Kitre Kitre Hakkında Bilgi

Kitre, Targant, Astragalus gummifer
Kitre zamkı
Türk kitresi
Gevenotu zamkı

Familyası: Bakalagillerden, Schmettelingsblütler, Fabaceae
Drugları: Kitre: Tragantha
Gevenotunun gövde veya kökünün üzerinden bıcakla özel olarak yapılan çizgilerden akan zamka kitre denir ve kitre başka ilaç yapımında kulanılır

Giriş: Özelikle Osmanlılar zamanında önemli ihraç maddesi olan kitre takriben 10 çeşit kalitede kitre pazarlamaktaidi, fakat bugün malesef kitre üretiminin % 90 oranında İran tarafından yapılmaktadır En kaliteli kitre eldeedilen gevenotu türleri Türkiyede yetişmesine ragmen, şu anda bu alanda hiçde iyi durumda değiliz Bunun nedenide 60-70 yıldır şifalı bitkilere karşı adeta gizli bir el tarafından sürekli olarak uydurulan yoğun propogandadandır

Gevenotunun takriben 500 çeşit türü olup bunlardan 30 çeşidinden kitre eldeedilebilmektedir Kitre eldeedilen önemli gevenotu türleri: Türk kitresi: astragalus gummifer, İran kitresi: astragalus brachycentrus, Irak kitresi: astragalus arabicus, Türkistan kitresi: astragalus membranaceys, Anadolu kitresi: astragalus microcephalus, Azeri kitresi: astragalus elymaiticus ve Mogul kitresi: astragalus mongholicus en önmelileridir

Türk kitresi olarak bilinen astragalus gummifer en çok bilinen ve tanınan tür iken, Anadolu kitresi olarak bilinen astragalu microcephalus en kaliteli olandır Türkistan kitresi olarak bilinen astragalus memranaceus çok farklı şekilde kulanılır Bu türün zamkı eldeedilmez Kökleri kurutulduktan sonra ince ince doğranır ve çayı içilir Bu nedenle bu farklı bitkiyi ayrıca kısaca sona doru ele alacağız

Botanik: Türk kitresinin 30-60 cm boyunda kısmen yükselen kısmen yatay olarak çevresine yayaılan ve kümeler halinde topluca yetişen, çok yıllık bir bitkidir Yaprakalrı 9-13 çift ve sonda bir tek yapraktan meydana gelen kanat yapraklardır Yaprakları uzun bir yumurta şeklinde, koyu yeşil renkte 3-10 mm uzunluğunda 2-5 mm genişliğindedir

Çiçekleri başak şeklinde yaprak diplerinden çıkan uzun bir sap üzerinde 30-50 çiçekten meydana gelir Kupa yaprakları çan şeklinde, yeşilimsi sarı 5-8 mm ve taç yaprakları 8-12 mm büyüklüğünde sarı renkli bazen üzerinde kırmızımsı veya morumsu damarlara rasalanır Tohumları 2-4 mm büyüklüğünde ve oval şekildedir

Anadolu kitresi bu türden farklı olarak 50-150 cm boyunda, yaprakalrı 11-17 adet uzun yumurta veya oval şeklide 5-10 mm uzunluğunda 2-4 mm enindeki yan yaprakalrdan meydana gelir Türkiyenin orta, doğu ve güney doğu bölgelerinde yabani olarak yetişir

Yetiştirilmesi: Vatanı Türkiye olan bu iki tür zaten yabani olarak yetişmektedir, şayet tohumları mera, çimelik, yol kenarları, bahçe ve tarlalara ekildiğinde kendiliğinden oralarda bakım gerek kalmadan yerleşir ve yayılır

Hasat zamanı: Mayıs sonu veya Haziran başında bitkinin kökleri açılır, Temmuz ortalarında gövde veya kökle gövde arasında 2-3 yerden bıcakla çizilerek eğri bir yara açılır Bu çiziklerden dışarı çıkan bitki öaü sertleşerek zamk şeklini alır İlk eldeedilen zamk şeffaf renkte ve birinci kalitedir, iki hafta sonra eldeedilen zamk sarımsı renkte ve ikinci kalitedir

Birleşiminde:

Tesirşekli:

Kulanılması: a-) Üniversite kliniklerinde tedavi denemekleri ve araştırmalar yapılmamıştır Bu nedenle bugünkü bilgilere göre 2 sınıf bir şifalı bitkidir Kitre yerine göre daha etkili olan başka bitkiler kulanılmalıdır Örneğin pekliğe karşı Ravent-, Keten-, Sinameki-, Nane-, Akdiken preparatları veya Gökçek İksiri daha etkildir

b-) Halkarasında hapı veya tozu alındığında su toplayıcı özeliği nedeniyle şişerek ağırlaşır ve bağırsakalrı harekete geçirir Bu nedenle peklik giderici ilaçlara katılır ve 2-3 hafta süreyle kulanıldığında aynı keten tohumu gibi etki ettiği görülmüştür Ayrıca diş pastası, kozmetik, parfüm, boya, tekstil endüstrisinde, ilaç sanayinde hap ve draje yapımında, salatalar için hazırlanan dressing, hardal, pudding, pasta, dondurma ve sos yapımında kulanılır

Çay: Kitre zamkının tozu veya granülitinden bir tatlı kaşığı (3 gram) 300-500 ml soğuksu ile içilir

Yantesiri: Bilinen bir yantesiri yoktur, eğer toz, granülit ve hapını yutulduktan sonra yeterince su içilmezse yemekborusu, mide veya bağırsaklara yapışabilir

B-) Türkistan kitresi, Türkistanischer Tragant, Astragalus membranceus

Boyu 30-50 cm tüylü yaprakları 13-19 parçadan oluşan kanat yaprakalara sahiptir Çiçeklerinin taç yaprakaları 1,5-2 cm uzunluğunda sarı renklidir Türkistan kitresi ile Moğul kitresi birbirlerine çok benzer iki farklılıkları vardır Türkistan kitresinin çiçeklerini sarmalayan kupa yaprakalrı parlakiken, diğeri tüylüdür ve ikinci fark türkistan kitresi ovalarda yetişirken, Mogul kitresi genelikle dağlık yörelerde yetişir

Bu iki türden zamk eldeedilmez ve kökleri çıkarıldıktan sonra yıkanır kurutulur ve ince ince kıyılarak çayı yapılarak içilir Bu nedenle bunlara Türkistan Gevenotu ve Mogul Gevenotu demek daha doğru olur Bu iki türünde İmmün sistemini (bağışıklık sistemi) kuvvetelndirdiği, karaciğeri koruduğu, böbrekleri çalıştırdığı ve virüsleri (hepatit) zararsız hale getirdiği tesbitedilmiştir Fakat araştırmalar henüz yeterli değildir

Alıntıdır