Sosyal Fobi (Aşırı Utangaçlık)

Sosyal Fobi (Aşırı Utangaçlık)



Psikiyatristlerin "sosyal fobi" olarak isimlendirdikleri aşırı utangaçlık, her yüz kişiden üçünde görülen, hafife alınmaması gereken önemli bir sorun Utangaçlık tedavi edilmedi inde "alkol ba ımlılı ı" riskini artırıyor, "depresyon" ve "panik bozuklu u" gibi psikiyatrik hastalıklar da sıklıkla ortaya çıkıyor Her iki cinste de eşit olarak rastlanan sosyal fobi nedeniyle gençler duygularını paylaşamadıkları için karşı cinsle ilişkilerinde de ciddi sıkıntılar yaşıyorlar


Eskiden meziyet olarak kabul edilen utangaçlık şimdilerde kişinin yaşamını, iş ve toplumsal performansını olumsuz yönde etkileyen önemli bir psikiyatrik problem olarak kabul ediliyor Utangaçlık çocu un okul yaşamında başarısız olmasına yol açıyor İş yaşamında pek çok kişi utangaç oldu u için kendini gösteremiyor, haketti i konuma gelemiyor Okul ve iş hayatında utangaçlı ı yüzünden yeteneklerini gösterme fırsatı bulamayan ve başarısız olarak de erlendirilen o kadar çok insan var ki


Ebeveyni tarafından sürekli azarlanan, aşırı korunup kollanan, inisyatif kullanmasına izin verilmeyen, yetersiz ya da beceriksiz oldu u kendilerine hissettirilen çocuklar ilerideki yaşamlarında utangaç, çekingen, ürkek, kendi başlarına karar veremeyen, sosyal ilişkiler kurmakta zorluk çeken yetişkinler olarak karşımıza çıkıyorlar


Aşırı utangaçlık duygularıyla büyüyen çocuk, başkaları karşısında utanma duygusundan kendini kurtaramıyor Bu yüzden toplumdan kaçmaya başlıyor, başkalarıyla konuşmaktan çekiniyor İnsanlarla iletişim kurmaktan kaçındı ı için bu konuda bilgisiz ve yetersiz kalıyor Herhangi bir kişiyle konuşurken hata yapaca ı kaygısı, onu, giderek insanlardan uzaklaştırıyor


Halen toplumumuzda aşırı utangaçlı ın bir psikiyatrik sorun oldu unu, tedavi ile düzelebilece ini bilen ve tedavi için başvuranların sayısı çok az Ayrıca günümüzde bile anne babalar çocuklarının utangaç olmasından adeta gurur duyup, bunu bir meziyet olarak kabul ettiklerinden tedavisi için çaba göstermek akıllarına bile gelmiyor Oysa psikiyatristlerin "sosyal fobi" olarak isimlendirdikleri aşırı utangaçlık, her yüz kişiden üçünde görülen, hafife alınmaması gereken önemli bir sorun


Utangaçlık tedavi edilmedi inde ergenlik ça ından itibaren alkol alışkanlı ına da neden olabiliyor Kişiler alkol almadan sosyal ortamlara giremiyorlar, karşı cinsle de iletişim kuramıyorlar Alkol tüketimi, kişiyi geçici olarak rahatlatıyor Tekrarlayan alkol alımı, "alkol ba ımlılı ı" riskini artırıyor Yine sosyal fobisi olan kişilerde "depresyon" ve "panik bozuklu u" gibi psikiyatrik hastalıklar da sıklıkla ortaya çıkıyor Utangaçlı ı nedeniyle kimseyle konuşmayan, kalabalık arasına girmek istemeyen, arkadaş edinemeyen, işte veya okulda kapasitesini gösteremeyen genç toplum içinde yalnız kalıyor


Sosyal fobi, %95 oranında yirmi yaşından önce ortaya çıkıyor Bu nedenle, anne babaların çocuklarını çok dikkatli gözlemleyip utangaçlık belirtilerini saptamaları gerekiyor Yine, "okul fobisi" (okula gitmek istememek) olan çocuklar dikkatle incelendi inde %30'unda "sosyal fobi" bulundu u görülüyor


Her iki cinste de eşit olarak rastlanan sosyal fobi nedeniyle gençler duygularını paylaşamadıkları için karşı cinsle ilişkilerinde de ciddi sıkıntılar yaşıyorlar Olumsuz yönde etkilenen iletişim kurma çabası kapanmaz yaralar açabiliyor


Sosyal fobinin temel özellikleri


Sosyal fobisi olan kişiler, sosyal ortamlarda başkaları tarafından inceleneceklerinden, gözaltında tutulacaklarından ve olumsuz de erlendirileceklerinden korkuyorlar Ayrıca ilişkilerinde incinebilecekleri durumlarla karşılaşabilecekleri endişesi de taşıyorlar


Sosyal fobiyi başlatan durumlar


· Başkalarıyla tanıştırılmak,

· Yönetici konumundaki insanlarla temas etmek,

· Telefon etmek,

· Misafir kabul etmek,

· Bir işle u raşırken seyredilmek,

· Şaka konusu edilmek,

· Tanıdık kişilerle evde yemek yemek,

· Başkalarının önünde yazı yazmak,

· Toplulukta konuşmak


Sosyal fobisi olan kişiler korktukları durumla karşılaştıklarında


· Çarpıntı,

· Terleme,

· Titreme,

· Kas gerginli i,

· Bo az kuruması,

· Sıcaklık ya da so ukluk hissi

· Baş a rısı gibi gerginlik belirtileri gösterirler


Sosyal fobisi olanların genel nüfusa göre farklılıkları


· Yalnız yaşama oranları yüksektir,

· E itim seviyeleri düşük olabilir,

· Ekonomik olarak ba ımlı ve daha düşük gelir grubunda yer alırlar,

· Eşlik eden başka psikiyatrik bozuklukların oranı yüksektir,

· İş hayatları inişli çıkışlıdır,

· Sosyal ilişkileri sınırlıdır


Sosyal fobinin tedavisi


Gerek ilaç tedavisi, gerekse psikoterapide oldukça iyi sonuçlar alınmaktadır İlaç tedavisi ile psikoterapinin birlikte yürütüldüğü tedaviler çok daha başarılı sonuçlar vermektedir