Rüzgar Nasıl Oluşur? - Rüzgarın Oluşumu

**Prof. Dr. Sinsi** · 06-25-2012

Rüzgar Nasıl Oluşur? - Rüzgarın Oluşumu

Dünyâ yüzeyine yakın ve atmosfer içerisinde havanın tabiî yatay hareketleri

Hava hareketlerinin temel prensibi, mevcut atmosfer basıncının bölgeler arasında değişmesidir

Rüzgâr, alçak basınçla yüksek basınç bölgesi arasında yer değiştiren hava akımıdır

Rüzgâr dâimâ yüksek basınç alanından alçak basınç alanına doğru gider

İki bölge arasındaki basınç farkı ne kadar büyük olursa, hava akım hızı, o kadar fazla olur

Rüzgâr sâhip olduğu hıza göre fırtına, hortum gibi isimler alır

Rüzgârın yönü rüzgâr gülü, hızı ise anemometre ile ölçülür

Anemometre; pervânenin dönüş hızından, rüzgâr hızını gösteren basit bir ölçü âletidir

Yükseklerdeki rüzgârlar, balonlar yardımı ile ölçülmektedir

Bunun için yükselme hızı bilinen balonlar, belli yüksekliğe gelince rüzgâr hızından yol almaya başlar

Balonun birim zamanda kat ettiği yoldan, trigonometrik hesaplarla hızı bulunur

Daha hassas ölçmeler için balon, ya radarla tâkip edilir veya balona bir telsiz vericisi monte edilir

Okyanuslardaki akımların ve dalgaların meydana gelmesinde, rüzgârların büyük rolü vardır

Rüzgârlar, karaların şekillerinin değişmesine de sebep olur

Bilhassa çöllerde kimi tepeler, rüzgârlar sebebiyle devamlı değişir

Rüzgârların bitki sporlarını sağa sola taşıyarak, çiçeklerin döllenmesine sebep olması bitki neslinin devamı yönünden çok mühimdir

Rüzgâr gücünden yeldeğirmeni, yelkenli gemi işletmesinde istifâde edilir

Rüzgâr, orman yangınlarında menfi etki yapar

Rüzgârın meydana geliş sebepleri: Rüzgârlar yüksek basınç alanından, alçak basınç alanına akarken; 1) Dünyânın dönüşü, 2) Yüzey sürtünmeleri, 3) Yerel ısı yayılması, 4) Rüzgâr önünde başka atmosferik hâdiselerin oluşu, 5) Toprağın topografik yapısı sebebiyle şekillenir

Rüzgâr, alçak (siklon) ve yüksek (antisiklon) alanlarda farklı özellikler taşır

Siklon içerisinde; 1) Basınç radyal olarak içe, 2) Doğru santrifüj kuvvetler dışa doğru, 3) Koriolis kuvvet dışa doğru etki eder, Antisiklon içerisinde ise; 1) Basınç değişmesi radyal olarak dışarıya doğru, 2) Santrifüj kuvvet dışarıya doğru, 3) Kariolus kuvvet içe doğru etki eder

Bütün bunların etkisi sonucunda rüzgâr eşit basınç noktalarında yoluna devam eder

Bu hatların bir harita üzerinde çizilmesiyle meteoroloji haritaları elde edilir

Yüzey sürtünmeleri rüzgârın yönünü alçak basınç yönüne doğru çevirir

Denizlerde bu açı 20°, karalarda ise 30° ile 45° arasında değişir

Atmosferin alt tabakalarında meydana gelen rüzgârlar, yerin ısı ve mekanik özelliklerinden dolayı türbülans meydana getirir

Türbülans meydana getirmeden, basınç alanları arasında dolaşan rüzgârlara, meyilli rüzgârlar denir

Eğer rüzgâr hafif meyilli karadan denize doğru eserse logaritmik olarak alçalan bir spiral hat çizerek ilerler

Kuzey yarım kürede bu spiralin dönüş yönü saat ibresinin dönüş yönüdür

Atmosferin üst tabakalarında rüzgâr hızı saatte 400 km�ye kadar çıkabilir

Kaynak:

06-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Rüzgar Nasıl Oluşur? - Rüzgarın Oluşumu Rüzgar Nasıl Oluşur? - Rüzgarın Oluşumu Dünyâ yüzeyine yakın ve atmosfer içerisinde havanın tabiî yatay hareketleri Hava hareketlerinin temel prensibi, mevcut atmosfer basıncının bölgeler arasında değişmesidir Rüzgâr, alçak basınçla yüksek basınç bölgesi arasında yer değiştiren hava akımıdır Rüzgâr dâimâ yüksek basınç alanından alçak basınç alanına doğru gider İki bölge arasındaki basınç farkı ne kadar büyük olursa, hava akım hızı, o kadar fazla olur Rüzgâr sâhip olduğu hıza göre fırtına, hortum gibi isimler alır Rüzgârın yönü rüzgâr gülü, hızı ise anemometre ile ölçülür Anemometre; pervânenin dönüş hızından, rüzgâr hızını gösteren basit bir ölçü âletidir Yükseklerdeki rüzgârlar, balonlar yardımı ile ölçülmektedir Bunun için yükselme hızı bilinen balonlar, belli yüksekliğe gelince rüzgâr hızından yol almaya başlar Balonun birim zamanda kat ettiği yoldan, trigonometrik hesaplarla hızı bulunur Daha hassas ölçmeler için balon, ya radarla tâkip edilir veya balona bir telsiz vericisi monte edilir Okyanuslardaki akımların ve dalgaların meydana gelmesinde, rüzgârların büyük rolü vardır Rüzgârlar, karaların şekillerinin değişmesine de sebep olur Bilhassa çöllerde kimi tepeler, rüzgârlar sebebiyle devamlı değişir Rüzgârların bitki sporlarını sağa sola taşıyarak, çiçeklerin döllenmesine sebep olması bitki neslinin devamı yönünden çok mühimdir Rüzgâr gücünden yeldeğirmeni, yelkenli gemi işletmesinde istifâde edilir Rüzgâr, orman yangınlarında menfi etki yapar Rüzgârın meydana geliş sebepleri: Rüzgârlar yüksek basınç alanından, alçak basınç alanına akarken; 1) Dünyânın dönüşü, 2) Yüzey sürtünmeleri, 3) Yerel ısı yayılması, 4) Rüzgâr önünde başka atmosferik hâdiselerin oluşu, 5) Toprağın topografik yapısı sebebiyle şekillenir Rüzgâr, alçak (siklon) ve yüksek (antisiklon) alanlarda farklı özellikler taşır Siklon içerisinde; 1) Basınç radyal olarak içe, 2) Doğru santrifüj kuvvetler dışa doğru, 3) Koriolis kuvvet dışa doğru etki eder, Antisiklon içerisinde ise; 1) Basınç değişmesi radyal olarak dışarıya doğru, 2) Santrifüj kuvvet dışarıya doğru, 3) Kariolus kuvvet içe doğru etki eder Bütün bunların etkisi sonucunda rüzgâr eşit basınç noktalarında yoluna devam eder Bu hatların bir harita üzerinde çizilmesiyle meteoroloji haritaları elde edilir Yüzey sürtünmeleri rüzgârın yönünü alçak basınç yönüne doğru çevirir Denizlerde bu açı 20°, karalarda ise 30° ile 45° arasında değişir Atmosferin alt tabakalarında meydana gelen rüzgârlar, yerin ısı ve mekanik özelliklerinden dolayı türbülans meydana getirir Türbülans meydana getirmeden, basınç alanları arasında dolaşan rüzgârlara, meyilli rüzgârlar denir Eğer rüzgâr hafif meyilli karadan denize doğru eserse logaritmik olarak alçalan bir spiral hat çizerek ilerler Kuzey yarım kürede bu spiralin dönüş yönü saat ibresinin dönüş yönüdür Atmosferin üst tabakalarında rüzgâr hızı saatte 400 km�ye kadar çıkabilir Kaynak: