbanını önceden almış ve Kurban Bayramında kesmeye niyetlenmişse, onu kurban olarak kesmesi vaciptir Çünkü bu kimse, üzerine vacip olmadığı halde kurban kesmeye niyet etmiş olmakla onu bir nevi adak olarak adamış olmaktadır
Yine Hanefî mezhebine göre; zengin bir kimse Kurban Bayramının ilk günlerinde yolcu iken, kurbanın son günü memleketine, evine gelmiş bulunursa, kurban kesmek kendisine vacip olur
(Şafiî mezhebine göre yolcu olmak kurban kesmeye engel değildir; yolcu olan kimsenin de kurban kesmesi sünnettir)
5- Aklî dengesi yerinde olmak ve ergenlik (büluğ) çağında bulunmak Bu şart Şafiî mezhebine göredir Dolayısıyla bu mezhebe göre deliler ve küçük çocuklar (zengin olsalar bile) kurban kesmekle mükellef değildir
Hanefî mezhebine göre ise akıl ve ergenlik, kurbanın vacip olması için şart değildir Dinî yönden kurban kesebilecek durumda (zenginlikte) olan çocuğun yerine velisi (çocuğun parasıyla) kurban keser

Kaynak: Bu bölüm Semerkand Yayınları - Allah Yakınlığına Vesile KURBAN - isimli kitabından alınmıştır