Yarı İletken Devre Elemanları

[*]Diyot[*]Zener Diyot[*]Tünel Diyot[*]Varikap diyot[*]Şotki (Schottky) Diyot[*]Led Diyot[*]İnfraruj Led[*]Foto Diyot[*]Optokuplörler[*]Transistör
DİYOT

Diyot, yalnızca bir yönde akım geçiren devre elemanıdır Bir yöndeki dirençleri ihmal edilebilecek kadar küçük, öbür yöndeki dirençleri ise çok büyük olan elemanlardır Direncin küçük olduğu yöne "doğru yön" veya "iletim yönü", büyük olduğu yöne "ters yön" veya "tıkama yönü" denir Diyot sembolü akım geçiş yönünü gösteren bir ok şeklindedir


Ayrıca, diyodun uçları pozitif (+) ve negatif (-) işaretleri ile de belirlenir "+" uca anot, "-" uca katot denir Diyodun anoduna, gerilim kaynağının pozitif (+) kutbu, katoduna kaynağın negatif (-) kutbu gelecek şekilde gerilim uygulandığında diyot iletime geçer
Türkçesi için ikiz kıvıluç, ikiz uç önerilmiştir Kıvıluç, Oktay Sinanoğlu'nun elektrot için 1978'de yayımladığı bir öneridir


Zener diyot




Zener diyot, doğru yönde biaslandıgı zaman normal bir diyot gibi çalışır; ters yönde polarmalandığı zaman ise kırılma(zener) gerilimine kadar iletime geçmez ama kırılma geriliminden sonra çığ etkisi şeklinde akım geçirir, yani zener belirli bir gerilimden sonra iletime geçer Uygulamada çok yerde kullanılır örneğin gerilimin sabitlenmesi, sinyal kırpma, elektronik eleman koruma vb gibiPiyasada değişik gerilim değerlerine sahip zener diyotlar bulunmaktadır Zener diyodu yüksek akıma karşı korumak için direnç ile seri bağlamak gerekir


Ters gerilim kalkınca, zener diyot da normal haline döner Devrelerde, ters yönde çalışacak şekilde kullanılır Bir zener diyot zener gerilimi ile anılır Silikon yapılıdır
Zener Diyodunun Özellikleri: • Doğru polarmalı halde normal bir diyot gibi çalışır (Şekil 314) • Ters polarmalı halde, belirli bir gerilimden sonra iletime geçer Bu gerilime zener dizi gerilimi, veya daha kısa olarak zener gerilimi denir (Şekil 314-VZ) • Ters gerilim kalkınca, zener diyotta normal haline döner • Devrelerde, ters yönde çalışacak şekilde kullanılır • Bir zener diyot zener gerilimi ile anılır Örn: "30V 'luk zener" denildiğinde, 30V 'luk ters gerilimde çalışmaya başlayan zener diyot demektir


LED DİYOT


LED ("Light Emitting Diode", Işık Yayan Diyot), yarı-iletken, diyot temelli, ışık yayan bir elektronik devre elemanıdır 1920'lerde Rusya'da icat edildi ve 1962 yılında Amerika'da pratik olarak uygulanabilen elektronik bir bileşen haline getirildi Oleg Vladimirovich Losev adlı bir radyo teknisyeni radyo alıcılarında kullanılan diyotlardan akım geçtiğini fark etti ve 1927 yılında bir Rus gazetesinde LED hakkında buluşlarını yayınladı
Başlangıçta yalnızca zayıf kuvvetli kırmızı ışık verebiliyorlardı ama çağdaş ledler Görünür ışık, Morötesi, Kızılötesi gibi çeşitli dalga boylarında, yüksek parlaklıkta ışık verebiliyor


Düşük enerji tüketimi, uzun ömrü, sağlamlığı, küçük boyutu ve hızlı açılıp kapanabilmesi gibi geleneksel ışık kaynaklarına göre bir dizi avantajı vardır Ancak, nispeten pahalıdır
LED, çeşitli alanlarda uygulanabilmektedir
Özellikleri

[*]Ledler yarı iletken malzemelerdir[*]Ana maddeleri silikondur[*]Üzerinden akım geçtiğinde foton açığa çıkararak ışık verirler[*]Farklı açılarda ışık verecek şekilde üretilmektedirler[*]Ledlerin gerilim-akım grafikleri üsteldir Uygun çalışma noktasındayken ledin üzerindeki küçük bir gerilim değişimi büyük bir akım değişimine neden olur Yüksek akım nedeniyle bozulmaması için ledlere seri bir akım sınırlama direnci bağlanır Böylece hassas olmayan gerilim aralıklarında ledin bozulması engellenir[*]Ledler tıpkı bir Zener diyot gibi üzerinde sabit bir gerilim düşürür

Fotodiyot

Fotodiyot, tıkama yönündeki akımı ışıkla kontrol edilen bir yarı iletken elemanıdır Yani üzerine düşen ışığın şiddediyle orantılı olarak iletkenliği değişen diyod
Fotodiyot, üzerine düşen ışıkla orantılı voltaj da üretir Ancak bu özelliği yerine genellikle uygulamada ters polarite de beslenir ve sızıntı akımının ışıkla orantılı değişmesi özelliğinden yararlanılır Pozometrelerde, hırsız alarm sistemlerinde, tv, müzik seti vs uzaktan kumanda aletlerinde otomatik açılır kapanır kapı sistemlerinde, otomatik çalışan gece lambalarında ışık algılayıcısı olarak kullanılmaktadır
Işığın girebilmesi için katot bölgesine açılan şeffaf bir pencere bulunmaktadır Fotodiyot, tıkama yönünde devreye bağlanır Karanlıkta tıkama yönünde 1 mikroamper civarında, küçük değerli bir akım akar Fotodiyotun katot kısmına ışık düşürülünce, tıkama yönündeki akım ışıkla orantılı olarak artar İdeal olarak karanlıkta açık devre ve aydınlıkta kısa devre gibi kabul edilebilir Fotodiyotların uygulama alanları fotodirençlere benzer


Fotodiyota tıkama yönünde bir gerilim uygulandığı zaman, bir fotoiletken eleman ve iletim yönünde gerilim olduğu zaman ise fotovoltaik eleman özelliğindedir Çeşitli ölçü ve kontrol düzenlerinde fotodiyotun bu iki özelliğinden faydalanılmaktadır
Fotodiyotun cevap zamanı, fotodirençten daha hızlıdır Dolayısıyla, fotodiyotlar ışık değişimleri hızlı olan yüksek frekanslı uygulamalarda kullanılır


Transistör

Geçirgeç veya transistör, yarı iletken malzemeden yapılmış elektronik devre elemanıdır Transistörler elektronik cihazların temel yapı taşlarındandır Günlük hayatta kullanılan elektronik cihazlarda birkaç taneden birkaç milyara varan sayıda transistör bulunabilir İntel'in 2009 yılında piyasaya sürmeyi planladığı 32 nm boyutunda son teknoloji ürünü bellek yongalarında 1,9 milyar adet transistör bulunacaktır


Transistör çeşitleri

• Yüzey birleşmeli (Jonksiyon) transistör
• Nokta temaslı transistör
• Unijonksiyon transistör
• Alan etkili transistör
• Foto transistör
• Tetrot (dört uçlu) transistör
• Koaksiyal transistör

Transistörün kullanım alanları

Transistör yapısal bakımdan, yükselteç olarak çalışma özelliğine sahip bir devre elemanıdır Daha yaygın kullanım amacı ise devrede anahtarlama yapmaktır Elektroniğin her alanında kullanılmaktadır Dolayısı ile teknolojinin en değerli parçalarından biridir