kocası kayıp olan bir kadın boşanabilirmi ?

Kocası askere gidip dönmeyen veya her hangi bir sebeple kocası kaybolan kadın ne yapar; bu konuda dört mezhebin fetvası nedir?


Kaybolduğu halde sağ veya ölü olduğu konusunda bilgi alınamayan veya düşmana esir olup hakkında bilgi bulunmayan kişiye mefkud denir


Mefkûdun sağ olarak dönmemesi halinde, ne kadar zaman geçtikten sonra ölümüne hükmedileceği konusunda ihtilâf vardır Hasan b Ziyad'a göre doğumundan itibaren 120 yıl, İmam Ebû Yusuf'a göre 100 yıl, Zahiru'r-rivâye'ye göre ise 90 yıl geçmesi durumunda mefkûdun öldüğüne hükmedilir İmam Malik'e göre bu süre dört yıldır Hz Ömer (ra) dan da böyle bir görüş nakledilmiştir


Hanefi mezhebinde yaygın olan görüşe göre mefkûdun ölümüne hükmedilecek süre, yaşıtlarının hayattan gitmesidir Yaşıtları öldüğü halde dönmemiş olan mefkûdun ölümüne hükmedilir


Ancak tercih'e şayan olan görüş (muhtar) süre tayininin imama bırakılmasıdır(1) Mefkûd, savaş sırasında kaybolmuşsa mücahit ve esirlerin dönüşünden itibaren bir yıl geçtikten sonra, hâkim karı ile kocanın nikâhını feshedebilir


Artık mefkûdun vefatına hükmedildikten sonra malları vârislere intikal eder ve karısı da vefat iddeti bekler İddeti bittikten sonra bir başkasıyla evlenebilir


Ölümüne hükmedilen mefkûd, malları taksim edildikten ve karısı evlendikten sonra sağ olarak gelirse vârislerdeki mallarını alabilir Fakat harcanmış olanları tazmin ettiremez ve karısını ikinci kocasından ayıramaz (el-Fetâva'l-Hindiyye, II, 300) Fakat kadın, hâkimden, ayrılma kararı almadan evlenip de sonradan eski kocası da ortaya çıkarsa, ikinci nikâh münfesih olur(2)


Dipnotlar:



(1) bk Serahsî, el-Mebsût, Kahire 1324-31, XI, 35-36; Kâsânî, Bedayiu's-Sanâyi, Kahire 1327-28/1910,, V, 197; el-Fetâva'l-Hindiyye, Bulak 1315, II, 300


(2) bk Hukuk-ı Aile Kararnâmesi, mad 128, 129; Kadri Paşa kodu, mad 471, 481