Ses Dalgalarının Maddesel Ortamlarda Yayılma Nedeni

Ses Dalgalarının Maddesel Ortamlarda Yayılma Nedeni

Ses bir enerji türüdür ve dalgalar halinde yayılır Ses dalgalarının yayılabilmesi için ses dalgalarının kaynağından çıktığı ortamda maddeyi oluşturan taneciklerin (moleküllerin veya atomların) olması gerekir Bu nedenle ses dalgaları katı, sıvı ve gaz gibi maddesel ortamlarda yayılabilir
Boşlukta, maddesel ortam yani tanecikler olmadığı için ses boşlukta yayılmaz Bunun nedeni de ses kaynaklarının titreşimleri sonucu yaydıkları titreşim enerjilerinin yayılabilmesi için taneciklere ihtiyaç vardır Boşlukta tanecik olmadığı için ses kaynağının titreşim sonucu yaydığı titreşim enerjisi taşınamaz ve ses yayılamaz

Bir kaynaktan çıkan ses dalgaları, etrafımızdaki hava moleküllerinin titreşmesi sonucu kulağımıza gelir

ÖRNEKLER :

1- Sesin yayılması yan yana dizili madeni paralara benzetilebilir Baştaki paraya kuvvet uygulanınca bu paranın enerjisi sırasıyla diğer paralar tarafından en sondaki paraya iletilir

2- İki pet bardak ve bunları birbirine bağlayan iple sesin yayılması sağlanabilir Ses bu olayda katı ve gaz halindeki maddelerde yayılmıştır
• Ses, 1 kişinin ağzından çıkar ve hava tarafından 1 pet bardağa ulaşır
• Ses, 1 pet bardaktan ipe ve ikinci pet bardağa ulaşır
• 2 pet bardaktan havaya yayılır ve 2 kişiye ulaşır

3- Bir yüzücünün su altında çıkardığı ses, su altındaki diğer kişiler tarafından duyulabilir

4- Diyapazona lastik tokmağı ile vurulunca, tokmağın enerjisi diyapazona aktarılır Diyapazonun titreşen kolu, kendisine değen hava moleküllerini titreştirir Bu hava molekülleri titreşirken (ileri – geri hareket ederken) etrafındaki diğer hava moleküllerini de titreştirir ve havada görünmez bir dalga hareketi oluşur

5- Bir hoparlörden ses yayılırken hoparlördeki kağıt (koni) ileri – geri titreşir Bu kağıt ileri (dışa) doğru hareket ettiğinde önündeki hava moleküllerini iterek sıkıştırır Hoparlördeki kağıt geriye (içeri) doğru hareket ettiğinde önündeki hava moleküllerinin arasını açar Bu şekilde sürekli sıkışan ve ayrılan hava molekülleri ses dalgalarını oluşturur

2- Ses Dalgalarının Yayılmasına Maddenin (Katı–Sıvı–Gaz) Halinin Etkisi :
Çevreden gelen ses dalgaları genellikle hava molekülleri sayesinde kulağa taşınır Sesin iletilmesinde ortamdaki molekül ve atomların arasındaki boşluk önemlidir

Katı maddeyi oluşturan molekül ve atomlar arasındaki boşluk sıvılardan, sıvı maddeyi oluşturan molekül ve atomlar arasındaki boşluk ta gazlardan daha azdır Bu nedenle katı haldeki maddeler sıvı haldeki maddelere göre, sıvı haldeki maddeler de gaz halindeki maddelere göre sesi daha iyi iletirler
Sesin yayılmasında yani iletilmesinde olduğu gibi sesin soğrulmasında ve yansımasında da katı haldeki maddeler, sıvı ve gaz halindeki maddelere göre sesi daha iyi soğururlar ve yansıtırlar

Ses dalgaları maddesel ortamla karşılaştığında maddeden geçme, madde tarafından soğrulma ve maddeden yansıma olaylarını gerçekleştirebilir ve sesin madde ile etkileşim oranı maddenin cinsine bağlı olarak değişir